"Allah'ım! Ümmü Seleme'ye, benden sonra, benden daha hayırlı, onu hor görmeyecek, incitmeyecek bir koca nasip et!" Ebû Seleme (r.a)

BABASI:

Ebû Ümeyye İbnu'l-Muğire.

ANNESİ:

Firas oğullarından Âtike binti Amir b. Rebia b. Malik el-Kinaniye.

NESEBİ:

Ümmü Seleme binti Ebu Ümeyye bin el-Mugira bin Abdillah bin Amr bin Mahzum el-Kuraşiyye el-Mahzumiyye.

KÜNYE VE LAKABLARI:

İlk eşi Abdullah İbn Abdilesed-el Mahzumi (Ebû Seleme) ile yapmış olduğu evlilikten meydana gelen oğlu Seleme dolayısıyla kendisine Ümmü Seleme denmiştir.

ŞEMAİLİ VE AHLÂKI:

Asil, tertemiz, açık sözlü, dirayetli, fetanet ve ferâset sahibi, çok güzel ve akıllı, gerçek bir hanımefendi idi.

BAZI ÖZELLİKLERİ:

v Ümmü Seleme validemiz, Hz. Cebrail'i (a.s) ashabtan Dıhye lakablı İbn Halife el-Kelbi suretinde görmüştür.

v İlk eşi Ebû Seleme ile birlikte İslam'a ilk girenlerdendir.

v Resûlullah'ın (aleyhissalatu vesselam) en son vefat eden zevcesidir.

v Doğru görüşlü, fesahatli idi.

v İbni Sa'd'ın Tabakat'ında sarahaten ifade ettiğine göre Ümmü Seleme, fazilet ve kemâl itibariyle Hz. Âişe'den sonra gelir. Nitekim kendisi hadis rivayetinde ve ahkâmın naklinde, Hz. Âişe'den başka Peygamberin diğer hanımlarının kâffesinden önde gelir. Hudeybiye sulhu esnasında ashab; şehrin haricinde kurbanları kesmek ve tıraş olmak hususunda tereddüde düştükleri zaman Hz. Ümmü Seleme bu müşkili halletmede Peygamber'e yardım etmişti.

v Resûl-i Ekrem (aleyhissalatu vesselam), ikindi vaktinde hanımlarını ziyaret eder, önce Ümmü Seleme'ye uğrar, sonra diğerlerine uğrardı.

v Siyer bilginlerine göre onun üstünlüğü, hicret ederek Medine'ye gelen ilk kadın oluşundan dolayıdır.

v Okuma bilen Hz. Ümmü Seleme Validemiz iyi bir fıkıh bilgisine de sahipti. 

v Efendimiz'e (aleyhissalatu vesselam), Hz. Âişe Validemizden başka, az miktarda da olsa sadece Ümmü Seleme Validemizin evinde vahiy gelmiştir.

v Hz. Âişe Validemizden sonra en çok hadis rivayet eden Validemizdir. Kendisi 378 hadis rivayet etmiştir.

v Her ayın ilk pazartesi, Perşembe ve Cuma günleri oruçlu olurdu.
HAYATI: 

Hz. Ümmü Seleme Validemizin asıl adı Hind'dir. Resûlullah Efendimiz (aleyhissalatu vesselam) ile evlenmeden önce Ebû Seleme İbnu Abdi'l-Esed ile evliydi. Bu evlilikten Seleme, Ömer, Dürre ve Zeyneb adlarında çocukları olmuştur.

Ümmü Seleme Validemizin ilk eşi Ebû Seleme aynı zamanda, Resulullah'ın sütkardeşi ve halasının oğludur.

İlk eşi Abdullah İbn Abdilesed-el Mahzumi'nin (Ebû Seleme) gizlice Efendimiz'e gidip şehadet getirdiğini öğrenince eşine sitem ederek: "Sen doğru ve emin sütkardeşin ve dayının oğluna gittin de beni beraberinde götürmedin" dedi ve beraber Peygamberimiz aleyhissalatu vesselam'a gidip kelime-i şehadet getirdiler.

Ümmü Seleme; Mekke'li müşriklerin işkencelerine dayanamayıp Efendimiz'in (aleyhissalatu vesselam) yönlendirmesiyle, eşiyle birlikte Habeşistan'a ilk hicret edenlerden olmuştur. Daha sonra Mekke'li müşriklerin işkencelerini bıraktıklarının haberini alınca Mekke'ye geri döndüler ancak durum hiç de bekledikleri gibi değildi. Bunun üzerine Efendimiz'in (aleyhi ekmelüttehâyâ) isteğiyle Medine'ye hicret ettiler.

Ümmü Seleme eşiyle yola çıktığı esnada Muğire oğulları sorun çıkardılar. Oğlu Seleme'yi babasının ailesi götürdü, Ümmü Seleme'yi de Muğire oğulları alıkoydular. Ebu Seleme ise Yesrib'e yani Medine'ye hicret etti.

Yaklaşık bir yıl sonra Ümmü Seleme'yi serbest bıraktılar. Oğlunu da alıp Yesrib'e doğru yola çıktı ve Osman İbn Talha'nın yardımıyla eşine kavuştu.

