"Zamanının en ileri gelen kadın fakihlerinden idi." İbni Abdül-Berr

BABASI:

Resûl-i Ekrem'in (aleyhissalatu vesselam) övgüsüne mazhar olmuş büyük sahabe Ebû Seleme künyeli Abdullah bin Abdulesed (r.a).

ANNESİ:

Resûlullah'ın (aleyhissalatu vesselam) mübarek zevcesi, mü'minlerin annesi Hz. Ümmü Seleme (r.anha).

NESEBİ:

Zeyneb Binti Ebî Abdullah İbni Abdulesed İbni Hilâl İbni Abdullah İbni Ömer İbni Mahzum.

ŞEMAİLİ VE AHLÂKI:

Zamanının âlimi olan bu zeki kadın, aynı zamanda metanetli, sabırlı ve çok güçlü bir karaktere sahipti. Ahlâk güzelliğinden olduğu kadar dış güzellik servetinden de nasibini almıştı.

BAZI ÖZELLİKLERİ:

v Hz. Peygamber'in yanında, O'nun terbiyesinde yetişmiştir.

v İlim yönünden zamanının en fakîh, bilgili kadınlarından biridir.

v Metanetli ve dirayetli bir kadındı. İki oğlu şehit düştüğünde: "Biz Allah için yaratıldık ve hep ona döneceğiz" demiş, sabır göstererek Allah'a tam teslim olmuştur.

HAYATI:

Asıl ismi Berre'dir. Resûlullah (aleyhissalatu vesselam) Efendimiz onun adını Zeyneb olarak değiştirmiştir. Hz. Zeyneb (r.anha) Habeşistan'da dünyaya gelmişti. Daha sonra Mekke'ye oradan da Medine'ye hicret ettiler. Zeyneb'in babası Ebû Seleme (r.a) Uhud savaşında aldığı yara iyileşmeyince vefat etti ve Ümmü Seleme (r.anha) dul kaldı.

Dul kalan Ümmü Seleme ile Hz. Peygamber (aleyhissalatu vesselam) evlenince Zeyneb'de (r.anha) doğal olarak Peygamberimizin üvey kızı konumunda olmuştu. Bu onun için büyük bir avantajdı. Şefkat Peygamberinin kanatları altında yetişecekti…

Zeyneb o zaman süt emecek kadar küçük bir bebekti. Hz. Ebû Bekir'in kızı Hz. Esmâ'da ona sütanneliği yapmıştır.

Resûl-i Zîşan (aleyhissalatu vesselam) Zeyneb ile ilgilenir, ona muhabbet gösterirdi. Hz. Zeyneb yürümeye başladığı zaman, Resûlullah (aleyhissalatu vesselam) onu yıkarlardı. Yüzüne su serperlerdi. İşte bunun bereketindendir ki Hz. Zeyneb yaşlandıktan sonra dahi yüzünün güzelliğini muhafaza etti, güzelliği hiçbir zaman bozulmadı. Son zamana kadar yüzü genç kalmıştı.

Abdullah İbni Zem'a İbni Esved ile evlenmiştir. Bu evlilikten altı oğlu: Abdullah, Yezid, Veheb, Ebu Seleme, Kebir ve ismi belli olmayan bir başka çocuk. Üç tane de kızı olmuştur, bunlar: Karibe, Ümmü Külsüm ve Ümmü Seleme'dir.

"İki oğlu gazvelerde şehit oldular. Cenazeleri Hz. Zeyneb'in önüne getirildiği zaman metanetini muhafaza etti ve: "Biz Allah için yaratıldık ve hep ona döneceğiz" dedi. Bunlardan biri meydanda savaşırken şehit edilmişti fakat öteki evdeydi, eve baskın yapıp şehit etmişlerdi. Hz. Zeyneb: "Bu hadise bana çok büyük bir musibet oldu" demiştir."

Hz. Peygamber'den 7 hadis rivayet etmiştir.

"Vefat ettiği zaman, Tarık Medine valisiydi. Tenzib'in yazdığına göre oğullarının şehit edilmesinden sonra on sene kadar yaşadı. Ve hicri sene 73 de vefat etti. Bâkî mezarlığında defn edildi. Tarık kendisi cenaze namazına iştirak etmişti."

HAKKINDAKİ HADİSLER:

v Ebu Hüreyre (r.a) anlatıyor: "Zeyneb Bintu Ebî Seleme'nin ismi Berre idi. "Nefsini tezkiye ediyor" denildi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (aleyhissalatu vesselam) onu Zeyneb diye isimlendirdi." [Buhârî Edeb 108; Müslim, Edeb 17, (2141).]

v Muhammed İbnu Ebî Harmele anlatıyor: "Zeyneb Bintu Ebî Seleme ölmüştü, o sırada Medine valisi Târık idi. Sabah namazından sonra cenazesi getirildi ve Bâkî mezarlığına konuldu. Târık, sabah namazını alaca karanlıkta kılardı. İbnu Ömer radıyallahu anh cenazenin sahibine: "Cenazenizin namazını ister hemen kılın, isterseniz güneşin yükselmesine kadar te'hîr edin" dedi." [Muvatta, Cenaiz 20, (1, 229).]

v Zeyneb Binti Ebû Seleme (r.anha) şöyle dedi: "Nebî'in (aleyhissalatu vesselam) zevcesi Ümmü Habîbe'nin (r.anha) babası Ebû Süfyân İbni Harb vefat ettiğinde Ümmü Habîbe'nin yanına gitmiştim. Ümmü Habîbe, içinde safran veya başka bir şey bulunan güzel bir koku istedi. Bu kokudan önce bir câriyeye sonra kendi yanaklarına sürdü. Daha sonra şöyle dedi: Allah'a yemin ederim ki, benim kokuya hiç ihtiyacım yok; şu kadar var ki, ben Resûlullah'ın (aleyhissalatu vesselam) minberde şöyle buyurduğunu duydum: "Allah'a ve âhiret gününe iman eden bir kadının ölü için üç günden fazla yas tutması helâl değildir. Sadece kocası için dört ay on gün yas tutabilir."
Hadisi rivayet eden Zeyneb Binti Ebû Seleme der ki:
Daha sonra ben, kardeşi vefat ettiğinde Zeyneb Binti Cahş'ın (r.anha) yanına da gitmiştim. O da koku isteyip süründü ve sonra şöyle dedi: Allah'a yemin ederim ki, benim koku sürünmeye ihtiyacım yok; ancak ben Resûlullah'ın (aleyhissalatu vesselam) minber üzerinde şöyle buyurduğunu işittim:
"Allah'a ve âhiret gününe iman eden bir kadının ölü için üç günden fazla yas tutması helâl değildir. Sadece kocası için dört ay on gün yas tutabilir."

HAKKINDA SÖYLENENLER:

v "Medine'de herhangi bir şekilde fakih kadınlardan bahs edilince muhakkak Ebî Seleme kızı Zeyneb'in ismini anmak gerek." Hz. Ebû Rafi (r.a)

v "Zamanının en ileri gelen kadın fakihlerinden idi." İbni Abdül-Berr

KAYNAK

Nurgül Dere, Hanım Sahabîler, Kayıhan Yayınları, İstanbul, 2019.