d) Mu’cizeyi gösteren zat, en yüksek ahlaka sahip olur. hiçbir zaman kendi çıkarını hedef olarak seçmez. İnsanları doğru yola götürmeğe, saadet yollarını göstermeye çalışır, söylediklerini kendisi de yapar. Âdeta kendi varlığı da büyük bir harika şeklinde, ilâhî bir mu’cize halinde görülür.

İrhas: Peygamberlik zamanından önce ortaya çıkan ve peygamber olacak zatın peygamberliğine işaret eden olağanüstü şeylerdir. Hz. İsa (Aleyhisselam)’ın beşikte iken söz söylemesi, Resûl-i Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e peygamberliğinden önce bazı ağaçların ve taşların selâm vermesi gibi.

Keramet: Keramet; islâmî hükümlere sımsıkı bağlı olan bazı İslâm büyüklerinin gösterdikleri harika şeylerdir. Keramet, bu zatların velâyet (Allah’a manevî yakınlık) derecesini kazandıklarına bir işarettir.

Ehl-i Sünnet inancına göre, keramet-i evliya (Allah dostlarının gösterdiği olağanüstü şeyler) haktır. Çünkü; keramet hakkında şer’i nasslar vardır. Ve sahabiler başta olmak üzere birçok zatların kerabet gösterdiğine dair çeşitli rivayetler vardır. Kur’an-ı Kerim’de Hz. Meryem ve Hz. Süleyman’ın veziri Âsaf b. Berhaya’ya ait kerametlerden bahsedilmiştir. Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurulmuştur:

“Zekeriya (4) ne zaman Meryem’in bulunduğu mihraba (çardağa, Beyt-ül Makdis’in şerefli bir yerine) girdi ise, bunun yanında bir yiyecek buldu. Ey Meryem! Bu sana nereden geliyor? dedi. O da: Bu Allah tarafından, şüphe yok ki, Allah dilediğini hesapsız olarak rızıklandırır, dedi.” (5)

“Kendinde ilâhî kitaptan ilim bulunan birisi (Asaf b. Berha’ya) dedi ki, ben gözünü kırpmadan önce onu (Belkıys’ın sarayını) sana getiririm. Derken Süleyman tahtı yanında duruyor görünce, dedi ki, Rabbimin fazlındandır…” (6) buyurulmuştur.

Evliyanın gösterdiği kerametler, tâbi oldukları peygamberlerin mucizelerinin devamı demektir (7). Keramette peygamberlik davası yoktur. Ve her istenilen zamanında da gösterilemez. Bu cihetle mucizelerden ayrılır.

İSTİDRAC:

Allah’a isyan eden veya küfrü açık olan bir kişinin elinde, isteğine uygun olarak meydana gelen harikadır. İstidrac, ihmal, yani; sonraya kalmasına müsaade etmek demektir. Sahibinin istan ve sapıklığı içinde kalarak daha çok ilâhî azaba hak kazanmasına sebep olur.

Zalim ve kâfirlerden bazılarının dünya ile ilgili arzularının gerçekleşmesi, dualarının kabul edilmesi gibi şeyler birer istidraçtır.

İhanet (veya Hizlan) Allah’a isyanı veya küfrü açık olan bir kişinin elinde, arzusunun aksine meydana gelen harikadır.

Cenab-ı Hak, o kimsenin yalancı olduğunu göstermek ve onu tahrik etmek için bu harikayı yaratır. Yalancı peygamber Müseylemet’ül-Kezzab’ın gösterdiği harikalar bu cins şeylerdir. Rivayet edildiğine göre: Müseyleme, bir kuyunun suyunu artırmak maksadıyla içine tükürmüş ve kuyu büsbütün kurumuştur.

Mucize ile kerametten başkası sahibinin büyüklüğüne ve faziletine delil olmaz. Mesela; bir kimse İslâmî hükümlere uymadığı halde havada uçsa veya denizde yürüse, bunun İslâm’a göre hiçbir değeri yoktur.

Hususî sebep veya vasıtalar sayesinde ortaya çıkan ve bize göre harika sayılan şeyler, ya sihir veya bir çeşit san’attır. Bunlar sebeplere ve tabiat kanunlarına bağlı olarak meydana gelir. Başkalarının yardımlarına muhtaç olur. Sebeplerini ve şartlarını bilen herkes tarafından yapılabildiği için, bunlar harikadan sayılmaz.

VAHİY, VAHYİN GELİŞ ŞEKİLLERİ:

Vahiy: Lügatta; söz, kitap, gönderme, ilham, anlatma, işaret, bir şeyi gizlice bildirme, bazı hususî maksatları tebliğ etmek manalarına gelir.

İslâm’da (Şerîatta) : Allah Teâlâ hazretlerinin dilediği şeyleri peygamberlerine hususî yollardan biriyle bildirmesi demektir.

İlâhî vahiy şu dört yoldan birisiyle gelir:

1. Rü’ya-i Saliha yolu:

Cenab-ı Hak dilediği şeyleri peygamberlerine doğru rü’yalarla bildirir. Hz. İbrahim’in oğlunu kurban olarak boğazlaması hakkındaki vahiy gibi.İlâhî vahiy peygamberliğin ilk devresinde doğru rüyalarla olurdu, bu da peygamber olan zatı vahye alıştırmak içindir. Çünkü ilâhî vahiy birdenbire diğer yollarla gelmiş olsaydı, insan gücü buna tahammül edemezdi.
Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) de peygamberliğini ilk aylarında – rivayete göre altı ay kadar – böyle rü’ya yoluyla ilâhî vahye mazhar olmuştur. Rü’yasında gördüğü her şey aynen çıkardı. Sonra melek aracılığı ile ilâhî vahyi almaya başlamıştır.
Resûl-ü Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e bu yol ile gelen vahiy hakkında Buhâri’de Hz. Âişe (Radıyallahu anha)’dan şu Hadis-i Şerif rivayet edilmiştir:
“Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in ilk vahiy başlangıcı uykuda rüyayı Saliha görmekle olmuştur. Hiçbir rüya görmezdi ki, sabah aydınlığı gibi, açık ve aşikâr zuhur etmesin.” (8)