Hendek Savaşı

Efendimizin (Sallallahu aleyhi ve sellem) çölde kurduÄŸu inanılmaz haber alma servisi sayesinde KureyÅŸ'in Hendek harbi hazırlıklarının kendisine dört günde ulaÅŸtığını...¹

Hendek Savaşında Medine'yi korumak için kazılan hendeÄŸin 6 günde (bazılarınca iki hafta) hazırlandığını...²

Efendimizin (Sallallahu aleyhi ve sellem); yanına 3000 insan alıp, kendisi de bizzat iÅŸin içinde olmak üzere bu 3000 insanla hendek kazmaya baÅŸladığını. KiÅŸi başına bir arşın hendek kazımı yer düştüğünü... Onları, onar onar gruplara ayırıp ve böylece yine meseleye bir yarış havası verildiÄŸini... DerinliÄŸin, atıyla oraya düşen bir insanın, bir daha çıkamayacağı ÅŸekilde ayarlandığını... GeniÅŸliÄŸin ise, en mahir süvarinin dahi geçemeyeceÄŸi ölçüde planlandığını...³

Kazılan hendeÄŸin beÅŸ arşın (3.40 cm) derinliÄŸinde olduÄŸunu...⁴

HendeÄŸin sadece bir yerinin aceleye geldiÄŸinden biraz dar kaldığını. Oradan iyi atlıların geçebileceÄŸini düşünen Rasulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve sellem); "Müşriklerin buradan baÅŸka bir yerden geçip gelebileceklerinden korkmuyorum" buyurduÄŸunu.⁵

Allah Rasulünün (Sallallahu aleyhi ve sellem); HendeÄŸin dar geçidinden bir saldırı ihtimaline binaen geceleri bizzat denetlediÄŸini. Hatta Hz. AiÅŸe'nin bu durumu anlatırken; "Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve sellem) hendekteki gediÄŸi beklemek için gidip geldiÄŸi sırada soÄŸuktan tir tir titriyordu" dediÄŸini ⁶

HendeÄŸin dar yeri hakkında şöyle bir yorumun da bulunduÄŸunu: "HendeÄŸin dar bir yeri vardı. Usta bir binici ve iyi bir at, buradan zor da olsa atlayıp karşıya geçebilirdi. Ä°lk bakışta, bu bir ihmal gibi görülebilirdi; hâlbuki orada da yine Allah Rasulü'nün (Sallallahu aleyhi ve sellem) akıllara durgunluk veren fetanetine bir geçit vardı. Zira en güçlü ve en kuvvetli olan müşrikler, bu dar yerden atlamayı deneyecekler ve teker teker Müslümanların ortasına düşeceklerdi. Bu da bir yoldu ama mevsimi geleceÄŸi ana kadar bunu kimse fark etmeyecekti... Derken hâdiseler döndü dolaÅŸtı, sonunda gelip Resûlullah'ın dediÄŸine ulaÅŸtı. Evet, hâdiseler, aynen Allah Rasulü'nün düşündüğü ÅŸekilde cereyan etti. Civarın en meÅŸhur muharipleri, ÅŸanslarını denemeye baÅŸladılar ve bir bir telef oldular." ⁷

KuÅŸatmaya katılan düşman sayısının en az on bin, Fethulbari müellifi Ä°bn-i Hacer-i Askalani'ye göre ise 24 bin olduÄŸunu...⁸

Hendek harbinde Muhacirlerin sancağının Zeyd bin Harise'de, Ensarın sancağının da Sa'd bin Ubade'de olduÄŸunu...⁹

Kureyzalıların ihaneti Hz. Ömer tarafından Peygamberimize (Sallallahu aleyhi ve sellem) ulaÅŸtığında, Allah Rasulünün üzüntüsünden, elbisesini toplayıp uzandığını... Uzun bir süre beklediÄŸini. Sonra dudaklarından "Hasbünallahü ve ni'mel-Vekil (Allah bize yeter; O, ne güzel bir vekildir) cümleleri döküldüğünü. Bu musibetin herkese çok ağır geldiÄŸini...¹⁰

Hiçbir savaşın Rasulullah için Hendek savaşı kadar zahmetli ve korkulu olmadığını.¹¹

Hendek savaşında Kureyza Yahudilerinin ihaneti üzerine Efendimizin (Sallallahu aleyhi ve sellem) ÅŸehrin deÄŸiÅŸik yerlerine 500 kadar asker gönderdiÄŸini. Bunların gece boyunca getirdikleri tekbirlerin Kureyzalıları ürkütüp yerlerinden kımıldamamalarını saÄŸladığını...¹²

Hendek harbinde müminlerin parolasının "Hâ Mîm, lâ yunsarûn" (Hâ Mîm, yardım görmesinler.) olduÄŸunu...¹³

