"Saliha ve fazilet sahibi bir hanım idi. Peygamber'den (aleyhissalatu vesselam) rivayette bulunmuştur." Ebu Ömer

BABASI:

Hakîm bin Umeyye.

ANNESİ:

Daife bintil-As.

NESEBİ:

Havle Binti Hakîm bin Umeyye bin Harise bin el-Evkas bin Murre bin Hilal bin Falic bin Zekvan bin Sa'lebe bin Buhse bin Süleym es-Sülemiyye.

Havle Binti Hakîm'in nesebi, Efendimiz'in dedelerinden Kusayy İbn-i Kilâb'da birleşiyor ve bu yönüyle Allah Resûlü ile akraba oluyor.

KÜNYE VE LAKABLARI:

Künyesi Ümmü Şerik'tir.

BAZI ÖZELLİKLERİ:

v Saliha bir kadın olan Hz. Havle, gündüz oruç tutar, geceleri ibadetle geçiren takva ehli bir hanımefendi idi.

v Resûlullah Efendimizi her zaman ziyaret eder, hizmetinde bulunurlardı.

HAYATI:

Hz. Peygamber'in (aleyhissalatu vesselam) mübarek eşi, mü'minlerin annesi Hz. Hatice (r.anha) vefat edince, Resûlullah Efendimizin Hz. Sevde Binti Zem'a ve Hz. Âişe (r.anhünne) ile evlenmesinde aracılık yapan Hz. Havle (Huveyle'de denilmiştir) (r.anha) kendisini mehir beklemeksizin Efendimiz'e (aleyhissalatu vesselam) hîbe etmiş, Hz. Resûlullah bu teklifi kabul etmeyince Ashâb-ı Güzin'den Hz. Osman İbni Maz'un ile evlenmiştir.

Hz. Osman ile yaptığı bu evlilikten Abdurrahman ve Saib adlarında iki oğlu olmuştur.

Bu takva sahibi Saliha hanımefendinin yine kendisi gibi takva sahibi olan eşi Hz. Osman bin Maz'un, Bedir muharebesine katıldıktan sonra hicretin ikinci yılında vefat etmiştir. Aynı zamanda Hz. Osman bin Maz'un (r.a) Medine'de vefat eden ilk muhacirdir ve Bakî kabristanına defnedilenlerin de ilkidir. Hz. Osman bin Maz'un vefat ettikten sonra, eşine olan bağlılığını belli eden Hz. Havle maddi durumu iyi olmamasına rağmen kimseyle evlenmemiş, hayatının geri kalan kısmını yalnız olarak geçirmiştir.

Peygamberimizden hadis de rivayet eden Hz. Havle için, İbn Hazm'ın Cevâmiu's-Sîre adlı eserinde 15 hadis, Mevlanâ Niyaz'ın Kadın Sahabîler adlı eserinde ise 51 hadis rivayet ettiği yazılıdır. Gerçeği Allah bilir. Hz. Havle'nin vefat tarihine ise ulaşamadık.

HAKKINDAKİ HADİSLER:

v Ebu Ömer dedi ki: O, Resûlullah'a (aleyhissalatu vesselam) şöyle diyen kadındır: "Ey Allah'ın Resûlü! Allah sana Taif'in fethini nasip ederse Badiye bint Gaylan veya el-Faria bint Akîl'in zinetlerini (Onlar zineti en çok adamlardandı) bana ver" dedi. Peygamber (aleyhissalatu vesselam): "Ey Huveyle! Sakif hakkında bana izin verilmemişse, ne dersin?" buyurdu. Havle Binti Hakîm gidip bunu Ömer İbnu'l-Hattab'a anlattı. O da Resûlullah'ın (aleyhissalatu vesselam) yanına gidip: "Ey Allah'ın Resûlü! Sana Sakif hakkında izin verilmedi mi?" dedi. Peygamber (aleyhissalatu vesselam): "Hayır" buyurdu.

