يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ

وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ

''Ey inananlar, namaza durmak istediğiniz zaman yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi yıkayın, başlarınızı meshedin ve ayaklarınızı da topuklara kadar yıkayın.''(1)

Abdest, namaz öncesi temizlik sayıldığı gibi Allah (c.c)'ın nidasına da cevap anlamı da taşır. Azaları kir ve günahlarından arındırmak anlamına da gelir. İnsanı haramlardan uzaklaştırır.

Büyüklerden biri: ''Biliyorum ki kişi abdest alınca Rabbini ziyaret eder'' der. Yani mutlaka namaz kılar. Dolayısıyla abdest Allah'a yaklaştıran vesilelerden biridir. Su ile yapılan bu ibadet ile de aynı zamanda günahlardan arınırız. Ağıza gargara yapılıp dökülünce gıybet, kötü söz gibi günahlara keffaret olur.

Yüzümüzü yıkadığımızda ise: Harama baktık ise onlara keffaret olur. Çünkü gözler; insanın aydınlığa bakıp, yeryüzündeki yaratıkları görüp Allah'ın kudretini ve azametini anlaması için yaratılmıştır. Bu durum ibret almamız için bir vesiledir. Elimizi yıkayınca da, el ile yaptığımız eziyetlerin kefareti olur.

Aynı zamanda hoş olmayan bir şeyler yazdı isek, abdest bu günahlarımıza da keffaret olur.

Başı mesh etmek ise; Allah(c.c)’ın büyüklüğünü ve azametini kabullenmek anlamına gelir. Allah(c.c)'ın önünde huşu ile eğilip fakirliğimizi ve acizliğimizi idrak etme manasına gelir.

Yine ayakları yıkadığımızda ise; harama yürümüş isek bu günahın kefaretine sebep olur.

Peygamber Efendimiz (s.a.v)'in bir hadisinde şöyle buyuruyor: ''Kul attığı her adımdan, niçin ve ne maksatla attı ise hesaba çekilir.''(2)

Yine başka bir rivayette Peygamber Efendimiz (s.a.v): 'Kim özenerek, düzgün bir şekilde abdest alırsa, vücudundaki kirlerin tırnaklarının arasından döküldüğü gibi, günahlarından arınır'' buyurmaktadır.(3)

Abdest adabı ile alakalı meseleler;

1–Abdest alırken besmele çekmek. Ebu Hureyre (r.a) den rivayet olunan bir hadiste Peygamberimiz buyuruyor ki: ''Besmele çekmeden abdest alanın abdesti olmaz.''(4)

2–Kalbin itminan ile sakin bir şekilde hamde hazır bulunması.

3–Mümkünse dişleri misvaklamak veya fırçalamak. Çünkü ağız temizliği Rabb'in rızasını kazandırır. Ebu Hureyre (r.a) den rivayet olunan bir hadiste: Peygamberimiz ''Ümmetime zor gelmeyeceğini bilseydim, her abdest almalarında misvak kullanmalarını emrederdim.''(5)

4 -Abdest alırken şaka yapmak, gülmek ve boş sözden sakınmak.

5 – Yüzünü yıkarken, su çarpmamaya özen göstermek.

6 – Abdest alırken etrafa su sıçratmamaya dikkat etmek.

7 – Abdest uzuvlarına suyun iyice sirayet etmesine özen göstermek, soğuk günlerde dahi buna dikkat etmek gerekir. Çünkü abdest kıyamet günü kişi için bir nurdur. Yine Ebu Hureyre (r.a)'den rivayet olunan bir hadiste Peygamber Efendimiz (s.a.v):''Sizlere hataları silen, dereceyi yükselten şeyi haber vereyim mi? Evet, ey Allah'ın Resulü! dediler. “Abdest alırken azaları iyice yıkayınız, mescide giderken adımlarınızı sıklaştırınız, namazdan sonra diğer bir namazı intizar ediniz. Bunlar kişinin Allah'a bağlılığını gösterir, buyurdular.(6)

Yine başka bir rivayette: ''Müminin ziyneti abdest azalarından belli olur''(7) buyrulmuştur.

8 – Abdest azalarına suyun iyice sirayet etmesi. Enes (r.a)’in rivayetine göre: ''Peygamberimiz birinin ayağında tırnak kadar su isabet etmemiş yerini görünce, dönüp ayaklarını iyice yıkamasını emretti''.(8)

9 – Her uzvu yıkadıktan sonra varid olunan duaları okumak.