Ä°bn-i Abdür Rabbih'in Ä°kd'ül Ferid adlı eserinde nakline göre Hz. Zübeyr'in hendeÄŸi atlamayı baÅŸaran süvarilerden Osman bin Abdullah bin Mugiyre'yi atının eÄŸerine kadar ikiye biçtiÄŸini. Bu duruma çok ÅŸaşıran sahabelerin "Senin kılıcın gibisini görmedik. Ne kadar keskinmiÅŸ" demesi üzerine bu kahraman insanın "Ä°ÅŸi gören kılıç deÄŸil eldir" cevabını verdiÄŸini...¹⁴

Hendek muharebesinde KureyÅŸlileri Mekke'ye dönmeye sevk eden sebeplerden birinin yaklaÅŸan Hac Mevsimi ve bunun getireceÄŸi kazançtan mahrum olmama isteÄŸi olduÄŸunu...¹⁵

Hendek savaşında Müslümanların 7 ÅŸehidinin olduÄŸunu, müşrik ordusundan da 4 ölü verildiÄŸini...¹⁶

Hendek harbinde aldığı bir okla yaralanan Sa'd bin Muaz'ın bu durumunun ashabı çok üzdüğünü. Bunla alakalı şöyle bir rivayet olduÄŸunu; " Sa'd b. Muaz, Hendek gününde atılan bir okla yaralandığında onun kanı Hz. Peygamber'in üzerine akıyordu. Hz. Ebubekir geldi ve "Bizim belimiz kırıldı" dedi. Hz. Peygamber, "Ey Ebubekir! Sus!" dedi. O esnada Hz. Ömer geldi ve "Biz Allah içiniz ve Allah'a döneceÄŸiz" ayetini okudu...¹⁷

Taberani'deki bir rivayete göre Sad bin Muaz'ın cenazesinden dönerken Nebi (Aleyhissalatu vesselam)'ın gözyaÅŸlarının sakalına döküldüğünü. Ashabın da çok aÄŸladığını...¹⁸

Hendek savaşının bittiÄŸi gün Müslümanların Müşrik ordusundan birçok yiyecek ganimet aldığını. Bu arada Hayber Yahudilerin Müşriklere gönderdiÄŸi 20 deve yükü hurma ve erzakın da ele geçmesi üzerine günlerdir aç kalan mümin ordugâhında sevinç içinde güzel bir ziyafet çekildiÄŸini...¹⁹

Hendek kazılan yere günümüzde birkaç Mescid yapıldığı ve bunların "Hendek Mescidleri" diye isimlendirildiÄŸini...²⁰

Yeni Ahkâmın Gelmesi ve Bazı Hadiseler

Hicretin beÅŸinci senesinde ay tutulunca Yahudilerin "Aya büyü yapıldı" diye tas çalmaya baÅŸladıklarını. Müslümanların ise Yasin Suresindeki ay ve güneÅŸ hakkındaki ayetleri okumakla iktifa ettiklerini. Peygamber Efendimizin (Sallallahu aleyhi ve sellem) de ilk defa Husuf namazını kıldığını...²¹

Yine aynı sıralar Medine'de bir zelzele olduÄŸunu. Rasul-i Kibriya Efendimizin (Aleyhissalatu vesselam): "Rabbiniz, sizi, razı olacağı duruma döndürmek istiyordur. O halde siz de onun rızasını dileyiniz" buyurduÄŸunu...²²

Yine bu yıl içinde Rasul-u Ekrem'in (Aleyhissalatu vesselam) attan düşüp, saÄŸ dizini yaraladığını. Namazlarını oturarak kıldığını... Bu vesile ile oturarak namaz kılmaya dair hükümlerin tesis edildiÄŸini...²³

Yine bu sene hicap ayetleri ve tesettür emrinin geldiÄŸini...²⁴

Bu sene yapılan Ben-i Mustalık gazvesindeki su sıkıntısı dolayısıyla teyemmüm hakkında hükmün geldiÄŸini...²⁵

Yine bu sırada zina iftirası cezası hakkında hükümler nazil olduÄŸunu...²⁶

Hudeybiye

Hayber Yahudilerinin KureyÅŸlilerle ile Ä°slam askerleri iki ÅŸehirden birine yürüdüğünde diÄŸerinin Medine'ye saldırması konusunda anlaÅŸtığını... Bunun üzerine Allah Rasulü'nün (Sallallahu aleyhi ve sellem) Mekkelilerle Hudeybiye sulhunu imzalayarak taraflardan birini devre dışı bıraktığını, akabinde ise Hayber'e yürüyerek bu fitne kazanını yere çaldığını...²⁷

