Prof. Dr. Abdülaziz Şahbar(1)

Şüphesiz Üstad Said Nursi'nin ilmi, Kitabullah'taki ayetleri üzerinde yapılan derin teemmülün bir hülasası, Zikr-i Hakîm'in esrarı üzerinde yapılan geniş tedebbür ve tefekkürün bir nüvesi mahiyetindedir. Bu tedebbür ve teemmül, akıl ile iman arasında irtibat kurar. Bu özellikler, şaşırtıcı bir telif üslubunu temsil etmekte, daha önceden benzeri görülmemiş bir tefsir yolu olarak kendisini göstermektedir.

Said Nursi, Risale-i Nur'la Kur'an-ı Kerim'in hakikatlerini bütün âleme ispat ederek açıklamış, bunun için bütün asırların ve bütün kültürlerin, hatta modern kültürün de kabul edeceği bir üslubû benimsemiştir.

Said Nursi'nin eserlerini okurken, en fazla dikkatimi çeken ve üzerinde çokça durduğum mesele, onun ehli kitap, Hıristiyanlık ve Yahudilik hakkında ortaya koyduğu görüşleri olmuştur. Bu konuda ifade ettiği çeşitli görüşleri, Kur'an ayetlerinin birer hülasası mahiyetindedir.

Said Nursi, ehl-i kitabı ele alırken, toptan bir hüküm vermemiş, onlar arasında belli bir ayırıma gitmiştir. Bunlar, teslis ehli, dalalet ehli, gaflet ehli, hidayet ehli, iman ehli ve Kur'an ehli…(2)

Said Nursi, Kur'an-ı Kerim'de geçmiş kitapların esasları hakkında varid olan bilgilerin, yine Kur'an'ın İlâhî bir kaynaktan geldiğine ve aynı zamanda Hz. Muhammed aleyhissalatu vesselam'ın nübüvvetine birer delil olduğu görüşündedir. Bu gerçek, ehl-i kitabın da kendi kitaplarını eleştirel bir açıdan okumaları ve aynı zamanda Kur'an-ı Kerim'i de okumaları halinde anlayabilecekleri bir noktadır. Said Nursî'ye göre, semavî kitaplar, yapılan bütün tahrifata rağmen, kendi asılları ve kaynaklarına delalet yönlerini hala muhafaza etmektedirler. Hatta bu özellik, ehl-i kitabı kendi kitaplarının tashihine yöneltebilir.(3)

Üstad Said Nursî, ehl-i kitapla ilgili yorumlarında, Kur'an-ı Kerim'de konuyla ilgili varid olan hakikatlerle son derece insicamlı görüşler ileriye sürmüştür. Neticede ortaya çıkmıştır ki, ahir zamanda ehl-i kitapla ehl-i İslam birlikte hareket edecekler ve Kur'an-ı Kerim'in hikmeti bu yolla zafere ulaşacaktır.(4)

Prof. Dr. Abdülhalim Avîs(5)

Said Nursî'nin, medeniyetle ilgili çeşitli görüşleri hakkında değerlendirmeler yapılırken, birbiri içine geçmiş pek çok meselelerin olduğu görülür. Bunun sebebi, Said Nursî'nin sürekli olarak ümmetin problemleriyle ilgilenmiş olması, Müslümanları geri kalma sebeplerini derinlemesine tahlil etmesi ve onun yeniden ayağa kaldırmanın vesilelerini aramasıdır. Bu doğrultuda öncelikle Allah'ın yazılı kitabını (Kur'an'ı) çok iyi okuyup üzerinde fikir yormuş, bunun yanı sıra Allah'ın görülen kitabını (kâinatı) da çok iyi okumuş, hazır zamanın tedavisi ve istikbalin sağlam temeller üzerine bina edilmesi için çabalamıştır.(6)

