ÖNEMLİ BİR MÜLAHAZA

Herhangi bir sureyi ezberlemek onu bir daha yüzünden okumaman anlamına gelmemelidir. Bilakis onu tekrarlarının arasında ilk defa ezberliyormuş gibi mushaftan okuman daha iyidir. Belki de bazen daha önce hiç dikkat etmediğin bir yerde, bir hatanı tespit edebilirsin. Ezberleyenin hali her zaman bir değildir. Bazen bir dalgınlık veya yanılgı olabilir ve bir yeri yanlış ezberleyebilir. İşte bunun çaresi ancak ara sıra mushaftan bakarak okumaktır.

Bunu yapabilmenin en güzel yolu da ezbere ayırdığın vakte ilave olarak yüzünden okumaya da vakit ayırman ve ezberlemenin yanında sadece yüzünden okuyarak hatim indirmendir. Bu ezberinin kuvvetlenmesini, ezberini kolay hatırlamanı ve varsa bazı hatalarını düzeltmeni de sağlar.

Bu sadece kendi kendine tekrar yapıyorsan geçerlidir. Fakat tekrarını bir başkasına dinletiyorsan, hatalarının dinlettiğin kişi tarafından tespit edilmesi tabii ki daha kolaydır.

3- TEKRAR ETMENİN VASITALARI

Öncelikle şuna işaret etmek isteriz ki, kişinin tekrarı tek başına yapması mümkündür ve bu daha kolaydır. Ayrıca toplu olarak da tekrar yapma imkânı vardır. Ancak buna ulaşmak daha zor olmakla beraber alınan sonuç daha güzel ve ecri daha büyüktür.

1- FERDİ TEKRARLAMA

Yani, seni dinleyen herhangi biri olmaksızın kendi kendini kontrol ederek Kur’an-ı Kerim’i tekrarlamandır ki, bunu her mekânda yapman mümkündür. Yürüyerek veya işine giderken, araba kullanırken, çok fazla zihni yoğunlaşma gerektirmeyen bir iş yaparken veya tabiatla içiçe otururken ya da doktorda, berberde, bunun gibi yerlerde sıranın gelmesini beklerken... Aynı şekilde ev hanımları çeşitli ev işleri ile meşgul olurlarken bir yandan da tekrar yapmaları mümkündür. Kısacası kişi hayatın her merhalesinde, alışılagelen günlük iş ve uğraşlar arasında kendi kendine Kur’an-ı Kerim’i tekrar edebilir.

Bunu yaparken de cebinde tekrarını yaptığın cüzü taşıman ve abdestli olman gerekir. Zaten Müslüman her zaman abdestli olmalıdır.

Yine günlük işlerini yaparken tekrarını yapacağın cüzleri bir yandan kasetlerden dinlemen de güzel olur. Ancak dinlerken kendini iyice konsantre etmelisin. Ayrıca sesi güzel olan okuyucuları seçmelisin. Çünkü hoş bir sesle ve güzel bir şekilde okunmasının insan nefsini etkileyen olumlu tesirleri vardır.

Kendi kendine tekrar etmenin en güzel yollarından biri, tekrar edilecek yerleri namazlarda, özellikle de açıktan okunan namazlarda okumaktır. Bu, tekrarlamaya ve hatırlamaya çok büyük faydası olacak güzel bir fırsattır. Aynı anda hem ezberlerini gözden geçirme imkânını yakalarken, bir yandan da namazlarını daha huşu içinde, kendini vererek, kılman mümkün olur. Zira zihnini okuduğun ayetlere tam bir şekilde konsantre etmek zorunda olman, kalbinin bütün dünya meşgalelerinden sıyrılmasını ve Allah Teala’ya tam olarak yönelmesini sağlayacaktır. Zaten bu da namazın en önemli şartlarındandır.

Gece namazı, teravih namazı ezber tekrarı için en uygun namazlardır. Çünkü gece namazının vakti sessizlik ve sükunetin hâkim olup, dünya işlerinden uzaklaştığın bir vakittir, teravih namazının ise rekat sayısı fazladır. Her gün bir cüz okuyarak, mübarek ayın sonunda hatmi bitirmek suretiyle teravih namazı kılan birçok insan vardır.