Salât-ı Havf (Korku namazı) hakkındaki hükmün Hudeybiye seferi sırasında indiÄŸini...²⁸

Hudeybiye sulhuna imza atan Müslüman heyetin; Hz. Ebubekir, Ömer, Süheyl bin Amr'ın oÄŸlu Abdullah, Abdurrahman bin Avf, Muhammed bin Mesleme ve Hz. Ali olmak üzere 6 kiÅŸi olduÄŸunu...²⁹

Hudeybiye ÅŸartlarının Müslümanların izzetine çok ağır geldiÄŸini. Hatta sahabelerden Sehl bin Said'in Sıffin günü, hakem hadisesinde; "Ä°nsanlar nefsinize hâkim olun. Ben Ebu Cendel'in iade edildiÄŸi gün kudretim olsa idi, Rasulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve sellem) verdiÄŸi hükmü muhakkak red ederdim. Hâlbuki haklı olan O (Sallallahu aleyhi ve sellem) idi" dediÄŸini...³⁰

Ä°mam Malik'in kendisi için "ilim deryası" tespitinde bulunduÄŸu Tabiin'in büyük âlimi Ä°mam Zühri'nin, Hudeybiye anlaÅŸması için: "Ä°slam tarihinde Hudeybiyeden önce onun kadar büyük bir zafer olmamıştır" dediÄŸini...³¹

Hayber'in Fethi

Peygamberimizin (Aleyhissalatu vesselam) sadece ÅŸehid olacaklara hususi istiÄŸfarda bulunduÄŸunu. Mesela Hayber'e giderken ÅŸair Amir bin Ekva'ya; "Allah ona rahmet eylesin" dediÄŸini. Hz. Amir'in Hayber muharebesinde ÅŸehid düştüğünü...³²

Hayber'e gelirken dört yolla karşılaşıldığını... Bu yolların isimlerini kılavuza sorunca ilkinin Hazen (üzüntü), ikincinin ÅžaÅŸ (sargı), üçüncünün Hatıp (odun taşıyıcı) olduÄŸunun öğrenildiÄŸini ve bu yolara girilmesinin tasvip edilmediÄŸini... Dördüncü yolun ismi sorulunca kılavuz Hüseyl'in Merhab (HoÅŸ geldin) olduÄŸunu söyleyince, bu yolun tercih edildiÄŸini...³³

Efendimizin (Sallallahu aleyhi ve sellem) Hayber ÅŸehri göründüğünde; "Allahü Ekber! Harab oldu Hayber! Allahü Ekber! Harab oldu Hayber! Biz, bir kavmin arazisine girdik mi, onların sabahı kararır" buyurduÄŸunu... Bir baÅŸka rivayette ise "Biz düşman bir kavmin yurduna baskın yapıp girdik mi, korkutulmuÅŸ olan o kavmin hali ne kötü olur" buyurduÄŸunu ve bu sözü üç defa tekrarladığını...³⁴

Habbab Bin Münzir (r.a.) adlı sahabenin müthiÅŸ bir askeri strateji melekesine sahip olduÄŸunu... Bedir'de olduÄŸu gibi Hayber'de de Allah Rasulünün (Sallallahu aleyhi ve sellem) onun görüşünü haklı bulup, uyduÄŸunu...³⁵

Hayber fethini en detaylı anlatan Makrizi'nin Ä°mta adlı eserine göre Hayber muhasarasının ilk günlerinde Allah Rasulü'nün (Sallallahu aleyhi ve sellem) Migren aÄŸrısı çektiÄŸini...³⁶

Hayber Yahudilerinin niÅŸancılıkta Arabistan'da en iyileri olduklarından müminlerin kalkanlarına en çok bu harpte muhtaç kaldıklarını...³⁷

Rasul-i Ekrem'in (Aleyhissalatu vesselam) Hayber'e Hz. AiÅŸe'nin cübbesinden yapılmış büyük bir siyah sancakla geldiÄŸini ve müminlerin bu sancaÄŸa "Kartal" adını verdiÄŸini... Naim kalesinin fethi için memur edildiÄŸinde Hz. Ali'ye bu sancağın verildiÄŸini... Hayati Ãœlkü beyin ise Ä°slamiyet'te ilk bayrağın Hz. AiÅŸe'nin beyaz tülbetinden yapıldığını yazdığını. Hayber'e ise Râyet adı verilen ve üzerinde Kelime-i Åžehadet yazılı siyah bir bayrak ile gelindiÄŸini belirttiÄŸini...³⁸

Peygamber Efendimizin (Aleyhissalatu vesselam) Yahudilerin Åžam'a kaçış yollarını kesmek için Hayber harekâtına, kuzeyden, Åžam tarafından baÅŸladığını...³⁹

