Şahsiyetimizle alakalı meselelere gelince, kişinin kendisine ait tarzı ve stili vardır. Bunlara, alışkanlıklarına bir yeni güzel alışkanlığını ekler ve daima iyiye doğru yol alır.

Belli bir süre sonra nefsini muhasebe eder. Artılarını ve eksilerini de göz önünde bulundurarak oto kontrol yapar.

Allah (c.c) ın Ayet-i Celilede buyurduğu gibi:

قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا {} وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا

''Nefsini temizleyen felah bulmuş. Onu kirleten, örten ziyana uğramıştır''(1)

Peygamber Efendimiz (s.a.v) ise şöyle buyurmakta:

حُجِبَتِ النَّارُ بِالشَّهَوَاتِ وَحُجِبَتِ الْجَنَّةُ بِالْمَكَارِهِ

'Cehennem nefis arzuları ile Cennet zorluk ve sıkıntılar ile çevrilidir''(2)

Başka bir hadiste ise şöyle buyrulur;

''Siz benim getirdiğime tabi olup uymadığınız müddetçe gerçek iman etmiş sayılmazsınız''(3)

Kişilik ile alakalı bazı meselelere değineceğiz, şöyle ki;

1 – Haftada bir kere genel temizliğe dikkat etmek. Cuma günü olması müstehaptır.

Semure (r.a) nin bir rivayetinde Efendimiz (s.a.v) şöyle buyuruyor:

مَنْ تَوَضَّأَ يَوْمَ الجُمُعَةِ، فَبِها ونِعْمَتْ، وَمَنِ اغْتَسَلَ فَالْغُسْلُ أَفْضَلُ.

 

''Cuma günü abdest almak ne güzeldir. Ama gusül etmek daha faziletlidir''(4)

2 – El ve ayak temizliğine dikkat etmek, tırnakları kesmek.

3 – Saç bakımına dikkat etmek. Temiz ve düzenli olmalarını sağlamak.

4–Hayırlı işlerimize sağdan başlamayı alışkanlık haline getirmek. Giyinirken, temizlenirken, abdest alırken, selamlaşırken, musafaha ederken, tırnaklar kesilirken, alışveriş yaparken, yiyip içerken,.

Ancak tuvalete girilirken ve tuvalette, burun silerken, kıyafet ve ayakkabılar çıkartılırken sol kullanılmalıdır.

Hz. Aişe’den (r.a) rivayet olunan bir hadiste:

وعن عائشةَ رَضِىَ اللهُ عَنْهَا قالَتْ: كَانَ رسولُ الله يُعْجِبُهُ التَّيَمُّنُ في شَأْنِه كُلِّه: في طُهَورِهِ، وَتَرَجّلِهِ، وتَنَعُّلِه

Aişe (r.anha) şöyle demiştir: Rasûlullah (s.a.v.) bütün işlerinde, temizlenmesinde, taranmasında ve ayakkabı giymesinde sağdan başlamayı pek severdi.(5)

5 – Tükürürken veya burun silerken kıbleye dönmemek. Tüküreceği zaman sokaklara ve sağ tarafına tükürmemek. Sol tarafa müsait olan bir yere eğilerek tükürmek ve ayağı ile onu imha etmek. Veya sol tarafına eğilerek mendiline tükürüp, onu çöpe atmak.

6–Aksırırken elimizi ağzımıza koymak. Yemek yerken ve su içerken insanların yüzüne doğru aksırmamak. Aksırırken mümkün olduğu kadar solumuza doğru eğilerek ağzımızı el veya mendil ile kapatıp, sesimizin fazla çıkmamasını sağlamak.

Ebu Hureyre (r.a) nin bir rivayetinde:

كان رسول الله إذا عَطَسَ وَضَعَ يَدَهُ أَوْ ثَوْبَهُ عَلى فِيهِ، وَخَفَضَ – أَوْ غَضَّ – بهَا صَوْتَهُ

''Efendimiz (s.a.v) aksırırken eliyle ağzını kapatırdı. Böylece sesinin fazla çıkmasını engellerdi''(6)

7 – Efendimiz aksırdıktan sonra Allah'a (c.c) hamd ederdi.

8 – Aksırana "Yerhamukallah" denir.

Ebu Hüreyre (r.a) den, Efendimiz (s.a.v) şöyle buyuruyor:

''Sizden birimiz aksırırsa الحمدُ للهِ desin. Arkadaşı ise veya aksırdığını duyan; يَرحَمُكَ اللهُ desin.

Aksıran kişi daha sonra يهدينى و يهديكُم اللهُ ويُصلِح بالكُم

“Allah bana ve size hidayet eylesin ve halinizi ıslah etsin"(7) desin.

9–Esnerken ağzımızı kapamaya dikkat etmek. Esnemek tembellik, boşluk, sıkıntı hallerinde olur.

