S-1) Organ naklinin İslam’daki hükmü nedir?

C-1) Organ nakli, ölü veya diri bir insanın parçalarıyla tedavi etme yöntemidir. Temel şeri dayanağı zaruret halidir. İslam nazarında insanın dirisi de ölüsü de şereflidir, yaratıkların en erdemidir, dokunulmazlığı esastır.

Ancak, yaşayanın saygınlığı, kadavradan daha üstündür. Kısa bir süre sonra mezarlıkta kurtlara, böceklere yem olacağına, bir başka insana geçici de olsa hayat verecek ve kendisi de onun bünyesinde bir süre daha yaşayabilecek bir organ/doku olarak kalması elbette daha iyidir. Yusuf el-Kardavi gibi muasır bazı âlimlere göre organ bağışı bir sadaka-i cariyedir. Nitekim insanın bir parçası olan kan bağışında hiçbir dedikodu yoktur.

Organ naklinin cevazına teşkil eden delil, zaruret halidir. Zaruret hali ise domuz, murdar ve kan gibi haramı helal kılar, hükmünü ifade eden beş ayet-i celile vardır (Bakara/172, Maide/3, Enam/119, 145, Nhl/115). Bu ayetlerin hükmü “zaruretler haramı helal kılar “kuralı haline getirilmiştir.

İmamı Nevevi gibi bazı İslam âlimleri kendi dönemlerinde farazi olarak konuyla ilgili olarak şunu söylemektedir:“Açlık zaruretinde kalan biri, alternatif olarak hiçbir şey bulamazsa hayatını devam ettirebilmek için ölü cesedinden yararlanabilir.”

Organ nakli de, yaşamın sürdürülmesi için yapılan bir ameliyedir.

Organ nakli ile yaşayan vericinin veya kadavranın özellikleri, alıcıya transfer olmaz. Dolayısıyla, inananın kalbi zimmîye transfer etmekle zimmî Müslüman olmaz, kâfirin kalbi de müslümana nakledilirse Müslümana küfür intikal etmez. Keza, filozofun beyni cahile transfer etmekle cahil de filozof olmaz. Zira bütün kesbi özellikler organlara değil, ruha tabidirler. Ayrıca, kıyamet gününde her organ/doku kendi ilk sahibinin cesedinde haşrolacaktır ve organın sevap ve günahından onu çalıştıran sorumludur. Organ naklinin cevazı konusunda İslam âleminin pek çok Fıkıh konseylerinin fetva kararları vardır. (Ayrıntılı bilgi için, İslam Hukuku Işığında Organ Nakli, Ankara 1993 adlı eserimize bakılabilir).