Bilindiği gibi namaz dinimizin direğidir. Kim namazını tam manası ile eda ederse dinini tamamlamış olur. Kim namazı terk ederse Allah katında mesul olur. Namaz aracılığı ile kul Rabbine derin bir niyazda bulunur. Bunu günde beş kere yeniler. Kul acizliğini Allah (c.c)'a tevekkülü ile yeniler.

Kıyamda, rüku ve secdede Allah (c.c)'la irtibatını kesmez. Daima hamd ve tesbih edip Rabbini niyaz eder.

Allah (c.c)'ın buyurduğu gibi:

تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالأَرْضُ وَمَن فِيهِنَّ وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدَهِ وَلَـكِن

لاَّ تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ إِنَّهُ كَانَ حَلِيماً غَفُورا

 

''Yedi gök, arz ve bunların içinde bulunanlar, O'nu tesbih ederler. O'nu övgü

ile tesbih etmeyen hiç bir şey yoktur. Ama siz onların tesbihlerini anlamazsınız. O halimdir, çok bağışlayandır'(1)'

İşte bu anlamda namaz, Allah ile kul arasında bir bağlantı anlamına gelir.

Kutsi bir hadiste:

''Bütün namaz kılanlar namazını eda etmiş sayılmazlar. Ben namazı benim azamet ve büyüklüğümü kabul edenlerden kabul buyururum. Ma'siyet ve günah üzere sabahlamaktan kaçınandan, gündüz benim zikrimden kesilmeyenden, kimsesize acıyandan, dullara yardım edenden, yaralıya acıyandan, bu kişileri cehaletten hilm makamına yükseltirim. Bunlar güneşin aydınlığı gibi olur. Melekler kanat gerer. Cennetin içinde Firdevs cenneti nasıl farklı ise, onu ahirette farklı yaratırım''(2)

Yine Peygamber Efendimiz buyuruyor ki:

''Kulun ilk hesaba çekileceği şey namazdır. Eğer namazı sahih olursa diğer amelleri de düzgün olur. Eğer namazında bir eksiklik varsa, diğer amelleri de bozuk olur''(3)

Yine Peygamber Efendimizin en son vasiyeti namaz olmuştur. Namaz küfürle iman arasında bir perdedir. Yine bir Ayet-i Celile'de Rabbimiz şöyle buyuruyor

الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ

 

''Onlar gayba inanıp namazlarını kılarlar ve kendilerine verdiğimiz rızıktan Allah rızası için infak ederler'(4)

Peygamberimiz (s.a.v) buyuruyor ki:

''Kişi ile küfür arasındaki şey namazdır''. Yani namaz kılmamak kâfir amelidir.(5)

 Bu aynı zamanda Hz. İbrahim Aleyhisselam'ın duasıdır:

رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاَةِ وَمِن ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاء

''Rabbim! Beni ve zürriyetimden bir kısmını namaz kılanlardan yap; Rabbimiz duamı kabul buyur''(6)

Diğer Enbiyaların duası da bu yönde olmuştur:

وَجَعَلَنِي مُبَارَكاً أَيْنَ مَا كُنتُ وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيّاً

''Beni bulunduğum her yerde insanlara yararlı kıldı. Sağ olduğum sürece bana namaz kılmayı, zekât vermeyi emretti''(7)

Hz. Ali Efendimiz namaz kılarken yüzü kızarıp, tereddütlü bir hal alırdı. “Ey müminlerin emiri, bu haliniz nedir­­?” dediklerinde, “Emanet vakti geldi, öyle bir emanet ki, Allah (c.c) dağlara, yerlere ve göklere sunduğu ve dağların, yerlerin ve göklerin yüz çevirdiği emanet, daha sonrada insanlara yüklenilen bir emanet…” buyurdu.

Allah (c.c) tarafından bazı nebilere vahy olunduğu gibi ''Namaza başlayınca kalbinize huşu gelsin, bedeninize sekine insin, ben size çok yakınım, dualarınıza icabet ederim''.

Namazın kendine ait edep ve erkânları vardır. Bunlardan bazıları;

1–Kıbleye dönmek, muhabbet, istekli ve huzurlu bir şekilde, Allah (c.c) 'a dua ve niyazda bulunmak.

2–Bütün hal ve durumumuzu namaza göre ayarlayıp, elbiseyi temiz tutup, koku sürünüp, misvak kullanmak.