Ebu Seleme Uhud'da yaralanmıştı, yarası iyileşmişti ancak daha sonra yarası tekrar açıldı ve hicretin üçüncü senesi vefat etti.

"Hz. Ümmü Seleme, vefatından biraz önce kocasına: "Duyduğuma göre; Cennetlik kocası ölen Cennetlik bir kadın, sonradan başka birisiyle evlenmezse, muhakkak Allah onu Cennette kocasıyla bir araya getirecektir.

Aynı şekilde; Cennetlik karısı ölen, Cennetlik bir koca, sonradan başka birisiyle evlenmezse, muhakkak Allah, onu da Cennette karısıyla bir araya getirecektir" dedikten sonra şu teklifi yapmıştı: "O halde gel, seninle sözleşelim. Ne sen benden sonra evlen, ne de ben senden sonra evleneyim!" Fakat Ebû Seleme bu teklifi kabul etmemiş ve: "Sen benim sözümü dinle; ben öldüğüm zaman sen evlen" demişti. Sonra da şu duayı yapmıştı: "Allah'ım! Ümmü Seleme'ye, benden sonra, benden daha hayırlı, onu hor görmeyecek, incitmeyecek bir koca nasip et!"

Hakikaten de Allah ona daha hayırlısını nasip edecekti...

Ebu Seleme vefat ettiğinde Ümmü Seleme hamile idi. Çocuğunun doğumunu müteakip iddeti bitince kendisine sırasıyla Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer (r.a) evlenme teklif etti. Ancak o kabul etmedi. Sonra Efendimiz (s.a.s) talip oldu ve bu mübarek izdivaç gerçekleşti. Peygamberimiz (aleyhissalatu vesselam) ile evlenmesi hicretin dördüncü yılına denk gelir. Evlendiklerinde Ümmü Seleme Validemiz 44 yaşında idi. Vefat eden Zeynep binti Huzeyme Validemiz'den boşalan odaya yerleşti.

Vefatı

"Ümmü Seleme, Peygamber Efendimizin en son vefat eden hanımlarındandır. Ömrü uzun oldu. Hz. Hüseyin'in öldürüldüğünü duyunca üzüntüsünden bir şey diyemedi ve bayıldı. Çok kederlendi ve bundan sonra da pek yaşamadı."

Ümmü Seleme Validemiz vefat ettiğinde 84 yaşında idi. Ancak ölüm yılı ihtilaflıdır. Hicretin 59, 61, 62 ve 63 yılında vefat ettiğine dair çeşitli rivayetler vardır. Medine'de vefat etmiştir. Baki kabristanına defnedilmiştir.

HAKKINDAKİ ÂYETLER:

v "Bir de Allah'ın bazınıza, diğerinden fazla verdiği şeyleri temenni etmeyin. Erkeklere hak ettiklerinden bir pay vardır. Kadınlara da kendi kazandıklarından bir pay vardır. İsteklerinizi Allah'ın fazlından ve kereminden isteyin. Gerçekten Allah her şeyi hakkıyla bilendir." (Nisâ, 4/32)
"Bu âyetin inmesi, miras ayetlerinden dolayı kadınlar tarafından ortaya konan bazı temenniler ile ilgilidir. Bu cümleden olarak Hz. Peygamberin hanımlarından Hz. Ümmü Seleme'nin; "Ey Allah'ın elçisi! Erkekler, din uğruna savaşıyorlar, biz savaşmıyoruz ve bizim mirastan hakkımız erkeğin yarısı oluyor. Ne olurdu biz de erkek olsaydık." diye bir temennide bulunduğu ve bunun üzerine bu âyetin indirildiği rivayet edilmiştir."

HAKKINDAKİ HADİSLER:

v Ümmü Seleme (r.anha) anlatıyor: "Resulullah'ı (aleyhissalatu vesselam) şunları söylerken işittim: "Kendisine bir musibet gelen Müslüman Allah'ın emrettiği: "İnnâ lillâhi ve innâ ileyhi râci'ûn, allâhümme ecirni fî musîbetî vahluf lî hayran minhâ: "Biz Allah'ınız ve ancak O'na döneceğiz. Bana bu musibetim için ücret ver. Ve bana bunun arkasından daha hayırlısını ver" derse Allah o musibeti alır ve mutlaka daha hayırlısını verir."
Ümmü Seleme der ki: "Ebû Seleme radıyallahu anh vefat ettiği zaman ben: "Ebû Seleme'den daha hayırlı olan hangi Müslüman var? Resûlullah'a (aleyhissalatu vesselam) ilk hicret eden hane, onun hanesiydi" dedim. Ben bunu söyledikten sonra Allah, onun yerine bana Resûlullah'ı (aleyhissalatu vesselam) verdi. Şöyle ki: Resûlullah (aleyhissalatu vesselam), bana Hâtîb İbnu Ebî Belte'a'yı göndererek kendisi için beni istetti. Ben: "Benim (küçük) bir kız çocuğum var, ayrıca ben kıskanç bir kadınım. (Resûlullah'ın ise birçok hanımı var, imtizacsızlıktan korkarım)" diye cevap verdim. Resûlullah (aleyhissalatu vesselam): "Kız çocuğuna gelince, Allah'a dua ederiz, onu kendisinden müstağni kılar, kıskançlığı için de Allah'a gidermesini dua ederim" buyurdular.

