“Küçük yaştan beri, Allah’ın üzerimdeki lütfunun bir eseri olarak, ayet ve sureler arasında ki ilişkinin sırları üzerinde çokça düşünürdüm. Küçüklüğümden beri Bakara suresi ile onun peşinden gelen yedi sure arasındaki ilişkinin anahtarı kalbime doğmuş bulunuyor.

Bu sureler hep birlikte –hasen bir hadiste de göreceğimiz üzere-Kur’an’ın kısımlarından birinci kısmı(Bu surelere Seb'üt-tıval (en uzun yedi sure) denilir) teşkil etmektedirler.

Mesela Bakara Suresinde ilk ayetlerin, yüce Allah’ın “Elif Lam Mim” ile başlayarak, “işte onlar kurtuluşa erenlerin ta kendileridir” buyruğu ile son bulduğunu, aynı şekilde Âl-i İmran Suresinin de “Elif Lam Mim” ile başlayarak “Ta ki kurtuluşa eresiniz “buyruğu ile son bulduğunu gördüm. Kendi kendime “acaba, Âl-i İmran Suresi, Bakara Suresinin ilk ayetlerinin geniş bir açıklaması mıdır?” diye sordum.

Arkasından, Bakara Suresinin mukaddimesinden sonra Yüce Allah’ın “Ey in­san­lar! Hem si­zi, hem de siz­den ön­ce­ki in­san­la­rı ya­ra­tan Rab­bi­ni­ze iba­det edi­niz. Böy­le yap­mak­la her tür­lü za­rar­dan ko­run­ma­yı(ittika) ümid ede­bi­lir­si­niz” buyruğunun yer aldığını, Âl-i İmran’dan sonra gelen en- Nisâ Suresinin de “Ey İnsanlar Rabbinizden korkun(ittika üzere bulunun) buyruğu ile başladığını gördüm. “Acaba Nisâ Suresi, Bakara Suresinde karşılığı bulunan bir takım ayetlerin geniş bir açıklaması mıdır?” diye sordum.

Sonra, Bakara Suresinde birkaç ayet sonra Yüce Allah’ın “Bu fâ­sık­lar o kim­se­ler­dir ki, Al­la­h’a ke­sin söz ver­dik­ten son­ra söz­le­rin­den dö­ner­ler. Al­la­h’ın, kurulmasını istediği bağları koparır ve yer­yü­zün­de fit­ne ve fe­sat çı­ka­rır­lar. İş­te bun­lar zi­ya­na uğ­ra­yan­la­rın ta ken­di­le­ri­dir” buyruklarının yer aldığını(Bakara:2:27), Nisa Suresinden hemen sonra gelen Maide Suresinin yine Yüce Allah’ın “Ey iman eden­ler! Bağ­lan­dı­ğı­nız ahit­le­ri ye­ri­ne ge­ti­ri­niz” buyruğu ile başladığını gördüm. “acaba Maide Suresi, Bakara Suresinde karşılığını teşkil eden bir bölümün geniş bir açıklaması mıdır?”

Arkasından Bakara Suresinde Yüce Allah’ın “O’dur ki yer­yü­zün­de bu­lu­nan her şe­yi si­zin için ya­rat­tı. Son­ra ira­de­si yu­ka­rı­ya yö­ne­lip ora­yı da ye­di gök ha­lin­de sağ­lam­ca ni­za­ma koy­du. O her şe­yi hakkıyla bi­lir.” (Bakara: 2/29) buyruğunun yer aldığını.. Enam Suresinde ise bunun geniş bir şekilde açıklandığını, bu bakımdan bu suredeki “O..ki” buyruğu ile başlayan ayetlerin tekrarlanıp durduğunu..Hatta bu surenin son ayetinin “O’dur ki si­zi dün­ya­da ha­li­fe­ler yap­mış ve ver­di­ği ni­met­ler­le si­zi de­ne­mek için ki­mi­ni­zi ki­mi­ni­ze üs­tün kıl­mış­tır” buyruğu olduğunu gördüm.

Bunun Bakara Suresindeki ilgili ayet ile olan bağlantısı gayet açıktır. Kendi kendime “acaba En’am Suresi Bakara Suresinde karşılığı olan bir ya da birkaç ayetin bir geniş açıklaması mıdır?” diye sordum.

Daha sonra bunu arkasından Bakara suresinde Hz. Âdem’in kıssasının geldiğini ve yüce Allah’ın (Bakara: 2/35) buyruğu ile son bulduğunu, buna karşılık Araf Suresinde yer alan ikinci ayetin “Ey in­san­lar! Siz, Rab­bi­niz ta­ra­fın­dan si­ze in­di­ri­len vah­ye tâ­bi olun” şeklinde olduğunu gördüm. Adem kıssası ise bu surede ta başından beri sunulmaktadır. “Acaba Araf suresinin Bakara Suresinde karşılığını teşkil eden ayetlerle herhangi bir ilişkisi var mıdır?”

Arakasından Bakara Suresinde birçok ayetten sonra kendisine kıtalin farz kılındığı ayet olan (Bakara: 2/216) buyruğu geliyor. Bundan hemen sonra kıtal ile yakın bir ilişkisi bulunan bir soruyu ihtiva eden bir ayet yer alıyor; “Sa­na haram ay­da sa­vaş­ma­nın hük­mü­nü so­rar­lar” Aynı konuyla ilgili olan ki –bu kıtaldir- Enfal ve Tevbe surelerinin ise “sana sorarlar” buyruğu ile başladığını görüyoruz. Adeta bu iki sure kıtal ile ilgili çeşitli meselelerin geniş bir açıklaması gibidir.

Böylece Bakara Suresi ile birlikte, Kur’an’ın kısımlarından birinci kısmını teşkil eden ve Bakara’dan sonra gelen bu yedi surenin ahenkli bir düzen ile peş peşe sıralandıklarını ve bu sıralamanın Bakara Suresindeki anlamların sıralaması olduğunu, bununla birlikte her bir surenin Bakara Suresinde bir eksenini bulunduğunu gördüm.”

Kaynak

El- Esas fi’t Tefsir-Cilt:1

Said Havva

Terc: M. Beşir Eryarsoy

Şamil Yayınevi-İst-1989