*Birisine Kesin Velidir Demek Hatadır

Bir kimsenin delil olmadıkça, sadece zanna dayanarak herhangi bir şahsın kesinlikle veli olduğunu söylemesi caiz değildir. Pek çok kimse buna dikkat etmez. Elbette zanna binaen bunu söylemesinin bir zararı yoktur. Hatta zannına açıklama yapması ve sebeplerini belirtmesi daha iyidir. Bir kimseye şeyh demek caizdir. Çünkü şeyhlik gözlenebilen bir durumdur. Şeyh ilk eğitim yolunu gösterir. Aksine velayet gaybi bir husustur. Ve bunun hakikatini ancak Allah bilir.”(17)

*Mizahta Ölçü

Mizah eğer ölçülü yapılırsa, söz ve hareket olarak başkalarını aşağılatmıyor, eziyete sebeb olmuyorsa, bu ne kemâle, ne büyüklüğe terstir. Özellikle mizahın başkalarının hatırının almak için yapılmasında bir sakınca yoktur. Böylelikle karşıdaki rahatlatılır ve rahatça, teklifsizce dinle ilgili soruları sorabilmesi sağlanır. Mizahın böylesi, bir çeşit ibadettir.(18)

*İnsandaki latifeler(Letâif)

İnsanın bazı kısımlarının maddeden arınmış olduğu keşfedilmiştir. Bu mücerred cüzlere letaif denilir. Bu letaifin özel ilişkisinin maddi cesetteki bazı cüzler ile olduğu keşfedilmiştir. Kalp latifesinin ilişkisi et parçası olan kalb iledir. Hadiste kalbe cesedin bir parçası denilmesi bu zikredilen ilişkinin hükmünü doğrulamaktadır.(19)

*Velilerin Meşrebleri

Velilerin bir kısmı Peygamber Efendimiz’in ayağı altında olur, onlara “Muhammedi mesreb” denilir. Aynı şekilde bazılarına “Âdem meşreb” “Musevi meşreb” bazı kimselere de Hz. İsa’nın (a.s) ayağının altında olduğu için “İsevi meşreb” denilir.”(20)

*Asrın İnsanına Hitapta Ölçü

“Çağımız insanının tabiatını inceledim ve korkutmak yerine lisan-ı münasiple teşvik etmenin daha yararlı olduğunu gördüm. Bu yüzdendir ki vaazlarımda daha az korkutma ve daha çok müjdeleme yolunu tercih etmekteyim."(21)

*Sohbetin Önemi

“Allah sevgisini devam ettirmenin yolu Allah dostlarıyla sohbeti sürdürmektir. Daha fazlası yapılamazsa da, hiç olmazsa haftada ya da ayda bir kez mutlaka bu sohbetlere katılmalıdır. Sohbetlere devamdaki incelik, velilerin sahip oldukları iyi hallerin zamanla yavaş yavaş size de geçmesidir. Aslında sizlere “sohbetlere devam etmek için dünya işlerinizi bırakın” demiyorum. Aksine, boş zamanlarınızı sohbetlerle değerlendirmenizi istiyorum. Allah dostları ile sohbetlerde bulunma fırsatı bulamazsanız, onların eserlerini okuyunuz. Ancak bunu yaparken bu eserleri roman veya hikâye okur gibi ya da bir bilim dalına ait eseri inceler gibi okumayın. Onlarla amel etmek ve direktifleri doğrultusunda gitmek için okuyun.”(22)

*Velayet ve Keramet

…Bazı kimselerin tabiat ve bünyeleri keşif ve keramet göstermeye müsait değildir. Her ne kadar mücahede egzersizleri ve riyazat temrinatları yapsalar da ömürlerinde bir defa keşif gösterememişlerdir. Çünkü bünyeleri buna müsait değildir. Esasen bu hususta bütün mesele kulluk yapabilmektir. Şimdi Allah’a yemin ederek söyleyebilirim ki, kendisine binlerce keşif hâsıl olmuş herhangi bir adam, vicdanına dönüp nefis muhasebesine dalacak olsa emin olun ki mana âleminde az da olsa bir ilerleme kaydetmediğini anlayacaktır.”(23)

… Velayet mertebesinin harika göstermeye ihtiyacı yoktur. O makam harika şeyler gösterilecek makam değildir. Ve sahabenin çoğunun hayatında bir defa bile olsa harika zuhur etmemiştir. Harikalar çoğu zaman Yogilerde zuhur eder, riyazet ve çalışmanın neticesinden başka bir şey değildir. En büyük harikanın derecesi kalbi zikrin kadrinden daha az, daha aşağıdır. “Avarif” sahibi, kendilerinden harikulade haller zuhur etmeyen kimselerin, harika kahramanlarından daha faziletli olduğunu yazıyor. Çünkü ariflerin en büyük kerameti Şeriat-ı Muhammediyye caddesinde dosdoğru yürümektir.”(23/b)

…“Arkadaşlar! Bilin ki, velayetin ölçü ve mihengi şudur; insan zühd ü takvada, ibadet ve tecerrütte ne kadar ilerlerse, Allah Rasulune(Sallalahu aleyhi ve sellem) benzemesi o nispette artar. Çünkü velayet, nübüvvet kaynağından sulanır, o membadan beslenir.”(23/c)

*İyiliklerin Fayda Vermesinin Temel Ölçüsü

…(Bazı insanlar)Şöyle düşünürler; “Biz öyle ameller biliyoruz ki onları yapmakla yılların günahı affolunur. Mesela “Subhanallahi ve Bihamdihi” kelimesini her gün yüz defa okumak veya Aşura yahut Arefe günü oruç tutmak veya Mekkelilerin bir tavaf yapmaları gibi..

Arkadaşlar, kısa ve açık olarak mesele şudur; Sadece bu ameller yeterli olsaydı, diğer bütün emir ve yasakların boş olması gerekirdi.

Öye yandan hadislerde şu kayıt açıkça belirtilmiştir; “İze’ctünibe’l kebair” Yani “bu ameller büyük günahlardan sakınıldığı takdirde diğer günahlara kefaret olur.”(24)

*Nefsin İstekleri İki Türlüdür

Nefsin istekleri ikidir. Birisi, onun riayet edilmesi gereken hukuku, diğeri de onun hazlarıdır. Cisme kuvvet ancak bu hukuka riayet etmekle verilir, onsuz hayat kâim olmaz. Fakat hazlar, bu hayatın ve kuvvetin üstünde bulunan fazlalıklardır ve onlardan sonra gelir. İmdi mücahedenin gayesi, hazları ifna edip, hukuku ibka etmektir.”(25)

-Devam edecek-