1. Kurban kesmenin hükmü nedir? Kimler kurban kesmekle yükümlüdür?

Kurban bayramında dinen aranan şartları taşıyan kimselerin kurban kesmeleri Hanefî mezhebine göre vacip, diğer mezheplerde ise terk edilmesi istenmeyen müekked bir sünnettir.

Kurban Kesmekle Mükellef/Yükümlü Olanlar

Bir kimsenin kurban bayramında kurban kesmekle yükümlü olabilmesi için dört şart aranır:

1. Müslüman olmak

2. Akıllı ve büluğa ermiş olmak

Kurban bayramında kurban kesmekle yükümlü olmak için akıl ve büluğ şarttır. Bundan dolayı çocukların ve delilerin mallarından kurban kesilmesi gerekmez. Fetva da buna göredir. Bununla birlikte bir kimse kendi malından çocuğu için kurban kesebilir. Bu da güzel bir davranıştır.

3. Yolcu (seferî) olmamak

Dinen yolcu hükmünde olan kimse kurban kesmekle mükellef değildir. Ancak yolcu hükmünde bulunan kimsenin tek başına veya mukimlerle birlikte kurban kesmesine bir mani yoktur. Günümüzde yolculuk imkân ve şartları büyük ölçüde değişmiştir. Bayram tatilini fırsat bilerek yurt içi veya dışı geziye çıkan, yazlığa giden memleketine giden kimsenin durumu farklıdır. Bu durumdaki kimselerin söz konusu ruhsattan yararlanma yerine, ya önceden gerekli tedbirleri alarak vekâleten kurbanını kestirmesi ya da bulunduğu yerde kurban kesmesi daha isabetlidir.

4. Belirli Bir Malî Güce Sahip Olmak

Hanefî mezhebine göre, kurban kesmeyi vacip kılan zenginliğin ölçüsü zekâtta ve fıtır sadakasında aranan zenginlik ölçüsüyle aynıdır. Bu da borçları ve aslî ihtiyaçları dışında 20 miskal (85 gram) altın veya 200 dirhem gümüştür. Bu durumdaki kadın ve yetişkin çocuklar bizzat mükellef olmakla birlikte kocası veya babası bunlar adına -hibe yoluyla- kurban keserse o da yeterli olur. Diğer mezhepler kurban kesmeyi sünnet saydıklarından, kurban mükellefiyeti için ayrıca bir zenginlik ölçüsü tespit etmemişlerdir.

2. Kredi kartı veya taksitle kurban alınır mı?

Kurbanı veresiye veya kredi kartı ile almakta bir mahzur yoktur. Eğer kredi kartı ile kurban alıyorsanız, mutlaka faize girmeden bu bedeli hesabınıza yatırmanız gerekir.

3. Bir ailede kurban ibadetini karı-kocadan hangisi yerine getirir?

Servet (nisap miktarı mal) kimin ise kurban da ona düşer. Şayet kadının kocasından bağımsız mal varlığı varsa ve bu mal varlığı nisap miktarını aşıyorsa kadının da kurban kesmesi gerekir.

4. Kurbanı önce bayıltmak, sonra kesmek caiz midir?

Şoklama ile hayvan kesilebilir. Yalnız bir hususa dikkat etmek gerekir; şoklama veya bayıltma kesim anında hayvanın mukavemetini zayıflatıyor fakat hayatına tesir etmiyorsa; yani hayvan ölmeyip yaşıyorsa, ancak kesildiğinde kanı akıyor ve ölüyorsa, bu şekildeki bir şoklama veya bayıltma ile hayvan kesilebilir. Eğer hayvan, henüz kesilmeden, şokun etkisiyle ölürse; o, kurban olamayacağı gibi, eti de yenmez.

5. İmkânı olduğu halde kurban kesmeyen kimseye ne gerekir?

Kurban bayramı günlerinde imkânı olduğu halde kurban kesmeyen kimse daha sonra fakirleşse yani kurban kesemeyecek bir duruma gelse, bu kimsenin kurban olabilecek bir koyunun değeri kadar bir parayı tasadduk etmesi üzerine bir borçtur. İmkânı olduğu zaman bu miktarı tasadduk etmesi gerekir.

6 . Ölmüş kimselere kurban kesilir mi?

