1. Kurban nedir?

Kurban, sözlükte yaklaşmak demektir. Dînî bir terim olarak ise kurban, belirli şartları taşıyan bir hayvanı Allah’a yakınlık sağlamak ve ibâdet niyetiyle usûlüne uygun olarak boğazlamak demektir.

2. Kimler kurban kesmekle yükümlüdür?

Ergenlik çağına giren, zengin, mukîm (yolcu olmayan) her erkek ve kadın Müslüman kurban kesmekle yükümlüdür. Buradaki zenginliğin ölçüsü, kişinin temel ihtiyaçları dışında 85 gr. altın veya bunun değerinde mal veya paraya sahip olmasıdır. Kurban kesmek için zekatta olduğu gibi nisap miktarına ulaşan malın (85 gr.) üzerinden bir yıl geçmesi şartı aranmaz.

3. Hangi hayvanlardan kurban olur?

Kurban; koyun, keçi, sığır, manda ve deveden olur. Bu hayvanların erkekleri kurban edilebileceği gibi, dişileri de kurban edilebilir. Bunlardan devenin 5, sığır ile mandanın 2, koyun ile keçinin bir yaşını doldurmuş olmaları gerekir. Ancak koyunlar 6 ayı tamamladıklarında halde bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli olurlarsa bunlar da kurban edilebilir. Bu hayvanların dışında tavuk, horoz ve kaz gibi hayvanlardan kurban olmaz. Bir koyun veya keçiyi ancak bir kişi kurban edebilir. Fakat sığır, manda ve deve yedi kişiye kadar ortaklaşa kurban edilebilir.

4. Kurban kesmek yerine kurbanı, canlı olarak veya bedelini yoksula vermekle kurban ibadeti yerine getirilmiş olur mu?

Kurbanın rüknü, kurban edilmesi caiz olan hayvanlardan birini, kurban kesme günlerinde kesmektir. Bu sebeple, kurban kesmek yerine, kurban bedelini veya kurbanlık hayvanı (kesilmeden) yoksula yahut bir hayır kurumuna bağışlamakla, kurban ibadeti yerine getirilmiş olmaz. Kurbanın ücreti başka birisine verilerek vekaleten kurban kesilebilir. Ancak kurban, herhangi bir sebeple, eyyam-ı nahr denilen kurban kesme günlerinde kesilememiş ise bu günlerden sonra kurban kesilmez. Bu takdirde sadakaya dönüşür; dolayısıyla kurbanlık hayvanın aynısının veya bedelinin tasadduk edilmesi gerekir.

5. Kişinin kurbanı bizzat kendisinin kesmesi veya kesilirken başında bulunması gerekir mi? Bu iş için bir kimseye ya da bir hayır kurumuna vekalet verebilir mi?

Kurban kesmekle yükümlü olan kişinin, keseceği kurbanı bizzat satın alması, kendisinin kesmesi veya kesilirken yanında bulunması -kurbanın sahih olması için- gerekli değildir. Bunlar vekalet yoluyla da yapılabilir. Çünkü kurban malî bir ibadettir. Malî ibadetlerde vekalet caizdir. Hiçbir mazeret olmadan da, kişi kendi adına kurbanını satın alıp kesmek üzere güvendiği bir kimseyi vekil tayin edebilir. Vekil, hakiki şahıs olabileceği gibi, hükmi şahıs, yani özel bir kuruluş da olabilir.

6. Bir hayvanın kurban olmasına engel olan kusurlar nelerdir?

Bir hayvanın kurban olmasına engel teşkil eden kusurların başlıcaları şunlardır: İki veya bir gözü kör olan, kemiklerinde ilik kalmayacak derecede zayıflamış olan, kesim yerine yürüyerek gidemeyecek kadar topal olan, kulağının ve kuyruğunun üçte birinden fazlası kopmuş olan, dişlerinin yarıdan fazlası dökülmüş olan, boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırılmış olan, ölüm derecesinde hasta olan.. hayvanlar kurban edilemezler. Boynuzsuz veya boynuzu biraz kırılmış, dişlerinden birazı dökülmüş ve burulmuş hayvanların kurban edilmeleri caizdir.