Ebu Hureyre (r.a) nin bir rivayetinde Efendimiz (s.a.v):'' Aksırmak Allah (c.c)'dan, esnemek ise şeytandandır " buyururlar.(8)

10 – Geğirmeden sakınmak.

Ebu Cuhayfe (r.a) diyor ki:

'' Tiriti çok fazla yedim, ekmek ve eti de fazla kaçırdım. Efendimiz (s.a.v.) in yanına geldiğimde geğirdim. Resulullah(sav) dedi ki: Sesini alçalt. Ahirette en fazla aç kalan kimseler, bu dünyada en fazla doyanlardır ''(9)

11 – Aynaya bakınca Allah (c.c)'a hamd ve şükür etmek.

Hz. Ali (r.a) den rivayet olunan bir hadiste Efendimiz (s.a.v), “sizden biriniz aynaya bakınca:

الحمد للهِ , اللهمَّ كَما حَسَّنتَ خَلْقي فَحَسِّن خُلُقي

“Ya Rabbi sana şükürler olsun. Şeklimi güzel kıldığın gibi ahlakımı da güzelleştir '' desin” buyurdular.(10)

12– İyi ve faydalı şeyleri adet haline getirmek. Bunları hayatımızın bir parçası yapmak.( Nafile ibadetler, zikir, Kur'an okuma, nefis muhasebesi, insanlara karşı tatlı konuşma, selam verme vs. ) gibi.

Hz. Aişe’den (r.a) Efendimiz (s.a.v):

'' En faziletli amel, az dahi olsa sürekli olanıdır”(11)

13 – Bizi fazla alakadar etmeyen, ilgilendirmeyen meseleleri araştırıp sormamak.

Ebu Hureyre (r.a) nin bir rivayetinde Efendimiz (s.a.v):

من حسن إسلام المرء تركه مالا يعنيه

''Kişinin kendini ilgilendirmeyen şeyleri terk etmesi onun İslam’ının güzelliğindendir ''(12)

14– Din ve dünya ile alakalı meselelerde fertlerin birbirlerine yardım edip, nasihat etmeleri.

15–Nasihatleri kabul edip en kısa zamanda hatalardan dönmek, velev aleyhinde olsa dahi hakkı itiraf etmek, hatada ısrar etmemek.

Üsame bin Zeyd (r.a) in bir rivayetinde Efendimiz (s.a.v):

من صنع إليه معروف فقال لفاعله جزاك الله خيرا فقد أبلغ في الثناء

''Kime bir iyilik yapılırda iyilik yapılan kişi, iyilik yapana Allah mükafatını versin derse, iyiliğin hakkını vermiş olur '' buyurdular.(13)

16–Dünyadaki nasibine razı olup kanaatkar olmak, dünya nimetlerine ölesiye sahip olmaya çalışmamak. Sadece dünyadaki nasibini alıp çalışkan olmak. Aç gözlü olmadan kadere rıza göstermek. Dünyadaki bu nimetlerle Allah'ın rızasına çalışmak.

وعن عائشةَ رَضِىَ اللهُ عَنْهَا قالت: كَانَ فِرَاشُ رسولِ الله مِنْ أُدْمٍ حَشْوُهُ مِنْ لِيفٍ

Hz. Aişe’den (r.a) der ki:

'' Peygamber Efendimizin yatağı tabaklanmış deriden, içi de yumuşak hurma lifindendi. ''(14)

Cündüb (r.a) den rivayet olunan başka bir hadiste:

''Efendimiz (s.a.v) in parmağı yaralanınca; Sen sadece bir parmaksın, yaralandın ve Allah (c.c) için kanın aktı '' dediler.(15)

Buradan da anlaşıldığı gibi Efendimiz (s.a.v) gayet mütevazı bir hayat yaşıyordu.

17– İhlaslı olup, bütün işlerimizde Allah rızasını gözetmek.

Allah (c.c)'ın buyurduğu gibi:

قُلْ إِنَّ صَلاَتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

'' De ki: Benim namazım, ibadetim, hayatım ve ölümüm hep âlemlerin Rabbi Allah içindir… ''(16)

*Dr. Muhammed Hayr Fatıma’nın “Gençlere İçin İslam Edepleri” adlı eserinden tercüme; Necdet İçel

Dipnotlar

1-Şems: 9 – 10.

2-Tirmizi.

3-Müslim.

4-Tirmizi – Ebu Davut.

5-Ebu Davut.

6-Tirmizi.

7-Buhari.

8-Buhari.

9-Tirmizi.

10-İbni Sünni.

11-Buhari – Müslim.

12-Tirmizi – Ebu Davut.

13-Tirmizi.

14-Müslim.

15-Buhari – Müslim.

16-En'am: 162.