Ayet-i Kerimede yüce Rabbimiz şöyle buyurdu:

يَا بَنِي آدَمَ خُذُواْ زِينَتَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ وكُلُواْ وَاشْرَبُو وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ

'Ey Adem oğulları, her mescide gidişinizde süslü, güzel elbiselerinizi üzerinize alın; yeyin için, fakat israf etmeyin; çünkü O israf edenleri sevmez''(8)

3–Çok önemli işleri yaptıktan sonra namaza durmak. Çünkü Allah(c.c)ın karşısında kalbimizin başka şeylerle meşgul olmasını engellemek bu şekilde mümkündür.

Hz. Aişe’den rivayet olunan bir hadiste Peygamber Efendimiz şöyle buyuruyor:

''Yemek hazır olduğunda namaz kılınmaz, idrar veya tuvalet ihtiyacı olduğunda da namaz kılınmaz''

4–Sükûnet, huşu namaz için çok önemli ve gereklidir. Ebu Hureyre (r.a): Bir gün Peygamberimizden (s.a.v) işittim, buyurdular ki:''Namaza çağrıldığınızda koşarak gelmeyin, yürür halde namaza katılın. İdrak ettiğiniz yerde namaza devam edin. Kaçırdığınız rekâtları ise sonra tamamlayın” (9)

Yüce Allah (c.c) şöyle buyuruyor:

قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ

''Felaha ulaştı o müminler. Ki onlar namazlarında saygılıdırlar''(10)

6 – Gereksiz hareket yapmaktan kaçınmak. Elbise ile oynamak, gülmek vs. Hz. Aişe'den rivayet olunan bir hadiste ''Rasulullah’a sordum: “Namazda sağa sola bakınanların durumu nedir?” “O şeytanın aldatmalarıdır. Şeytan namaz esnasında kişiyi bu şekilde aldatıp namazından alıkoyar'' buyurdu. (11)

7 – Secde yerine bakmak, sağa sola bakmaktan kaçınmak. Hz. Enes (r.a) ın bir rivayetinde:

''Rasulullah’a (s.a.v) namazda sağa sola bakıp, gözlerini yukarılara dikenlerin durumunu sorunca; Birazda hiddetlenip; “Bunu yapmasalar da, gözlerine hâkim olsalar" buyurdu.(12)

8 - Namaz kılarken, ayetlerin manasını düşünüp tefekkür etmek. Ve gaflet halinden kurtulmak. Ayet-i Kerimede Yüce Mevla şöyle buyuruyor:

فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ {} الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ

'' Vay haline şöyle namaz kılanların: Ki onlar namazlarından gafildirler''(13)

 Hz. Ammar (r.a) dan rivayet olunan bir hadiste Rasulullah şöyle buyurdu:

''Kul namazı kıldığında bazen namazının onda biri veya dokuzu, sekizi, yedisi, altısı, beşi veya çeyreği, üçte biri veya yarısı yazılır''(14)

9 – Namazı acele etmeden, yavaş ve rahat bir şekilde eda etmek. Hz. Osman (r.a) diyor ki; “Peygamberimizden (s.a.v) işittim: ''Kim beş vakit namazını iyi bir abdest alıp, huşu içinde, tadil-i erkâna riayet ederek kılarsa günahlarına keffaret olur. Büyük günahlardan kaçındığı sürece iki namaz, arasındaki günahlarına keffaret olur. Bu hal bütün zamanlar boyunca devam eder"(15)

10 – Namazları vaktinde eda etmeye özen göstermek. Allah (c.c) münafıkların sıfatlarını şu şekilde vasf ediyor:

وَمَا مَنَعَهُمْ أَن تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقَاتُهُمْ إِلاَّ أَنَّهُمْ كَفَرُواْ بِاللّهِ وَبِرَسُولِهِ وَلاَ يَأْتُونَ الصَّلاَةَ

إِلاَّ وَهُمْ كُسَالَى وَلاَ يُنفِقُونَ إِلاَّ وَهُمْ كَارِهُونَ

 

''Sadakaların kabul edilmesine engel olan sadece şudur: Onlar Allah’ı ve Resulünü inkâr ettiler, namaza üşene üşene gelirler ve istemeye istemeye sadaka verirler''(16)

İbn-i Mes'ud (r.a) diyor ki: Peygamberimize sordum. “Ya Rasulullah: Hangi amel daha hayırlıdır?” “Vaktinde kılınan namaz” buyurdu. Sonra hangisi dedim? “Ana babaya iyilik” buyurdu. Sonra hangisi dedim? Allah yolunda cihaddır" buyurdular.(17)

11-Öksürük ve esnemeye engel olmak.