7. Fakir bir kimse kurban kesebilir mi?

Kurbanı zengin keseceği için, fakir mecbur olmaz. Ancak, fakir de kesmek isterse mahzur olmaz, mecbur olmadığı nâfile kurbanı kesmiş olur. Hem aile efradı yer hem de konu komşuya hediye edebilir. Hatta, et alma imkânı yoksa, kestiği kurbanın tamamını da evinde bırakabilir. Çoluk çocuk uzun müddet kurban etiyle bayramın havasını devam ettirebilirler.

8. Tavuk ve horozdan kurban olur mu?

Kurban, tavuk, horoz, ördek, kaz gibi küçük hayvanlardan kesilmez. Hattâ bunlardan kurban kesmeyi adayan kimseye hiçbir borç terettüp etmez. Zira bunlardan ne adak olur ne de adak kurbanı. Bu tür hayvanlar, kurban için değil, et için kesilir.

9. Kurban olmaya mani özürler kurbanı aldıktan sonra meydana gelirse ne yapmak gerekir?

Kurban olmaya mâni özürler kurban aldıktan sonra meydana gelse, kesecek kimse başka kurban almaya gücü yeten biri ise bu ayıplardan sâlim yeni bir kurban alması gerekir.

10. Hangi özürler hayvanın kurban olmasına mani değildir?

Hayvanın yürümesine mani olmayacak derecede topal olması, şaşı bulunması, uyuzlu olması, yaratılışta boynuzsuz olması, boynuzunun azı kırık olması, kulaklarının delik, yahut da işaret için kesik bulunması, dişlerinin düşük olması, cinsi hislerinin yok edilmesi yani burulmuş olması.. kurban olmalarına mani olmaz.

11. Talebe yurtlarına kurban hibe edilebilir mi?

Kurbanı kendi kesmeyip ihtiyaç yerlerine hibe etmek de caizdir. Hatta yarınlarımızın teminatı olan öğrencilerimizin yetiştirildiği yerlere kurban parasını verip de kestirmek uygun olan bir hizmet anlayışı ve kurbanı tümüyle değerlendirme halidir.

12. Koyunu da birkaç kişi ortak olarak kesilebilir mi?

Sığır ve deveye yedi kişiye kadar ortak olunursa da koyun ve keçiye tek kişi sahip olur, ortaklık caiz olmaz. Ortakların hepsi de kurban niyetiyle ortak olmalı, içlerinden bir kişi olsun et almak niyetiyle ortaklığa girmiş olmamalıdır. Akika, yahut da adak kurbanına niyet etmek ortaklığa mani olmaz. Çünkü bunlar da kurbandır. Kasaplık et niyeti yoktur.

13. Kurbanın eti ve derisi ne yapılmalıdır?

Kesilen hayvanın eti, yaklaşık olarak 3’e ayrılır. 3’te bir kısmı ev halkı için ayrılır, üçte biri akraba ve komşulara dağıtılır. Kalan üçte biri de fakir ve muhtaçlara yollanır. Bu taksim şekli mendubdur. Fakat kesen şahıs zenginse, tamamını veya çoğunu fakirlere dağıtabileceği gibi, orta halli veya kalabalık ise çoğunu veya hepsini evinde kendisi için de bırakabilir. Kurban derisi çeşitli hayır kurumlarına verilebilir.

14. Teşrik tekbirlerini getirmenin hükmü nedir?

Zilhicce ayının dokuzuncu günü, yani Kurban Bayramı arifesinden sabah namazından itibaren, bayramın dördüncü günü ikindi namazına kadar her farz namazın selamından sonra teşrik tekbirlerini getirmek vaciptir. Bu da toplam 23 vakit eder.

15. Teşrik tekbirleri unutulduğu takdirde ne yapmak gerekir?

İster cemaatle, ister yalnız, isterse seferi olarak kılınsın erkek veya kadın her Müslüman için farz namazların peşinden teşrik tekbirlerini getirmek vaciptir. Unutulursa, akla geldiği an kaza etmek gerekir.