Bir kimse, sevabını ölmüş bir akrabasına veya sevdiği bir kimseye bağışlamak üzere kurban kesebilir. Tıpkı ölen bir insanın ardından onun adına sadaka verildiği, hacc yapıldığı gibi, kurban da kesilebilir. Nitekim Peygamber Efendimiz, ümmetinden kurban kesemeyenler adına kurban kesmiştir. Bir kimse kendi parasıyla aldığı, sevabını ölmüş bir yakınına bağışlamak üzere kestiği kurbanın etinden yiyebilir, başkalarına da yedirebilir. Bu niyetle kesilmesi düşünülen bir hayvanın bayram günlerinde kesilmesi de şart değildir. Her zaman kesilebilir. Hatta arefe günü kesilip fakirlere dağıtılması daha isabetli olur.

Eğer ölen kimse kendisi adına kurban kesilmesini vasiyet etmiş ise bu kurbanın bayram günleri içinde kesilmesi gerekir. Böyle bir kurban etinden kesen kimse yiyemez. Tamamının tasadduk edilmesi gerekir. Ölen şahsın vasiyeti olmaksızın parasından alınarak kurban kesiliyorsa bu kurban da vasiyet üzerine kesilen kurban gibidir.

7 . Peygamber Efendimizin (sallallahu aleyhi ve sellem) adına kurban kesilebilir mi?

Evet, kesilebilir. Çünkü Ebu Davud, Sünen’inde şu hadisi rivayet etmektedir: “Hz. Ali (r.a.), birisi Peygamber Efendimiz için olmak üzere iki tane koç keserdi. Kendisine bunun sebebi sorulduğunda ‘Allah Resulü bana yaşadığım müddetçe kendisine kurban kesmemi vasiyet etti.’ asla bunu terk etmem!” buyurmuşlardır. Peygamber Efendimizin, Hz. Ali’ye kendisi için kurban kesmesini vasiyet etmesi, O’nun adına kurban kesilmesini sevdiğine delalet eder. Bu itibarla imkânı olanların sevgili peygamberimiz için her sene en azından bir koyun/koç kesmesi veya bir ineğin yedide bir hissesine ortak olması çok yerinde bir davranış olur.

8. Kurban kesmek yerine sadaka verilebilir mi?

Kurban bayramı günlerinde kurban kesme yerine parasını tasadduk etmekle kurban ibadeti yerine getirilmiş olmaz. Çünkü her ibadetin ayrı bir yeri vardır. Ancak kurbanın kesildiği kurban bayramı günlerinde kurbanlık hayvan kesilememişse; canlı ise kendisi, değilse parası tasadduk edilir.

9. Kurban olacak hayvanlar hangileridir?

Koyun, keçi, sığır, manda, deve veya bu hayvanların türdeşlerinden kurban kesilebilir. Bu hayvanların hem erkek hem de dişileri kurban olabilir. Bununla beraber koyunun erkeğini yani koçu, keçi, deve ve sığırın dişisini kesmek daha faziletlidir.

Koyun ve keçinin bir yaşını, sığır ve mandanın iki yaşını, devenin beş yaşını doldurmuş olması gerekmektedir. Ancak altı aylık koyun bir yaşındaki gibi cüsseli ve gösterişli ise kurban kesilmesi caizdir. Bu sadece koyun için geçerlidir.

10. Kurbanın eti ve derisi ne yapılmalıdır?

Kesilen hayvanın eti, yaklaşık olarak 3’e ayrılır. 3’te bir kısmı ev halkı için ayrılır, üçte biri akraba ve komşulara dağıtılır. Kalan üçte biri de fakir ve muhtaçlara yollanır. Bu taksim şekli mendubdur. Fakat kesen şahıs zenginse, tamamını veya çoğunu fakirlere dağıtabileceği gibi, orta halli veya kalabalık ise çoğunu veya hepsini evinde kendisi için de bırakabilir. Kurban derisi çeşitli hayır kurumlarına verilebilir.

11. Teşrik tekbirlerini getirmenin hükmü nedir? Teşrik tekbirleri unutulduğu takdirde ne yapmak gerekir?

Zilhicce ayının dokuzuncu günü, yani Kurban Bayramı arifesinden sabah namazından itibaren, bayramın dördüncü günü ikindi namazına kadar her farz namazın selamından sonra teşrik tekbirlerini getirmek vaciptir. Bu da toplam 23 vakit eder.

İster cemaatle, ister yalnız, isterse seferi olarak kılınsın erkek veya kadın her Müslüman için farz namazların peşinden teşrik tekbirlerini getirmek vaciptir. Unutulursa, akla geldiği an kaza etmek gerekir.

Not: Kurban hakkındaki diğer sorular ile ilgili yazımız için tıklayınız:

http://www.cevaplar.org/index.php?khide=visible&sec=8&sec1=43&yazi_id=5286&menu=1