2 – TOPLU OLARAK TEKRARLAMA

Daha önce de değindiğimiz gibi, toplu bir şekilde Kur’an-ı Kerim’i tekrarlamak, çoğunlukla zor elde edilebilen bir imkân olmasına karşın, sonuçları daha tesirli ve ecri daha fazladır. Bunun sevabının daha çok olduğuna şu hadis-i şerif de işaret eder.

“Allah Teâlâ’nın gölgesinden başka gölge olmayan günde iki kimse vardır ki, O’nun gölgesindedirler. Onlar Allah için birbirini sevip, O’nun için bir araya gelip, daha sonra ayrılırlar.”

Aynı şekilde şu hadis-i şerif: “Allah Teâlâ’nın evinde toplanıp, O’nun kitabını okuyup, öğrenen her topluluğun üzerine Allah’ın huzur ve sekineti iner. Melekler onları kanatları altına alır ve onların isimleri Allah katında zikredilir.”

Burada iyi ve faydalı gördüğümüz bazı toplu tekrar etme şekillerini zikretmeye çalışacağız.

1- Ev halkına tekrar dinletme

Aile toplumu oluşturan en küçük ve en temel birimdir. Müslüman kardeşim, senin de ezber tekrar ederken kendi kendinle yetinmemen, tekrarı yalnız başına yapmaman gerekir. Aksine eşini ve çocuklarını da güçleri oranında ezber yapmaya heveslendirmen, teşvik etmen lazımdır.

Çocuklarını da küçüklüklerinden itibaren, Kur’an-ı Kerim’den mümkün olduğu kadar çok ezber yapmaları için cesaretlendirmelisin. Ezberledikleri yerlerin tekrarını da devamlı bir şekilde dinlemeli ve bunun karşılığını onlara verip, gücün nispetinde ödüllendirmelisin. Bu konuda onlara göstereceğin fedakârlık ve ihsanda cimrilik etmemelisin. Şunu da bilmen gerekir ki onlar için Allah yolunda her ne harcama yaparsan, karşılığını muhakkak görürsün. Fakat onlar bunun sonucunda şunu zannetmemeliler. Ezberledikleri zaman kendilerine karşılık verilecek, ezberlemedikleri zaman ise kesilecek. Bilakis senin onlara Kur’an-ı Kerim’i yüzünden okuma ve ezber yapma karşılığında Allah’tan gelecek bir sevabı ummaları gerektiğini anlatman gerekir. Onlar, bu dünyadaki karşılık ve mükâfatların, Allah’ın mükâfat ve rızasına nail olma yanında hiçbir kıymeti olmadığını anlamalı ve bilmeliler.

Sen de ey anne! Kızlarına Kur’an’ı ezberletmek için çalışmalısın. Çünkü bu onlar için özellikle ortamın iyice bozulduğu, anlayışların değiştiği, değerlerin alt-üst olduğu şu asrımızda kötülüklerden ve şerlerden koruyucu bir unsur olacaktır.

Oğullarınızın kızlarınızın ezberledikleri her şeyin sizin için sadaka-i cariye (kesilmeyen ecir) olduğu bilinen bir şeydir. Çünkü kim bir hayra vesile olursa, ona onu işlemiş gibi sevap vardır. Şu ayeti hatırlayalı

 إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي الْمَوْتَى وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآَثَارَهُمْ  

“Biz ki ölüleri diriltiriz ve öne sürdükleri işleri ve bıraktıkları eserleri yazarız.” (Yasin; 36: 12)

Çocuklarınızın kalplerine yeşermeye hazır bir meyve ağacının filizi gibi, Kur’an-ı Kerim’i yerleştirmekten daha yüce ne olabilir ki sen bu itibarla onlara dünya ve ahiret hayırlarını vermiş, onları kötülüklere kaymaktan ve şerre uğrama tehlikesinden korumuş ve gönüllerine Allah’ın ve O’nun yüce kitabının sevgisini doldurmuş olursun.