Hayber kalelerinden Nizar'ın kuÅŸatılmasında mancınık kullanıldığını...⁴⁰

Hayber'in en meÅŸhur cengâveri Merhab'ın mübareze meydanında Hz. Ali (r.a.) tarafından öldürülmesini gören Efendimizin (Aleyhissalatu vesselam) "Sevininiz! Hayber'in fethi artık kolaylaÅŸtı" buyurduÄŸunu...⁴¹

Ä°bn-i Ömer (r.a.)'in; "Hayber fethedilinceye kadar hiç doymamıştık" Hz. AiÅŸe'nin (r.a.) ise Hayber fethedilince; "Åžimdi artık hurmaya doyarız dedik" dediÄŸini...⁴²

Hayber savaşında ÅŸehitlerimizin sayısının 16 ila 23 arası olduÄŸunu... Yahudilerin kaybının ise 93 kiÅŸi bulunduÄŸunu...⁴³

Rasulullah'ın (Aleyhissalatu vesselam) Hayber fethinden sonra Yahudi ölüleri arasında kayıplarını arayan Safiyye ve kız kardeÅŸi ve onların yanında umursamazca gezinen Bilal-i HabeÅŸi'yi gördüğünü. Sonra Hz. Bilal'e sertçe: "Senin kalbinde hiç merhamet yok mudur? Kendi akrabalarından olup ölmüş bulunan kimselerin cesetleri arasında dolaÅŸmakta olan iki genç kızın yanından böyle geçiyorsun" diyerek insan hissiyatını dikkate almakta nasıl zirve olduÄŸunu gösterdiÄŸini...⁴⁴

Hayber Yahudilerinin savaÅŸ sonrası anlaÅŸmada Müslümanların gösterdiÄŸi adalet için; "Öyle bir adalet ki, cennet yeryüzünde kurulmuÅŸ" dediklerini...⁴⁵

BeÅŸ yüz sahabe ile görüştüğü bilinen tabiin âlimi Abdurrahman bin Ebu Leyla'ya göre Hayber fethinin Hudeybiye sulhundan 20 gün sonra vukuu bulduÄŸunu ve Fetih Suresindeki: "Ve onlara yakın bir fetih verdi" ayetindeki "yakın fetih'in" Hayber zaferi olduÄŸunu...⁴⁶

Dipnotlar:

1 Hz. Peygamber'in Savaşları- Muhammed Hamidullah

2 Martin Lings, age. Zekai Konrapa, age

3

4 Salih Suruç, age

5 Salih Suruç, age

6 Salih Suruç, age

7

8 Zekai Konrapa, Peygamberimiz

9 Salih Suruç, age

10 Safiyurrahman Mübarek el Furi-age, Salih Suruç; age.

11 Köksal, age

12 Hz. Peygamber'in Savaşları- Muhammed Hamidullah

13 İbn-i Hazm Cevami üs Sire

14 Büyük İslam Tarihi- Heyet-Feza Gazetecilik

15 Peygamberimizin Hayatı-İrfan Yücel

16 Salih Suruç, age

17 Hayatü's-Sahabe-Yusuf Kandehlevi

18 Hayatü's-Sahabe-Yusuf Kandehlevi

19 İslam Tarihi-Hayati Ülkü

20 Büyük İslam Tarihi- Heyet-Feza Gazetecilik

21 İslam Tarihi-Hayati Ülkü

22 Peygamberimizin Hayatı-Salih Suruç

23 Hayati Ülkü, age.

24 Hayati Ülkü, age.

25 Hayati Ülkü, age

26 Hayati Ülkü, age

27 Ä°slam Peygamberi- Prof. Dr. Muhammed Hamidullah

28 Safiyurrahman Mübarek el Furi-age

29 Martin Lings, age.

30 Fıkhu's Siyre- M. Said Ramazan el Buti

31 Peygamberimizin Hayatı, Salih Suruç

32 Safiyurrahman Mübarek el Furi-age

33 Safiyurrahman Mübarek el Furi-age

34 Safiyurrahman Mübarek el Furi-age, Salih Suruç age

35 Safiyurrahman Mübarek el Furi-age

36 Hz. Peygamberin Savaşları- Muhammed Hamidullah

37 Martin Lings, age.

38 Martin Lings, age. Hayati Ülkü, İslam Tarihi

39 Safiyurrahman Mübarek el Furi-age

40 Safiyurrahman Mübarek el Furi-age

41 Salih Suruç age

42 Safiyurrahman Mübarek el Furi-age

43 Safiyurrahman Mübarek el Furi-age

44 M. Ebu Zehra, age

45 Fıkhu's Sire- Muhammed Gazali

46 M. Ebu Zehra, age