MUHAMMED KIZILCI(1897-1959)

-Muhammed Kızılcı, Kürd âlimlerindendi. Irak'ta Kürtlerin yoğun olduğu Kızılca yöresindendir. Sanırım 1940'lardan önce Bağdat'a gelmiş ve Bağdat'ta Abdurrahman Karadaği'nin talebesi olmuş. Hayatını Bağdat'ta tedris ve imametle geçirdi.

Çok talebeler yetiştirdi. Çok sakin, çok mütevazı ve çok mütedeyyin bir insandı. Bağdat'ta vefat etti ve defnedildi.

-Şafii ulemasından mıydı?

-Evet.

-Kendisini görmüş müydünüz?

-Evet, görmüştüm.

ABDÃœLKERÄ°M BÄ°YARA

- Biyara'da Nakşibendî tekkesi vardı. Bu tekke'de Şeyh Ömer, Şeyh Alaaddin, Şeyh Osman vardı. Şeyh Osman, Şeyh Alaaddin Siraceddin'in oğlu idi. Daha sonra Türkiye'ye yerleşti. Büyükçekmece'de bir dergâh açtı ve orada vefat etti.

-Şeyh Osman Efendi'yi görmüş müydünüz?

-Evet gördüm. Onunla alakalı bir hadise hatırlarım. Bir gün merhum babamla birlikte camiden çıktık. Salı günü tedris yoktu. Yolda karşımıza Şeyh Osman çıktı. Selam verdi.

Babam dedi ki;

"Sen Osman deÄŸil misin?"

"Benim" dedi.

Babam dedi ki; "Eee peki, senin niye vefan yok?"

"Neden?" diye sordu Şeyh Osman. Babam dedi ki; " Ben merhum baban Alâeddin'le yakından tanışırdım. Duydum ki, sen Kerkük' geliyorsun ve benimle görüşmüyorsun."

Babam bunu dedi, Şeyh Osman'ın yanından ayrıldık. Yolda babama dedim ki; "Sen Şeyh Osman'ı daha önce görmüş müydün?" "Yok" dedi. "Nasıl onun o olduğunu bildin?" dedim. Dedi ki; "Nasıl bilmem?" Geri dönüşte baktık ki, Şeyh Osman bizim camide oturuyor. Osman Efendi dedi ki; "İşte ben geldim, vacibimi yaptım, ziyaret ettim."

Abdülkerim Biyara, Şeyh Aladdin'in Biyara'daki tekkesinde ders okutuyordu.

-Biyara neresi?

-Biyara Süleymaniye'ye bağlı büyük bir köydür. Orada Nakşibendîlerin medrese ve tekkesi vardı. Abdülkerim Biyara oradayken onun oğulları Kürd hareketine ve Komünistlere yakın düşmüşlerdi Onun için oranın valisi orgeneral Ömer Ali, Abdülaziz Biyara'yı Kerkük'e sürdü.

Geldiği zaman Talabani tekkesine yerleşti. Cuma günleri babamı ziyaret ederdi. Otururlar, sohbet ederlerdi.

Daha sonra Bağdat'a yerleşti. Orada Şeyh Abdülkadir Geylani'nin medresesinde, makamında oturdu. Orada ders ve fetva vermeye başladı. Sonra Irak müftüsü oldu.

Büyük bir âlimdi. Çok eserleri var. Kur'an-ı Kerim'i tefsir etmiş. Ve doksan küsur sene yaşadıktan sonra vefat etti.

RIZA VAİZ(Nureddin Vaiz Efendi'nin babası)

Merhum babam Kerküklüydü. Kerkük'te Müftü Naib Said Efendi'de okumuş. Erbil'de âlimlerden okumuş. Daha sonra Bağdat'a gelmiş ve Muhammed Feyzi Zehavi'de ve Abdurrahman Karadaği'de okumuş. İlmi icazetini de Muhammed Feyzi Efendi'den almıştı. Hatta Kuzey Irak'ta ondan icazet almış olan yalnız babam vardı.

-Merhum babanız kaç yılında doğmuş?

-1878'de sanırım.

-Bediüzzaman'a yakın..

-Evet..Ben çocukluğumda Bediüzzaman'ın Türkiye'de büyük bir alim ve çok zeki bir insan olduğunu babamdan işitmiştim. Çünkü merhum babam Osmanlı döneminde Musul vilayetinde vaizlik yapmıştı.

Irak hükümeti kurulduğu zaman, 1920'lerde Kerkük vilayetinin evkaf müdürü olmuş. Daha sonra istifa etti. Tokatlı Camiinde ders vermekle ve imametle meşgul oldu.