Her yerde yaygın bir şekilde bulunan Kur’an kurslarında ihtisas sahibi hocalar tarafından çocuklarımıza yüce kitabımızın ezberletilmesi gibi büyük bir fırsat varken, sen de çocuğunu bu kurslardan birine götürerek, onu bu yolda çalışmaya teşvik edip, yönlendirsen ne kadar güzel olur. Bununla sana, Allah’ın izniyle, ne kadar büyük bir ecir ve mükâfat yazılır.

Ey baba bilesin ki, oğlunu doğru yoldan sapmaya, bozulmaya, eğlence ve boş vakit geçirmeye götüren sebepler, onu gidişatını tehdit eden kuvvetli bir tufan gibi her yönden sarmaktadır. Sen zannetme ki yalnızca kendi emir ve yasaklarınla onu bu kötü yola sevk eden sebeplerden uzak tutabilecek veya her an onu kontrol edebileceksin. Arkadaşlarıyla birlikte olduğu, yolda tek başına yürüdüğü veya televizyon karşısında oturduğu vakitlerde onun yanında değilsin ki... O halde çözüm nedir?

Senin için tek yol, çocuğunu her türlü şüphe ve sapmalardan koruması için uyarıcı ve engelleyici vicdanın onun içine yerleşmesini sağlamaktır. Umulur ki Allah Teâlâ’nın kitabını ezberlemek, O’nun ayetleri ve hidayeti ile aydınlanmak ve hafız, muttaki bir hoca ile beraber olmak bu gayenin gerçekleşmesi için en güzel vesilelerdir.

2- Yakın bir arkadaş veya hafız ile tekrar dinletme

Bu şekli uygularken ikinizin ortak olarak üzerinde anlaşacağı planlı ve muntazam tekrar yapma oturumları düzenlemeniz daha iyi olur. Kendinize bu oturumlara devam mecburiyeti getirip, çok önemli bir mazeretiniz bulunmadıkça, herhangi bir sebeple terk etmemelisiniz.

Bu şekilde tekrar etmenin çeşitli yolları vardır. Bu yolların tümü de, her birinizin diğerini dinlemesi ve hatalarını düzeltip, hatırlamasına yardımcı olması esasına dayanır.

a- Tekrarını yapmak istediğiniz yeri bölümlere ayırıp, her biriniz bu bölümleri sırayla değişerek okursunuz. Mesela sen 1, 3, 5’i okurken, o 2, 4, 6’yı okur, sonra tam tersine çevirip, sen onun okuduğu, o da senin okuduğun kısımları okursunuz.

b- Sizden biri tekrarını yaptığınız sureyi okumaya başlar. O takılıp da devamını getiremediği için durakladığı zaman, diğeri onun takıldığı yerden okumaya devam eder. Bu şekilde devam edersiniz.

c- Biriniz surenin herhangi bir yerinden okur ve diğerinden onu tamamlayarak devam etmesini ister.

3- Hocaya tekrar dinletme

Bu tekrar etme şekillerinin en iyisidir. Buna geçen konularda işaret etmiştik. Burada hoca öğrencilerin ezberlerini tekrar etmeleri için en münasip yolu belirler. Her hocanın kendine göre takip ettiği bir yol, her öğrenci için de ona uygun bir üslup vardır.

4- Bir de toplu olarak yapılan tekrarın, yeni başlayanlar için uygun olan bir çeşidi vardır. Hoca öğrenciler için surelerden birini -ki bu genelde kısa sureler olur- veya herhangi bir surenin bir kısmını, arada kelime, cümle veya ayetleri atlamak suretiyle boşluk bırakarak kâğıda yazar. Sonra hazırladığı bu kâğıtları öğrencilere dağıtarak onlardan boşlukları doldurmalarını ister. Bu yol aynı anda gözleme, okuma, yazma gibi birkaç şekilde kontrol imkânı verdiği için, ezberin daha kalıcı olmasına en güzel şekilde yardımcı olur. En iyisini Allah bilir.

Terc.: Mustafa el Humsi’nin “Delilüs’sâlikîn fî Hıfzı’l Kur’an’i’l Kerim ve Tahfizihi” adlı eserinden; Necdet İçel

-Devam edecek-