Mazmazada: Ağza su verdikten sonra:

اللهم اسقني من حوض نبيِّك كأساً لا أظمأ بعده أبَداً

Ey Allah'ım! Nebinin Havz-u (Kevserden) bardak ile su içmemi nasib eyle. Ondan su içen ebediyen bir daha susuzluk görmez ''.

Buruna su verdikten sonra:

اللهمَّ لا تَحرِمني رائحة نعيمك وجناتك

''Ey Allah'ım! cennet nimetlerinin kokusundan beni mahrum eyleme''.

Yüzü yıkadıktan sonra:

اللهم بيِّض وجهي يوم تبيَضُّ وجوهٌ وتسودُّ وجوه

"Ey Allah'ım! Bazı yüzlerin siyah ve bazı yüzlerin beyaz olacağı o günde (ahirette) yüzümü ağaranlardan eyle''.

Elleri yıkadıktan sonra:

اللهم أعطني كتابي بيميني , اللهم لا تعطني كتابي بشمالي

''Ey Allah'ım! kitabımı sağından alanlardan eyle. Solundan verilenlerden eyleme''.

Başı mesh ettikten sonra:

اللهم أظلَّني تحت عرشك يوم لا ظلّ إلاّ ظلك

''Ey Allah'ım! Hiçbir gölgenin olmadığı o günde (ahirette) senin arşının gölgesinde gölgelenmeyi nasip eyle''.

Kulakları mesh ettikten sonra:

اللهم اجعلني من الذين يسمعون القول فيتبعون أحسنه

''Ey Allah'ım! Beni kelamını işitip en güzel şekilde O'na uyanlardan eyle''.

Ayakları yıkadıktan sonra:

اللهم ثبت قدمي على الصراط يوم تزلُّ الأقدام

''Ey Allah'ım ayakların kaydığı o günde (ahirette) ayaklarımı sırat üzerinde sabit kadem eyle''.

Abdestten sonra kim şu duayı okursa cennetin sekiz kapısı ona açılır, istediğinden girer; Hz. Ömer (r.a) den rivayet olunan hadiste:

أشهد أن لا إله إلاّ الله وحدَهُ لا شريكَ لهُ وأشهَدُ أَنَّ محمداً عبده ورسولهُ , اللهم اجعلني من التوابين واجعلني من التطهِّرين إلاّ فُتِحَت له أبوابُ الجنَّةِ الثمانية يَدخلُ مِن أيّها شاءَ

''Şehadet ederim ki Allah birdir. Onun eşi ve ortağı yoktur. Muhammed (s.a.v) O'nun kulu ve elçisidir. Ey Allah'ım beni çok tevbe edenlerden ve temiz olanlardan eyle''.(9)

11- Abdestten sonra iki rekât namaz kılmak müstehaptır.

Ukbe bin Amir'den (r.a) rivayet olunan bir hadiste Peygamber Efendimiz (s.a.v):

''Her kim güzel bir şekilde abdest alır, iki rekatta namaz kılarsa ona ancak cennet vacip olur''(10)

12–Abdest alırken suyu israf etmemek. Üç defadan fazla herhangi bir uzvu yıkamamak.

Saad (r.a) 'ın bir rivayetinde: Peygamberimiz (s.a.v) dedi ki:

مرَّ عليَّ رسولُ اللهِ وأنا أتَوضَّأ فقال : لا تسرف . قلتُ : يا رسول الله أفي الماءِ إسرافٌ ؟ قال : نعم , وإن كنتَ على نهرٍ جارٍ

Rasulullah (s.a.v) ben abdest alıyorken bana uğradı ve dedi ki''İsraf etme. Ya Rasulullah su da israf olur mu? Dedim. Buyurdular ki: Evet, akan bir ırmağın kenarında olsanız dahi''(11)

13–Abdestli bulunmaya dikkat etmek. Çünkü abdest manevi silah hükmündedir. Harama kalkan olduğu gibi, namaz kılıp Kur'an okumaya da hazır halde bulunma anlamına gelir.

Hz. Enes’den (r.a) Peygamberimiz: ''Sürekli abdestli kalabiliyorsan, yap'' buyurdular.

*Dr. Muhammed Hayr Fatıma’nın “Gençlere İçin İslam Edepleri” adlı eserinden tercüme; Necdet İçel

Dipnotlar

1-Maide; 6

2-Hulye'den Ebu Naim rivayet etmiştir.

3-Müslim – Osman’dan ( r.a.)

4-Ebu Davut.

5-Buhari.

6-Müslim.

7-Müslim.

8-Ebu Davut, Nesei.

9-Tirmizi.

10-Müslim, Ebu Davut.

11-İbnu Mace.