v Hz. Âişe'den (r.anha) rivayet ediliyor:
"Resûlullah (aleyhissalatu vesselam) Ümmü Seleme ile evlenince çok hüzünlendim. Zira bize onun güzelliği anlatılmıştı. Onu görünceye kadar nazik davrandım. Onun bize anlatılandan daha güzel olduğunu gördüm. Bunu Hafsa'ya anlattım. O da: "Denildiği kadar da değil" dedi ve onun yaşlı olduğunu söyledi. Şüphesiz o güzeldi. Sonra onu gördüğümde Hafsa'nın dediği gibi olduğuna karar verdim. Lâkin ben de çok kıskanç idim."

v Bir keresinde Hz. Hasan (r.a) ile Abdullah b. Abbas (r.a), Ümmü Seleme'nin yanına giderek: "Bugün bize Hz. Peygamber'in (aleyhissalatu vesselam) en sevdiği yemeği pişir de yedir" dediler. Bunun üzerine: "Peki siz onu sevecek misiniz?" dedi. Onlar da ısrar edince Ümmü Seleme arpa ununu eleyerek tencereye koydu ve ocağa sürdü. Üzerine zeytinyağı ve baharatla karabiber kattı. Pişince önlerine getirip koydu ve: "İşte bu, Hz. Peygamber'in (aleyhissalatu vesselam) en sevdiği yemekti" dedi.

HAKKINDA SÖYLENENLER:

v "Senin sayende ailen itibar elde etti sen de onların yanında bir itibara sahip oldun." Hz. Muhammed (s.a.s)

v "Resûlullah (aleyhissalatu vesselam) Ümmü Seleme ile evlenince, güzelliği hakkında bana anlatılanlar sebebiyle ziyadesiyle üzüldüm. Onu görünceye kadar nazik davrandım. Onun bana anlatılandan kat kat daha güzel olduğunu gördüm." Hz. Âişe (r.anha)

v "Eğer O'nun fetvalarını toplayıp da bir araya getirirsek fetva hakkında iyi bir risale olur." İbni Kayyım

v "Kadınlar arasında Hz. Ümmü Seleme'den daha keskin rey ve daha fazla bilgi sahibi benim gözüme ilişmedi." İmam-ül Haremeyn

SÖZLERİNDEN SEÇTİKLERİMİZ:

v Ümmü Seleme Ümmü'l-Mü'minin (yani Resûlullah zevcesi olduğu için) olduğundan Hz. Osman'a, ey oğulcağızım diye hitap ederek nasihatine başlar ve meal olarak şöyle der:
"Ey oğulcağızım, sebeb nedir ki ben senin tebeanı senden nefret etmiş ve himaye kanatlarının altından çıkmış görüyorum. Sen Resûlullah'ın sevdiği ve sâlik olduğu yolu örtme, onun yakmadığı bir ışığı uyandırma, yakma, sen dost ve arkadaşların olan Hz. Ebu Bekir ve Ömer'in izlerine uymakla iktifa et. Onlar bu işe sâlim bir şekilde teşebbüs edip başararak yerine getirdiler. İşte sana analık hakkını ifa eyledim. Senin üzerine lazım gelen, itaat ve gereğince amel ve hareket etmendir."

v Hz. Ümmü Seleme Validemizin Müslüman olduktan sonra, Ebû Cehil İbn Hişam'ın Efendimiz'i (aleyhissalatu vesselam) kastederek: "Size şiirlerinden de öğretmiş" demesine karşılık verdiği cevap: "Şair değildir. Duyduğun şey âlemlerin Rabbi tarafından indirilmiştir. Cebrail onu, emin olan Resulu'nün uyarıcılardan olması için onun kalbine indirmiştir."

v Ümmü Seleme Validemiz: "Ebû Seleme vefat edince Resûlullah'ın bana emrettiği gibi söyledim, sonra Allah bana ondan daha hayırlısını yani Resûlullah'ı (aleyhissalatu vesselam) ihsan buyurdu" der.
Bu dua: "İnna lillahi ve inna ileyhi raciun (Biz Allah'a aidiz ve ona döneceğiz) Allah'ım! Başıma gelen felaketten dolayı bana mükâfat ver."

v Ebû Seleme ailesinin başına gelenlerin, hiçbir Müslüman ailenin başına geldiğini duymadım. Osman b. Talha'dan daha iyi bir dost da görmedim.

v Kocası ve kendisi cennetlikken, kocası ölen ve ondan sonra evlenmeyen hiçbir kadın yoktur ki Allah o ikisini cennette birleştirmesin. Kadın ölüp ondan sonra erkek kalırsa da durum aynıdır.

KAYNAK

Nurgül Dere, Hanım Sahabîler, Kayıhan Yayınları, İstanbul, 2019.