Uzmanlar uzun araştırmalar sonucunda hayvanların gıdalarını araştırırken minimal (en düşük) bir harcamaya karşılık maksimal (en fazla) bir enerji miktarı elde edecek şekilde hareket ettiklerini tespit ettiler. Bu görüş, hayvanların hakikaten bu şekilde davrandıklarını gösteren değişik çalışmalarla örneklendirildi.

Mesela balıkçıl, bataklık bölgelerde yaşar ve benzer gıdaları olan diğer balıkçıllar ve karaleyleklerle beraber bulunur. Balıkları, fazla derin olmayan sularda yüzerken yakalayabilir. Fakat aynı zamanda, kendi türünden veya farklı bir türden de onların yakaladığı balığı kapabilir. Genellikle bunlar daha büyük olanlardır.

Burada akla gelen soru, kuşların beslenme etkinliğinin maliyet ve kar yönüyle hesaplanarak kar lehinde artması gibi düşünülüp düşünülemeyeceği meselesidir. Araştırmacılar, balıkçılların, suyun içinde ayakta durarak balıklarını bizzat kendileri yakaladığında bunları hesaplamışlardır. Bunlar, dakikada 0,04 ünite balık yakalarlar. Diğer kuşlardan bunları havada takip ederek kapmaya gayret ettiklerinde göz diktikleri av aşağı yukarı kendilerinin yakalayabilecekleriyle aynı büyüklükte ise genellikle kapamazlar. Fakat av çok büyükse sıklıkla bunu başarırlar. Yani kapmak istediklerinde balık çok büyükse buna teşebbüs ederler. Bununla beraber balığı kaptıklarındaki tüketim seviyesi kendilerinin avlanarak elde ettiklerininkinden düşüktür; dakikada 0,01 ünite.

Bundan başka büyük balıkçıllar, başkalarından balık kapmak için vakitlerinin % 10’unu harcarlar. Başkalarından balık kaptıklarında dakikada elde ettikleri enerji 0.09 kj’dir ve bizzat kendileri avlandıklarında ise bu 0,28 kj’dir. Demek ki şuursuz gibi gördüğümüz bu canlıların davranışlarında bile daima ince bir hesap ve ahenk mevcuttur. Bu ahenk ve hesabın yapıcısı bütün canlıların ihtiyaçlarını da ayrı ayrı temin etmiştir. Burada enerji randımanı hesapları, enerji ünitesi olarak balıkların kilo ve uzunluklarına göre hesaplanmıştır.

Araştırmacılar bundan başka çalmanın enerji maliyetinin (bir avı çalmak için harcanan hareket) ayakta sakin dururken, yani kendi kendine avlandığındaki maliyetin aşağı yukarı 10 misli olduğunu bulmuşlardır. Bu enerji maliyetleri o halde, gıda (balık) ile alınan enerji yönünden kar ile mukayese edilebilir. Başkasından kapmanın (vurgun) maliyet-kar nispeti yalnız avlandığındaki nispetten 5 defa fazladır; yani vurgun 5 kat daha az faydalıdır. Zamanının % 10’unu vurguna, % 90’ını kendi avlamasına ayırarak hem vurgun yapan, hem de kendisi avlanan bir kuş için maliyet-kar nispeti çok az bir şekilde tek başına avlandığının üstüne çıkar (1,1 kat). Bundan da büyük balıkçılların yiyeceklerini yakalamada vurgun teşebbüs ederek enerji bilânçolarını artırmadıkları neticesi çıkmaktadır. Şimdi burada ister istemez akla şu sorular takılıyor: Bu bilânço hesaplarını bu akılsız ve şuursuz canlılara kim öğretti acaba? Bütün bunları kendileri nasıl düşünüp planlayabiliyorlar?

Arılar enerji bütçesi oluşturuyor

Bilim adamları arıların davranışlarıyla ilgili olarak, sadece gıda kaynağını işletmeyi sınırlayan muhtemel enerji zorlamalarını değil, aynı zamanda çiçekleri ziyaretin stratejisini açığa çıkardılar. Araştırmacı B. Heinrich, aynı türdeki arı fertlerinin farklı çiçek türleri için farklı tercihlerde bulunabildiklerini gösterdi.

Arılar, uçuşları esnasında daima aynı yolu takip ederek sadece bir seri çiçeği ziyaret ederler. Bununla beraber bu arılar zaman zaman tercihleri olmayan çiçekleri de ziyarete devam ederler. Ve aynı zamanda eğer bu daha az değer verdikleri sıradan çiçekler, tercih ettikleri çiçeklerden daha fazla balözü ihtiva ediyorlarsa derhal tercihli ziyaretlerini değiştirebilirler.

Araştırmacılara göre bu enerji bütçesinin en iyi olmasına dayanan bir gıda arama stratejisidir. Zira bunu ayarlayan, müşahede edilen her şeyde daima en iyi durumu gözler önüne sermektedir. Yani arı, enerji bilânçosunda ziyaret ettiği her bir çiçekten aldığı balözü miktarını hesaplayarak bunu yapmaktadır. Tesadüf olmadığı gibi, gelişigüzel çalışmaya çıkma da olmamaktadır. Balözü alma güçlükleri şüphesiz tercihli ziyaret edilen çiçeklerin seçiminde rol oynar.

Maryland Üniversitesinden David İnouye, iki ayrı arı türünün her birinin farklı tercih yaparak birinin "aconit" ve diğerinin "delphinium" denen iki çiçek türünü ziyaret ettiklerini gözlemiştir. "Aconitte" balözünün bulunduğu taç borunun uzunluğu "delphiniuma" göre çok küçüktür ve bir arı çeşidinin de diğerine göre dili çok kısadır. Yani her bir canlının her bir organı ihtiyacına göre yapılmış ve onu çalıştıracağı yerler de ona göre ayar edilmiştir. Bütün bunların tesadüflere verilmesi imkansızdır.