Ebu Hureyre (r.a): Peygamber Efendimiz ''Namazda esnemek şeytandandır. Kim esneyecek olursa, mümkün olduğu kadar engel olsun''(18) buyurdular.

12 – Namazdan sonra bir müddet mescitte kalıp tevbe-istiğfar etmek.

Ebu Ümame (r.a)'nin bir rivayetinde Peygamberimiz (s.a.v) buyurdular ki: "Rasulullah’a denildi ki: Hangi dua daha makbuldür? “Gece yarısı yapılan dua. Ve vakit namazlarında sonra yapılan duadır" buyurdu.(19)

Ebu Hureyre’nin (r.a) bir rivayetinde Rasulullah (s.a.v) buyurdular ki:

من سَبَّحَ اللهَ في دُبُرِ كُلِّ صلاةٍ ثلاثاً وثلاثينَ , وحَمِدَ اللهَ ثلاثاً وثلاثينَ , وكبَّرَ ثلاثاً وثلاثينَ , وقالَ تمامَ المائةِ لا إله إلاّ الله وحدَهُ لا شريكَ لهُ , لهُ المُلكُ ولهُ الحمدُ وهو على كلِّ شيءٍ قديرٌ , غُفِرَت خطاياهُ وإن كانت مثل زَبَدِ البحر

''Kim namazdan sonra otuz üç kere subhanallah, otuz üç kere Elhamdülillah, otuz üç kere Allahu Ekber deyip: Allah’tan başka ilah yoktur. O'nun şeriki yoktur. Mülk O'nundur. Şükür de O'na yapılır. O her şeye kadirdir deyip yüze tamamlarsa bütün günahlarına keffaret olur''(20)

Peygamber Efendimiz: Hz. Muaz’a (r.a) buyurdu ki :

''Ya Muaz ben seni çok seviyorum ama namazdan sonra mutlaka:

'' اللَّهُمَّ أَعِنِّي عَلَى ذِكْرِكَ وَشُكْرِكَ وَحُسْنِ عِبَادَتِكَ ''.

 “Ey Allah'ım beni, senin zikrine, şükrüne ve hayırlı ibadet etmede bana yardım eyle” de'' buyurdular.(21)

13–Namazdan sonra diğer namazı beklemek müstehaptır. Özellikle akşam namazından sonra zikir, dua ve Kur'an okumak ile meşgul olmak.

14–Namazlarda sünnetleri kılmak, terk etmemeye özen göstermek. Çünkü sünnetler farzların tamamlayıcısıdır. Ebu Süfyan’ın kızı Remle(r.a)’den Peygamberimiz (s.a.v): ''Kim bir günde on iki rek'at nafile namaz kılarsa, Allah (c.c) kendisine cennette bir ev inşa eder''(22)

15 – Namazları cemaatle eda etmeye özen göstermek, Peygamber Efendimiz (s.a.v):

''Cemaatle kılınan namaz yalnız kılınan namazdan yirmi yedi derece daha faziletlidir '' buyurdular.(23)

16 – Namazımızı zikir ve dualarla süsleyip Allah (c.c) ın bizi görüp gözettiğinin hissi ile hal ve hareketlerimize dikkat etmek. Yüce Mevla’nın buyurduğu gibi:

إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي

''Muhakkak ki ben Allah’ım. Benden başka ilah yoktur. Yalnız bana kulluk et ve beni anmak için namaz kıl''(24)

 

اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ

''Kitaptan sana vahy edileni oku. Ve namazı da kıl. Çünkü namaz kötü ve iğrenç şeylerden vazgeçirir. Allah’ı anmak, elbette en büyük ibadettir. Allah ne yaptığınızı bilir''(25)

*Dr. Muhammed Hayr Fatıma’nın “Gençlere İçin İslam Edepleri” adlı eserinden tercüme; Necdet İçel

Dipnotlar

1-İsra: 44.

2-Bezzar rivayet etmiştir.

3-Taberani.

4-Bakara: 3.

5-Ahmet bin Hanbel – Müslim.

6-İbrahim: 40.

7-Meryem: 31.

8-Araf: 31.

9-Buhari – Müslim.

10-Müminun suresi: 1,2.

11-Buhari.

12-Buhari.

13-Maun: 4,5.

14-Ahmed bin Hanbel – Ebu Davut.

15-Müslim

16-Tevbe: 54.

17-Buhari – Müslim.

18-Buhari.

19-Tirmizi.

20-Müslim.

21-Ebu Davud, Nesei.

22-Müslim.

23-Buhari, Müslim.

24-Taha: 14.

25-Ankebut: 45.