16. Taksitle ya da kredi kartıyla kurban alınabilir mi?

Kişi, mülkiyetinde bulunan ve kurbanlık vasfını taşıyan hayvanı, kurban olarak kesebilir. Bu itibarla ister peşin, ister taksitle, isterse kredi kartıyla olsun satın aldığı hayvan, kişinin mülkiyetine geçtiğinden, bu hayvanın kurban edilmesinde sakınca yoktur. Nitekim helal olan her türlü alışverişle kurban da alınır. Taksitle veya kredi kartıyla yapılan alış verişler caiz olduğuna göre kurbanı da taksit veya kredi kartıyla almak caizdir.

17. Kurban sünnete uygun olarak nasıl kesilir?

Kurbanlık hayvanı usûlüne uygun olarak rahatça ve fazla eziyet vermeden kesebilmek için, önce keskin ve büyük bir bıçak hazırlanır. Hayvanın göremeyeceği bir yere konur. Sonra kurbanlık hayvan, kesileceği yere eziyet verilmeden götürülür. Hayvanın yüzü ve ayakları kıbleye gelecek şekilde sol tarafı üzerine yatırılır. Sağ arka ayağı serbest bırakılarak, diğer üçü bağlanır ve kıbleye karşı durularak şu âyetler kurban sahibi veya vekili tarafından okunur: “İnnî veccehtü vechiye lillezî fatara’s-semâvâti ve’l-arda hanîfen...” (En’âm, 6/79). “İnne salâtî ve nüsükî ve mahyâye ve memâtî lillâhi rabbi’l-âlemin.” (En’âm, 6/162). Bu ayetlerden sonra, ‘Allahu ekber Allahu ekber. Lâ ilâhe İllâllahu vallahu ekber. Allahu ekber ve lillâhil hamd’ şeklinde tekbir getirilir ve ‘Bismillâhi Allahü ekber’ denilerek hazırlanan keskin bıçak hayvanın boynuna vurulur. Damar ve borular kesilerek kan iyice akıtılır. Hayvan böylece kesildikten sonra tamamen ölünceye kadar beklenir. Ve usûlüne uygun olarak yüzülür. Karnı açılır, iç organlar çıkarılır ve gövde ve etler parçalanır. Hayvan tamamen ölmeden kafa ve ayaklarını koparmak, derisini yüzmeye kalkmak, kıbleden çevirmek veya hayvana azap vermek mekruhtur.

18. Hayvanın sağlıklı olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Kurbanlık hayvanlar uzun yoldan gelmişse kesilmeden önce mutlaka 7-8 saat dinlendirilmeli. Kesim öncesi hayvanlara tuz yedirme, bol su içirme gibi hayvanın ağırlığını artırma girişimleri hayvanı olumsuz etkiler ve et kalitesini düşürür. Kesim sırasında hayvanın yanında başka bir hayvan olmamalı. İyi besisini almış hayvanlar çok terler. Terleme genellikle kürek kemikleri arasındaki bölgede, kürek üzerinde ve boynuz diplerinde daha fazla olur. Bu bölgeler terleme dolayısı ile diğer bölgelerden daha koyu renkte gözükür. Tam besili hayvanların kılları daha çabuk kopar. Koyunlarda da tam besili olanların boynuz diplerinde terleme olduğu görülür.

İyi beslenmemiş hayvanların yünleri sırt üzerinde yanlara taranmış, elle açılmış gibi bir durum gösterir. Bu ayrım ne kadar bariz ise hayvan o kadar zayıf demektir. Hayvanlarının bu durumunu bilen satıcılar da hayvanlarını tıraş ettikten sonra pazara sürerler. Üzerinde fazla miktarda dışkı maddesi olan hayvanlar alınmamalı. Bu tür hayvanlar genellikle hastalıklı olur. Çünkü uzun süreli hastalık geçirmiş olan hayvanların tüyleri üzerine yere yatmaya bağlı olarak dışkı parçaları yapışmıştır. Tüyleri karışık, kirli ve mattır. Halen bir hastalığı olanlarda ise arka bacaklarda ve anüs civarında ishale bağlı dışkı göze çarpar. Sağlıklı hayvanın bakışları canlı, hareketli, derisi elastik, tüyleri parlak ve canlıdır. Hayvan, çevresi ile ilgilidir. Bayram sabahı kasaplık bilgisi olmayan birçok kişinin kurban kesmeye ve deri yüzmeye kalkışması kötü sonuçları beraberinde getiriyor. Buna bir de soğuk hava eklenince kesik olayları iyice artıyor.