KADER RİSALESİ ŞERHİ-10

“İkincisi: Bizzarure herkes kendisinde bir ihtiyar hisseder. O ihtiyarın vücudunu vicdanen bilir. Mevcudatın mahiyetini bilmek ayrıdır, vücudunu bilmek ayrıdır. Çok şeyler var; vücudu bizce bedihî olduğu halde, mahiyeti bizce meçhul... İşte şu cüz’-i ihtiyarî, öyleler sırasına girebilir.

Niyazi Beki(Prof. Dr.)

niyazibeki@gmail.com

2021-02-22 09:16:31

"İkincisi: Bizzarure herkes kendisinde bir ihtiyar hisseder. O ihtiyarın vücudunu vicdanen bilir. Mevcudatın mahiyetini bilmek ayrıdır, vücudunu bilmek ayrıdır. Çok şeyler var; vücudu bizce bedihî olduğu halde, mahiyeti bizce meçhul... İşte şu cüz'-i ihtiyarî, öyleler sırasına girebilir. Her şey, malûmatımıza münhasır değildir. Adem-i ilmimiz, onun ademine delalet etmez" (Sözler, 466)

ŞERH

2. Özgür İradenin Varlığı:

İnsanda bir özgür iradenin bulunduğu her vicdanın hissedip tasdik ettiği bir hakikattir. Meselâ: İnsanda iki ayrı hareket ve davranışın var olduğu adeta gözle görünecek kadar açıktır.

Birincisi; insan iradesinin dışında meydana gelen gayr-ı ihtiyari hareketler, fiillerdir. İnsanın gözlerinin görmesi, kulaklarının işitmesi, kalbinin bir pompa gibi işlemesi, nabızlarının atması, saçının, tırnağının uzaması, hülasa; biyolojik/canlı bir bünye olarak vücudun büyümesi, gelişip serpilmesi, hücrelerin çalışması, kemiklerin kalınlaşması, bu konuya gözle görülen canlı bir örnek teşkil etmektedir.

İkincisi; İnsanın iradesine bağlı olarak meydana gelen hareketler, fiillerdir. Meselâ, insanın gözünü kapatıp açması, kolunu kaldırıp indirmesi, ayaklarını uzatıp çekmesi, oturup kalkması, eğilip doğrulması gibi pek çok işlerin insan iradesine bağlı olarak meydana geldiğine hiç kimsenin şüphesi olmaz.(1)

Nitekim aynı hareketin arkasında özgür iradenin olup olmadığına göre farklı değerlendirmeler yapılır. Düşünelim ki, bir insanın eli-kolu sinirsel bir hastalık sebebiyle durmadan sağa-sola hareket etmektedir. Bu hareket esnasında yanındaki bir insanın yüzüne bir tokat gibi çarpsa, o kimse bu olayı hoş karşılar ve içinde bir dargınlık hissetmez. Çünkü bu tokatın söz konusu insanın iradesi dışında meydana geldiğini, içinde bir kastın bulunmadığını bilir. Buna mukabil, sağlam bir insan yanındaki kimseye bir tokat atsa, adam hem gücenir, hem de buna karşılık verir. Çünkü bu tokatın bir niyet, bir kastın sonucu olarak vuranın özgür iradesiyle gerçekleştiğini bilir. Bu iki olayın farklı tesir meydana getirmesinin yegâne sebebi, birinin irade dışı gayr-i ihtiyari vuku bulması, diğerinin özgür bir irade ile kasten gerçekleştirilmiş olmasıdır.

Demek ki, kader Allah'ın ezel ilminin bir nevi olarak açık bir hakikat olduğu gibi, insanın özgür iradesinin varlığı da aklen bilinen, vicdanen hissedilen, hatta –meydana getirdiği eserleriyle-gözle görünen bir gerçektir. O halde, birbirinin zıddı gibi görünen bu iki hakikatin bir arada olabileceği nasıl gösterilebilir?

