Kur'ân-ı Kerim'in muhtevası hakkında bir mü'min olarak bilmemiz gerekenleri özet halinde bir araya getirip Kitabımızı tanıma adına bir adım daha atmış bulunuyoruz. Kur'ân-ı Kerim'in kapsadığı ilimler, bölüm ve parçalara ayrılışı ve bunların adetleri hakkında bilgileri kısa olarak bu bölümde vermeye çalışacağız.

"Kur'an yirmi üç yılda parça parça indirilmiştir. On üç yıl kadar süren Mekke döneminde inen âyet ve sûreler daha çok İslâm inanç ve ahlâkı ile ilgili konuları kapsar. Allah'ın birliğine, meleklere, peygambere, kitaplara ve âhiret gününe iman gibi. Hz. Âdem (a.s)'den beri gelen tevhid inancı işlenir. Allah'a ortak koşma ile mücadele edilir ve geçmiş milletlerden ibretli kıssalar anlatılır."

 "Kur'ân'ın muhtevası hakkında toplu bir fikir verme bakımından, kanaatimizce en uygun olanı, Şah Veliyyullah Dihlevi'nin (ö. 1176/1764) şu tasnifidir: Ona göre, Kur'ân'ın kapsadığı ilimler, şu beş nev'in dışına çıkmaz:

1- Ahkâm ilmi. 2- Cedel ilmi. 3- Allah'ın nimetlerini bildiren ilim. 4- Eyyamullah, kıssalar ilmi (Allah nezdinde önemli olan tarihî hâdiseler). 5- Ölüm ve ölüm sonrası âhiret hâllerini bildiren ilim."

"Kur'an-ı Kerim 114 sure 6666 (veya 6236) ayetten meydana gelmektedir.

Kur'an'ın bölümleri ve parçalara ayrılışına ilişkin bazı bilgiler verelim:

1) Kur'ân'daki kelime sayısı: 77.934 veya 77.437'dir.

2) Kur'ân'daki harf sayısı: 326.048 veya 323.671'dir. Kelime ve harf sayısındaki farklılık, imla ve kıraattaki ihtilaftan ileri gelmektedir."

"Kur'ân'daki harf sayısı hususunda Mehmed Emre'nin "Fetvalar" adlı eserinde iki ayrı rivayet vardır: Birincisi, 325.345'dir. Diğer rivayette ise, 325.743'dür." 

3) Cüz: Mushaflar 30 cüze ayrılmıştır. Her cüz 20 sayfadan oluşmaktadır. Mushafların sol tarafındaki sayfa kenarına konan işaretlerle gösterilmiş, içine cüz yazısı ve sayısı yazılmıştır.

4) Hizb: Cüzün dörtte birini oluşturan beş sayfalık bölümün adıdır. Toplam hizb sayısı 120'dir. Bunlar sayfa kenarlarına konulan ve içine hizb yazılan işaretlerle gösterilir.

5) Kur'an'ın bölümleri: Kur'an'ın ilk ve ikinci yarısı, birinci, ikinci ve üçüncü üçte birleri, birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü dörttebirleriyle, beş, altı ve yedide birleri çeşitli eserlerde gösterilmiştir. (Kurtubi, El-Cami: 1/64.)

6) Duraklar: Ayetleri birbirinden ayırmak için konulan işaretlerdir.

Zamanımızda basımı yapılan Mushaflarda çeşitli şekillerde durak işaretlerine rastlanmaktadır. Çoğunlukla da bu durakların içinde ayet numaraları yazılıdır.

7) Secavendler: Okunan yerin anlamı göz önünde bulundurularak konulmuş bir tür noktalama işaretleridir. Secavendler, işaretlerin büyük bölümünü ilk defa uygulayan Muhammed b. Tayfur Secavendi (560/1165)'nin ismiyle anılmışlardır. Her bir vakf ve vaslın çeşitli durumlarıyla, konulan ifade eden bu işaretler "Mim, Tı, Cim, Sad, Kaf" gibi harfler, "Kıf" ve "Sıl" gibi kelimeler veya üçlü noktalarla gösterilmiştir.

8) Tahmis ve Ta'şir: Surenin her beş ayetinin sonuna "Hams" kelimesinin yazılmasına "Tahmis", her on ayetin sonuna da "Aşr" kelimesinin yazılmasına "Ta'şir" denilir. Bunların "Ha" ve "Ayn" harfleriyle işaretlendiği de görülmektedir. (İbn Kesir, Zeyl: 26; Menahil: 1/410. ) Türkiye'de basılan Mushaflarda bu işaretlere rastlanmamaktadır. Ancak bu mushaflarda görülen "Aşr" işaretinin ise konu başlangıç ve bitimini ifade eden "Ruku alametleri" olduğu bilinmektedir.

9) Sure başlıkları: Her surenin başında o surenin adının, nerede nazil olduğunun ve ayet sayısının belirtildiği kısımdır.

10) Secdeler: Kur'an'da 14 yerde geçen secde ayetini belirten işaretlerdir. Bu işaretler secde ayetinin hizasına konulmuş ve içine "Secde" yazılmıştır. 

DİPNOTLAR 

1- Muhammed Salih el-Useymîn-Muhammed Nasıruddin El-Elbani, Tefsir Usulü.

2- Mehmed Emre, Fetvalar, Çelik Yayınevi, İstanbul, I.