Hindli âlim Muhammed İdris Kandehlevi(1899-1974)'nin tabiriyle "zamanın Cüneydi ve asrının Numan'ı" olan Mevlana Eşref Ali Tehanevi(1863-1943) hazretleri Hind alt kıtasında ve çevre ülkelerde 20. Asrın müceddidi olarak kabul edilmiş bir şahsiyettir. Biz onun hayatını İz Bırakanlar köşemizde ele aldığımızdan, burada sadece onun medreseden mezuniyet töreninde geçmiş bir hatıraya yer vermek istiyoruz. Ruhu şâd olsun. Salih Okur/cevaplar.org

Muhammed Rahmetullah Nedvi, Eşref Ali Tehanevi'nin hayatını anlattığı eserinde şunları yazıyor;

"Rahmetullahi aleyh, parlak zeka, alıcı bir zihin ve nâdir görülen bir hafıza hususunda açık bir delil idi. Muhakkak o, bu büyük sıfatlar ile arkadaşları ve akranları arasında tanındı.

En ilmi meseleler ve derin görüşler onun yanında süzülmüş, vüzuha kavuşmuş ve tam olarak bulunuyordu. Bundan dolayı onu, kendisine bir sual tevcih edildiğinde süratle ona cevap verirken buluyoruz.

Onda, en hacimli kitaplardan, en çetin meselelerin maddeler halinde zihninde en güzel bir yolla ve en yeni bir üslupla sıralanması hususunda özel bir meleke vardı. Sonra onları eksik ve ziyade olmadan yeterli ve derde şifa verici bir yolla dışarıya aktarabiliyordu.

1300 Hicri senesinde(M. 1884) Diyobend Dar-ul Ulum Akademisinde icazet ve sarık bağlama töreni yapıldığında, allame Şeyh Reşid Ahmed Gengohi(rahimehullah) de mezun talebelerin icazet ve sarıklarının tevzii için orada hazır bulundu.

(Diyobend medresesinin baş müderrisi) Şeyh Mahmud Hasan geldi. O, Şeyh Tehanevi'yi medh ediyor, onun zekasını, hafızasını ve uyanıklığını anlatıyordu.

Çok geçmedi Allame Gengohi onu tecrübe etmek için bazı zor sualler tevcih etmeye başladı. Şeyh Tehanevi irticali olarak bu soruları mukni cevaplar vermekle en güzel bir şekilde cevapladı. Şeyh Gengohi(Allah ona çok merhamet buyursun) buna çok sevindi.

Allame şeyh, Seyyid Ahmed Dehlevi(rahimehullah) da aynı şekilde yaptı. O ki, akli ilimlerde zirvelere ulaşmıştı. Ve yine kendisi özel gayreti ve tek başına mütalaa ile, bir Üstaddan ders almadan matematik ilminde meharet kazanmıştı.

O da geldi ve Şeyh Tehanevi'yi imtihan etmeye başladı. Ve ondan İskendernâme adlı şiir kitabından bir beyti açıklamasını istedi. Şeyh Tehanevi ona bu beyti çok mufassal olarak şerh etti ve ona bu beytin müteaddit yorumlarını zikretti. Şeyh Dehlevi bu durumdan büyük bir ferahlık duydu ve ondan çok hoşlandı. Ona ilminin bereketi için duada bulundu. Ve onu sena etti.

Bu bir şeye delalet ediyorsa, ancak ve ancak onun müfrit zekasına, parlak fikir kudretine ve alıcı zihnine delalet eder.

Kaynak

Muhammed Rahmetullah Nedvi, Eşref Ali Tehanevi, Dar'ul Kalem Yayınları, Dimaşk, 2006

Tercüme: Salih Okur