Meleklerin ve ruhanîlerin varlığına peygamberler, veliler ve âlimler işaret ettikleri gibi, mukaddes kitaplar da bunların mevcudiyetlerine delalet etmektedirler. Keyfiyetleri hakkında bir kısım ihtilaflar olsa da, mevcudiyetlerinde müşahedeler açısından asla şüphe yoktur. Binlerce, milyonlarca insan değişik zaman ve mekân boyutlarında bu âlemin kapısını aralamış ve gördüklerini anlatmışlardır.

Herkese açılmaması imtihan sırrının bozulmaması içindir. Bazılarına açılması da, cümlemizin imanının güçlenmesine delil teşkil edecek ilahî bir yardımdır.

Hem ayrıca evrendeki milyonlarca ve belki de milyarlarca yıldızın mevcudiyeti gösteriyor ki, buralar hâlî (boş) olmamak lazımdır. Dünyayı bizlerle donatan Allah Teâlâ, kim bilir oraları da bilemediğimiz nice ruhanî ve nuranî varlıklarla donatmıştır. Belki de daha bilemediğimiz nice varlıklarla...

Melekler Allah Teâlâ'nın yardımcıları değil, görevli memurlarıdır. Cenab-ı Hak icraatını görevlendirdiği meleklerle perdeler. Zira tevhid ve ulûhiyet gizlenmeyi ve perdelenmeyi gerektirir. İzzet ve azamet bunu iktiza eder.

Belli başlı bildiğimiz büyük melekler şunlardır:

Cebrail (A.S.): Peygamberlere vahy getiren melektir.

Azrail (A.S.): Ruhları kabzetmekle görevli melektir.

Mikail (A.S.): Tabiat olaylarını yöneten melektir.

İsrafil (A.S.): Kıyamet hadisatını yönlendiren melektir.

Kiramen kâtibin: Günlük yaptığımız işleri tesbit eden meleklerdir.

Münker, Nekîr: Kabirdeki sorgu-sual melekleridir.

Hafaza melekleri: İnsanları her türlü musibetlerden Allah'ın (C.C.) izniyle muhafaza etmeye memur meleklerdir.

Hayvanlar, insanlar ve cinler hem bedenî ve hem de ruhî varlıklardır. Melekler sadece ruhî, bitkiler ve cansızlar da sırf bedenî varlıklardır. Hayvanlar beden-yoğun, insanlar ruh-beden dengeli, cinler de ruh-yoğun varlıklar olsa gerektir.

Beden ruhun kafesidir. Riyazata tabî tutulduğunda ve böylece hafiflediğinde, ruh daha serbest hareket edebilir. Aksi takdirde beden kesafet (yoğunluk) kazandığında, maddî fonksiyonlar daha da fazlalaşır.

İnsanlar ve cinler imtihana tabî, melekler ise sonsuz itaat eden varlıklardır. Cansızlar, hayvanlar ve bitkiler ise hayatı itmam eden yardımcı ve nötr varlıklardır. Maddenin ne olduğunu biliyoruz. Ancak ruh, Hz. Allah'ın sırlarının başında gelenlerden biri olsa gerektir ki, onun hakkında çok az bir malumata sahibiz. Lakin müşahede ve mükaşefe yolu ile, zîşuur bir emr-i rabbanî olduğunu ve bir vücud-u hariciyesinin bulunduğunu idrak ediyoruz.

Herhalde insandaki elle tutulup, gözle görülemeyen latife ve hislerin, yani üzülme, acıma, sevme, sevilme, şefkat, merhamet, aşk, kin, nefret, adavet ve benzeri duyguların merkez üssü ruh olsa gerektir.