Eser Adı: Yolların Ayrılış Noktasında İslam

Orijinal Adı: İslam at the Cross Roads

Müellif: Muhammed Esed

Mütercim: Prof. Dr. Hayreddin Karaman

Yayınevi: İz Yayıncılık

"…Esed merhum ise döner ekmeğe razı olmanın kahredici zilletini fark etmiş olmanın sağladığı avantajı donanmıştır. Bizim, sürgüne rızayla terk ettiğimiz verimli topraklara, o, sürgünden kurtulup gelen kişi durumundadır. Zihni, duyguları, algıları, tel örgüden firar eden kişininki kadar taze ve canlıdır; heyecanı o ölçüde diridir. Bizim yönümüz ise tel örgüye doğru..." Ebubekir Sifil

Bu hafta tavsiye edeceğimiz bu kıymetli eser, merhum allame Ebul Hasan en Nedvi'nin ifadesiyle; "İmanı canlandıran, ruhu arındıran, kalbi besleyen, kişiyi kendine güven ve güç ile dolduran" bir kitaptır. Ve yine Nedvi'nin dediği gibi; "Sadece Asya kıtasında değil, bütün bir İslam dünyasında fikri bir uyanış, ruhi bir güven ve kuvvetli bir inanç sağlamıştır. Biz uzun bir dönemden beri Hz. Peygamberi(Sallalahu aleyhi ve sellem) ve İslam medeniyetini bu kitap kadar güçlü ve etkili bir biçimde müdafaa eden başka bir yazar ve kitap bilmiyoruz. Aynı şekilde, Batı medeniyetiyle İslam medeniyeti arasındaki ayrılık noktalarından bu kadar açık, detaylı ve ince bir biçimden söz eden ve Batı medeniyetini böylesine keskin, acı delil ve belgelere dayalı olarak tenkide tabi tutan başka bir Avrupalı yazar göremiyoruz."

Eser, ilk olarak 1934 senesinde neşredilmiş. Müellif bu ilk baskıdan 46 sene sonra yeni not ve dipnotlarla eseri genişletmiş. Kitabın telifindeki hedef, sosyal ve kültürel anlamda Batı toplumlarından farklı olduklarını ve kendi onurlarına dayanmaları gerektiği yönünde Müslümanların bilincini uyandırmak, İslam'ın asli kaynaklarına dönmeyi sağlamaktır. Müellifin ifadesiyle; "Ondört asır önce, Arapları bir araya getiren; cemiyet, ilim ve siyaset konularında onları büyük bir kuvvet yapan din, dün onlara sunduğunu bugün de sunabilir. Onun sunacağı öyle bir hayat düsturudur ki, târihin doğuşundan bugüne, beşeri ıslâha yeltenen dînî, sosyal ve ahlâkî nizamlar içinde onun gibisini bulamazsınız."

Yine merhum Müellife göre; "İslâm, iki özellikle -diğer dinlerden- ayrılmıştır:
1. Onun bazı teferruatının tefsiri, yer ve zamanla değişebilecek durumdadır. Öyle ki bunlar -bu sayede- her zaman ve mekâna uyabilmektedir.
2. O, hayatın bütününe karışan ve katışan bir dindir: Siyaset, ilim, felsefe, ahlâk, ticaret, evlilik, devlet, âile... Bütün bunlar, güneşin ışığına bürünen dağlar, nehirler ve ağaçlar gibi, İslâm'ın içinde yer alırlar.
Şu halde İslâm'ı terk, yalnız dini terk ve ihmal etmek değil, bütün yönleriyle hayatı terk etmektir."

Kitap hakkında bazı değerlendirmeleri de sunmak isterim.

Merhum Muhammed İkbal onu "genç nesillerin gözünü açan kitap" olarak tanımlarken, Müslüman olmuş şarkiyatçı Muhammed Pickthall "Said Halim Paşa'nın İslamlaşmak adlı kitabından sonra İslami yenilenme üzerine derin düşünen ilk kitap olduğunu" belirtir. Allame Süleyman Nedvi kitabın "muhteşem kıymetini" dile getirirken, Yusuf Karadavi ise özellikle "Sünnetin Ruhu" bölümünün okunmasını tavsiye eder. Arapça baskısına önsöz yazan Dr. Mustafâ el-Hâlidî ise şöyle ifade eder bu eserin önemini; "Bu kitabı, İslâm gençliğinin önüne koymaya beni sevk eden âmil, kitabın, konusunda en geniş veya ele aldığı sâhada en derli toplu oluşu değil, yazarının, pek az kimsenin açıklamaya cesaret edebileceği gerçekleri Müslümanlara açıkça söylemiş olmasıdır."

Eserin tanıtımına son verirken, iki hususa değinmek isterim;

1-Muhammed Esed'in bazı Modernist görüşlerinin olduğunu, tefsirindeki eğilimleri, Mevdudi başta olmak üzere kendisini tenkit edenleri biliyorum. Bu konuda İsmail Çalışkan beyefendinin Muhammed Esed ve Düşünce Dünyası adlı kıymetli çalışması(İnsan Yayınları) olmak üzere yazılıp çizilenleri okudum, haberdarım. Ama akleden bir kalbe sahip olan bir müminin insanları ve eserleri değerlendirirken, İmam Malik'in kabr-i nebeviyi göstererek söylediği "bu kabir sahibinin dışında herkesin fikirleri alınabilir de reddedilebilir de" şuuruna sahip olması gerektiğini de biliyorum.

Ebubekir Sifil beyin isabetli teşhisiyle; "Tarihinin en müşevveş bilinç durumunu yaşayan bizler, modern zamanların Müslümanları, birçok meselede "ölçünün tayininde" veya en azından "okunması"nda sıkıntılar yaşıyoruz. Burada bunun sebeplerine ayrıntılı olarak dalmak niyetinde değilim. Hiç olmazsa "ölçü"nün ne olduğu konusunda görüş birliği içinde olanların birbirlerini ithamdan uzak durmalarını bekliyor insan."

2-Geçenlerde bir dostumun kütüphanesinde merhum Muhammed Kutup'un bir eserini gördüm. 1980'lerde İstanbul'da bazı yayınevlerinin tercüme furyası sırasında neşredilmişti. O sıralar bu yayınevleri İlahiyat talebelerine tercüme yaptırıyorlar, onlar da bir ellerinde kitap, bir ellerinde Arapça Türkçe sözlük ile, Türkçeyi katlederek tercümeler yapıyorlarmış. Muhammed Kutup'un bu eseri de öyle bir cinayetin ürünü idi. Kitabın 177. Sayfasında Muhammed Esed'in bu eserinden bir alıntı vardı ki, tam bir tercüme rezaleti idi. Muhammed Esed'in Müslüman olmadan önceki ismi L'uold Fays(aslı Leopold Weiss), kitabı Arapçaya çeviren zatın ismi Ömer Faruk(aslı Ömer Ferruh) yazılmıştı. Artık metni hiç belirtmeyelim.. Bunu da okuyucularımızın her tercüme eseri almamaları, mütercimine de göz atmalarını işaret sadedinde belirtmek istedim.