Bazı kimseler Resul-i Ekrem Efendimizin(SAV) “Sadaka belayı def eder ve ömrü uzatır” hadis-i şerifini ileri sürerek, ömrün uzayabileceğini ve dolayısıyla da ecelin değişebileceğini iddia ederler. Evvela şunu belirtelim ki, sadakanın ömrü uzatmasının hakikati ne olursa olsun, neticede insanın ölümü söz konusudur ve bu ise ezeli ilmiyle Allah’ın malumudur. Bu noktadan, onun ölüm vakti ve dolayısıyla da ömür müddeti Allah tarafından takdir edilmiş olup bunun değişmesi de mümkün değildir. Mesela, bir kimsenin verdiği bir sadaka ile ömrünün verdiği bir sadaka ile ömrünün iki yıl uzadığını farz edelim. Bu şahsın, ecel-i muallak dediğimiz, şarta bağlı eceli, eğer sadaka verirse ömrü elli sene, vermezse kırk sekiz sene, şeklinde olsun. Cenab-ı Hak o şahsın söz konusu sadakayı vereceğini bildiği için ömrünü elli sene olarak takdir etmiştir.

 

Yukarıda takdim ettiğimiz hadis-i şerif ile Peygamber Efendimiz(SAV) müminleri hayra teşvik etmekte ve aralarındaki sevgi bağlarını sadaka ile perçinlenmektedir. Sadakanın belayı def etmesi Allah’u Zülcelal’in lütfu ve atâsıdır. Verdiğimiz sadakaların ne gibi belaların def’ine vesile olduğu ise, bizim meçhulümüzdür. Verdiğimiz sadakalarla ve yaptığımız hizmetlerle başımıza gelecek bir çok belaların def’ine sebeb olmaktayız. Vücuda gelmediği için bilemediğimiz bu belaların def’i, bizim için ayrı bir nimettir ve bu nimet menfi nimet şeklinde ifade edilmektedir. Sadakanın müspet nimet olması ciheti ise müminlere hayır ve hasenat kazandırmasıdır.

 

Sadakanın ömrü uzatmasını kelam ilminin büyük alimlerinden Sad-ı Taftezani Hazretleri Şerh-i Akaid adlı eserinde çeşitli yönleri ile izah etmiştir.

 

Taftezani hazretlerine göre; Ömrün uzamasından maksat ömrün bereketlenmesidir. Ahirete hayır ve hasenat için verilmiş bir sermaye olan insan ömrünün uzaması, bu sermaye ile daha çok kâr elde etmek manasınadır.Buna göre ömrün müddetinde bir değişme olmasa da, sadaka yoluyla mahsulünde bir artma olması ömrün uzaması demektir. Bunu bir misal ile açıklamaya çalışalım. Bir ağacın her baharda dört bin meyve verdiğini ve ömrünün on sene olduğunu farz ediniz. Cenab-ı Hakkın ağaca lütuf ve ihsanıyla baharlardan birinde dört bin yerine sekiz bin meyve verdirmesi halinde ağacın ömrü manen bir yıl uzamış demektir. İşte sadaka da insan ömrünün verimini artıran güzel bir vasıtadır. Ve bu manada ömrü uzamaktadır.

 

Yukarıdaki hakikati Taftezani Hazretleri de şu şekilde ifade etmiştir:

“Sadaka, ömürden en önemli gaye olan şeyi artırıyor. O da Salih amellerle kemale ermektir. Çünkü insanlar nefislerini kemale ve iki dünya saadetine salih amellerle getirebilir.”

 

Sadakanın ömrü uzatmasının diğer bir manası, rızkta berekete ve ömrün huzur ve sürur ile geçmesine vesile olmasıdır.

 

Başka bir mana da ömrün uzaması, ölümden sonra hayır ve hasenat defterinin kapanmamasıdır. Bilindiği gibi, sadaka mal yanında ilim ve irfan ile de olmaktadır. Müminlere faydalı bir eser neşreden bir âlimin sevap defteri ölümüyle kapanmaz. Bu ise onun ömrünün uzaması demektir. Zira, ömür uzadıkça hayır ve hasenatına devam edecek olan zat aynı işi ölümden sonra da yapabildiğine göre manen hayattadır demektir.

 

Mehmed Kırkıncı- Kader Nedir-s:132-135-Zafer yayınları-İst-2003