v Hz. Urve, Hz. Âişe'den (r.anha) naklediyor: Hz. Âişe buyurmuştur ki: "Havle Bintu Hakîm (r.anha), Resulullah'a (aleyhissalatu vesselam) kendisi gelip evlenme teklif edenlerdendir." Aişe (r.anha) devamla dedi ki: "Ben (kıskançlığın şevkiyle): "Kadın kısmı bir erkeğe evlenme teklifi yapmaktan sıkılmaz mı?" (diyerek bu şekilde Hz. Peygamber'e (aleyhissalatu vesselam) teklifte bulunanları kınardım). Ne zaman ki: "Onlardan kimi dilersen (nevbetinden) geri bırakır, kimi de dilersen yanına alabilirsin. (Nevbetinden) geri bıraktıklarından kimi istersen (nezdine almak)da da sana güçlük yoktur..." (Ahzab, 51) mealindeki ayet nazil oldu, (kendimi tutamayarak): "Ey Allah'ın Resulü, görüyorum ki, Rabbin seni memnun kılmada gecikmiyor" dedim. [Buhari, Tefsir, Ahzab 7, Nikâh 29; Müslim, Rıda' 49, (1464); Ebu Davud, Nikâh 39, (2136); Nesai, Nikâh 1, (6, 54).]
Hadis Hakkında Açıklama:
"Hz. Âişe (r.anha) Buhârî'nin bir başka rivayetinde daha açık konuşur: "Hz. Peygamber'e (aleyhissalatu vesselam) zaman zaman gelip nefsini hibe eden kadınlara karşı kıskançlık hissediyor ve "Bir kadın nefsini hibe eder mi?" diyordum" der. Rivayetin aslında nefsini hibe ederdi denmektedir. Ancak biz burada kastedilen manada tercüme ettik: "…evlenme teklifi yapardı…" şeklinde, çünkü hibe kelimesiyle ifade edilen budur. Ancak, fıkıh nokta-i nazarından ulema: "mehir taleb etmeden" şeklinde anlamıştır. Yani "nikâhın tamamlanması için gerekli olan "mehir"i taleb etmeden, bu hakkını hibe ederek evlenme talebinde bulundu" manasında, mamafih (nefsini hibe etti) tâbirini bu manada anlayanları teyid eden bir ziyadeyi havi rivayet de mevcuttur…"

v Hişam b. Urve babasından naklen dedi ki: "Havle Binti Hakîm kendisini Peygamber'e (aleyhissalatu vesselam) hîbe eden kadınlardan biridir."
(Buhari bunu muallâk olarak rivayet eder. Ebu Nuaym mevsul olarak nakletmiştir.)

v Osman b. Ma'zun'un hanımı Havle binti Hakîm idi. Bu kadın bir gün Hz. Âişe'ye giderek kocasını şikâyet etti. O da bunu Hz. Peygamber'e haber verdi. Hz. Peygamber Osman b. Ma'zun'u çağırtarak ona şunları söylediler: "Ey Osman! Ruhbanlık bizlere farz kılınmamıştır. Sen bana bakmaz mısın? Bende senin için güzel bir örnek yok mudur? Yemin ederim ki ben hepinizden daha fazla Allah'tan korkarım ve yine O'nun koymuş olduğu sınırlara hepinizden daha çok riâyet ederim." (İbn Sa'd III/394 (Ebu Burde'den); Kenz VIII/305 (Abdurrezak, Urve'den).)

v İbn Mende, Zühri tarikiyle rivayet ediyor: "Âişe (r.anha) Osman b. Maz'un'un hanımı Havle Binti Hakîm ile konuşur ve onun yanına giderdi. Bir gün Havle Binti Hakîm'in yanına geldi. Havle pejmürde bir haldeydi. Dedi ki: "Muhakkak ki Osman kadınlara istek duymaz…"

v Ahmed, Âişe'den (r.anha) rivayet ediyor: "Havle Binti Hakîm b. Umeyye b. Harise b. el-Evkas es-Sülemiye yanıma geldi. Peygamber (aleyhissalatu vesselam) şöyle buyurdu: "Havle ne kadar pejmürde!" Âişe de (r.anha) şu cevabı verdi: "Gündüz oruç tutan, geceleyin namaz kılan yapayalnız ve kocasız bir kadındır o."

KAYNAK

Nurgül Dere, Hanım Sahabîler, Kayıhan Yayınları, İstanbul, 2019.