Bir şey izah edilirken, en zayıftan en güçlüye doğru bir istidlal metodunu kullanmak, Risale-i Nur'da bir prensiptir. Üstad bu konuda da aynı metodu kullanmış ve ilgili soruya şöyle cevap vermiştir: "Mevcudatın/varlıkların mahiyetini bilmek ayrıdır, vücudunu/varlığını bilmek ayrıdır. Çok şeyler var; vücudu bizce bedihî (varlığı bizce çok açık) olduğu halde, mahiyeti bizce meçhul... İşte şu cüz'-i ihtiyarî de (bizim varlığını bilip de mahiyetini bilmediğimiz) öyleler sırasına girebilir. Herşey, malûmatımıza münhasır değildir. Bu konuda bilgimizin olmaması, onun yokluğunu göstermez. "

-devam edecek-

Adem-i ilim: İlim sahibi olmama, bilmeme.

Bizzarure: Zorunlu olarak.

Bu yazıya yorum yazın

Bu yazıya gelen yorumlar.

Necati Kılıç, 2021-02-22 20:36:49

Niyazi Hocam Allah razı olsun..İlmi birikiminizle daha nice yorumlar sizden bekliyoruz.

Bu yoruma katılıyor musunuz ?

DİĞER YAZILAR

KADERLE ALAKALI BAZI ISTILAHLAR

Cüz’-i İhtiyarî: 1.Lügat manası: İhtiyarî kısım, tercih edilen ihtiyarî parça, seçile

KADERİN MERTEBELERİ

Kaderin dört mertebesi vardır: a. Olmuş, olacak ve olmakta olan bütün herşeyin Allah’ın

KADERİN KISIMLARA AYRILMASI

3.Muhtevası itibariyle Kaderin Çeşitleri: a). Bedîhî ve Nazarî Kader: Kader, dışa yansıyan

KADER

1. Lügat manası: Ölçüp biçmek, takdir etmek, bir şeyin sınırlarını tayin etmek. Kader,

KADER RİSALESİ ŞERHİ-23

“Elhasıl: Madem hayat, esma-i hüsnanın nukuşunu gösterir. Hayatın başına gelen herşey has

KADER RİSALESİ ŞERHİ-22

DÖRDÜNCÜ MEBHAS Eğer desen: “Birinci Mebhas’ta isbat ettin ki: Kaderin her-şeyi güzeldir,

KADER RİSALESİ ŞERHİ-21

Eğer desen: "Kader bizi böyle bağlamış. Hürriyetimizi selbetmiştir. İnbisat ve cevelana mü�

KADER RİSALESİ ŞERHİ-20

Zikredilen delillerle varılan netice şöyle özetlenmiştir: “Netice-i meram: Madem bilmüşahe

KADER RİSALESİ ŞERHİ-19

. Kitab-ı Mübin-İmam-ı Mübin hakikatı Kur’an-ı Hakîm’de bu iki kavrama da yer verilmi

KADER RİSALESİ ŞERHİ-18

Üstadın aşağıdaki ifadelerinde bu hakkatlerin açıklaması vardır: “Hem herşeyin miktar-ı

KADER RİSALESİ ŞERHİ-17

ÜÇÜNCÜ MEBHAS: Kadere iman, imanın erkânındandır. Yani: "Herşey, Cenab-ı Hakk'ın takdiriy

"Her ümmet için Allah'ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların üzerine O'nun adını ansınlar diye bir kurban kesme ibadeti koymuşuzdur. Hepinizin ilâhı bir tek ilâhtır. Onun için yalnız O'na teslim olan müslümanlar olun. Allah'a itaat e

Hacc:34

GÜNÜN HADİSİ

Herhangi bir kişi, mükemmel bir abdest alıp da namaz kılarsa, o namazla gelecek namaz arasında işlediği bütün günahları bağışlanır.

Buhari

SON YORUMLAR

TARİHTE BU HAFTA

*Fatih Donanmayı Haliç'e İndirdi.(22 Nisan 1453) *T.B.M.M. Açıldı.(23 Nisan 1920) *Yavuz Sultan Selim Padişah Oldu.( 25 Nisan 1512) *Çernobil Nükleer Faciası.(26 Nisan 1986) *Sultan II.Abdülhamid Han Tahttan İndirildi.(27 Nisan 1909)

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...