Sonradan ben Bağdat'tayken 1964'te beni ziyarete gelmişti. Hastalandı ve hastanede vefat etti.

-Emced Zehavi ile arkadaşlığı var mıydı?

-Arkadaşlığı vardı. Cenazesine de geldiler. Emced Zehavi Kerkük'e geldiğinde de bizim camide kalır ve insanlara sohbet ederdi. Ve Emced Efendi, babama derdi ki; "siz dedemden icazet almışsınız. Ben ise dedemi zorla hatırlarım." Tabii babam yaşça ondan daha büyüktü.

-Babanızın kaleme aldığı eserler var mı?

-Evet, eserleri var. Fakat basılmadı.

-Eserleri fıkıh alanında mı?

-Evet, fıkıhta.. Babam daha çok tefsir ve fıkıh okuturdu. Fıkıhta Hanefi mezhebinden İbn-i Abidin'i okuturdu. Şafii fıkhından da İbn-i Hacer el Heytemi'den ders verirdi. Tefsir de de Beydavi tefsirini okuturdu. Ben de kendisinden Keşşaf tefsirini okudum.

-Siz de babanızdan mı medrese eğitimi gördünüz?

-Evet, babamdan okudum.

KEMALEDDÄ°N TAÄ°

-Kemaleddin Tai İslami ilimlerde okumuş, zihni açık bir zat idi. Hidayet'ül İslamiyye cemiyeti'nin kurucusu idi ve bu cemiyetin yayın organı Kifah'ın da başyazarı idi. Aynı zamanda Muradiye camiin imamıydı. Cuma günleri etrafında ilim ve fikir adamları toplanırlardı. Küliyet-i Şeria'da da ders vermişti. İyi bir insandı.

MUHAMMED MAHMUD ES SAVVAF(1914-1992)

Çok değerli bir âlimdi. İslam sahasında çok büyük hizmetleri oldu. Emced Zehavi'nin talebesi idi. Beraber Cemiyet-ül Adâb-ı İslamiyye cemiyetini kurdular. Daha sonra Kemaleddin Tai onlardan ayrılınca, Muhammed Mahmud es Savvaf, Emced Efendi'nin izniyle Uhuvvel İslamiyye Cemiyetini kurdu ve Uhuvvel İslamiyye mecmuasını çıkardı.

Radyodan İslam dersleri verirdi. Cuma günleri hutbe ve vaazlarıyla gençleri çok etkilerdi. Küliyet-i Şeria'da da ders verdi.

Ondan sonra komünistler 1959'da onu öldürmek istediler. Kurduğu Uhuvvel İslamiyye cemiyetine hücum ettiler ve matbaayı kırdılar. Cemiyetin eşyalarını darmadağın ettiler. Suudi Arabistan'a hicret etti ve oraya yerleşti. Rabıta'ül Âlem-i İslami cemiyetinde büyük ağırlığı vardı.

Afgan mücahidlerinin arasını bulmak için Afganistan'a gitmişti. Dönüşte İstanbul'da havaalanında kalp krizi geçirdi. Havaalanına yakın bir hastanede vefat etti. Cenazesini Medine'ye götürdüler. Orada defnedildi. Büyük oğlu Mücahid, Cidde'de avukatlık yapmaktadır.

NECMEDDÄ°N VAÄ°Z

Bağdat vaizlerindendi. O Emced Efendi'ye yakın bir insandı. Külliyet-i Şeria'da tefsir ve fıkıh hocası idi. Daha sonra cumhurbaşkanı Abdüsselam Arif onu Bağdat müftüsü yaptı. İslam sahasında iyi hizmetleri oldu.

ABDÃœLKERÄ°M ZEYDAN

Emced Efendi'nin talebelerinden sayılır. Hukukçudur. Ve İslam Fıkhında Irak'ın ileri gelen âlimlerinden birisidir. O da Irak'ı terk etti. Şu anda 90 yaşlarındadır. Yemen'de hasta bir halde yaşıyor. Onu da komünistler öldürmek istediler, büyük âlimdir.

ÅžAKÄ°R-Ä° BEDRÄ°

Asfiye Camii imamıydı. Edip ve şairdi. Son zamanlarında İmam-ı azam camiinin hatipliğini yaptı. Arapça ilimlerinde çok ileriydi. İslam'a da çok büyük hizmetleri olmuştur.

-Efendim, enfes bir sohbet oldu. Allah razı olsun.

-Cümlemizden.. Bu zatları tanıtmakla büyük ecriniz olur inşallah.