Bediüzzaman Said Nursî, tarihi gelişim sürecini yorumlar tarzda bizlere felsefî bir teori sunmamıştır. Aslen o, felsefî yaklaşım kurallarıyla olayları değerlendirmeye de çalışmamıştır. Çünkü onun değerlendirmelerinde kullandığı her bir kural, salt olarak Kur'anî'dir. Bununla birlikte felsefî altyapıya da sahiptir. Ancak felsefenin etkisi ve yönlendirmesi altında kalmamıştır. Ona göre Kur'anî yaklaşım tarzı ve kuralları tek başına yeterlidir. Buna karşılık felsefî bir düşünce, maddi veya sofestaî etkilerle karışık bir yapıya sahiptir ve Kur'anî yaklaşım kurallarını ve bakış açısını ifsat etmekten başka bir netice vermez.

 Buradan hareketle Said Nursî'nin görüşlerini ciddi bir değerlendirmeye tabi tutarsanız, bu görüşlerin yeni ve harika olduğuna hiç şüpheniz kalmaz. Özellikle de Esmâu'l-Hüsna ve bu isimlerin Allah'ın bir ayna olarak yarattığı insan üzerindeki yansımaları konusundaki yorumları bu konunun en güzel örneğidir. Bu yaklaşıma göre insan, Allah'ın her bir ismini en mükemmel şekilde yansıtma kapasitesine sahiptir. Örneğin insandaki nisbî kudret aynasında Allah'ın mutlak kudretinin, insandaki nisbî ilim aynasında Allah'ın mutlak ilminin yansımaları görünür. 

Esmâu'l-Hüsna'nın insanlar üzerinde bu kadar harika tafsilatla, uygulamalı ve örneklemeli olarak açıklama bakımından Said Nursî'nin bu yorumu ilim dünyasında tektir. (7)

Allâme Said Nursî, Risale-i Nur'un her sayfasında Kur'an'ın bir talebesi olduğunu, Kur'an'ın üstadlığının bütün Risale-i Nur'un ilham kaynağı olduğunu sürekli olarak ilan etti. Kâinatın, tarihin ve hayatın gözle görülebilir bir şekilde insanlara sunumunu yaptı. Eşyanın ardındaki hareketlere nüfuz ederek tarihin hareketini görünen maddi amilleri ve görünmeyen manevi amilleri içine alacak şekilde tefsir etti.(8)

Prof. Dr. Abdülvedud Çelebi(9)

Evet, Bediüzzaman Said Nursî, İslam âleminin vicdanında yaşayacaktır. Dünyada tek bir Müslüman kaldığı müddetçe eserleri ve hizmetleri devam edecektir. Onun şöhret ve cihadı ölümüyle son bulmayacak ve bulmamıştır. Neşrettiği nur-u Muhammedîyî söndürmeye kimsenin gücü yetmeyecektir. 

Bediüzzaman Said Nursî'nin şahsından İslam güneşi parlamaya başladı. Öyle bir güneş ki, zaman, mekân, hâl ve müstakbel sınırlarını aşıyor. Öyle bir güneş ki, ümitsizlikle kararmış kalplerde ve İstanbul minarelerinden yeniden ümit ruhunu canlandırıyor. Artık İstanbul eski haliyle geri dönüyor. Her renkten, her milletten İslam'ın evlatları, onun bu dönüşünü kutluyor. (10)

Bediüzzaman Said Nursî, siyasete günlük manasıyla ehemmiyet vermez. Onun siyasete karşı ilgisi, İslam âleminin dertleriyle dertlenen bir Müslüman'ın ilgisidir.

Bununla beraber Bediüzzaman'ın üslubu siyasi değil, fikir ve eğitim ağırlıklıdır.(11)

Prof. Dr. Abubakir Azzavi – (12)

Said Nursî genellik, bütünsellik, kapsayıcılık, düzenlilik, asalet, bağlantılılık ve insicam niteliklerini taşıyan mükemmel bir ahlak sistemi sunmuştur. Bu sistem, bir takım ilmi ilkelere ve en önemlileri fıtrat, iman, kapsayıcılık, tedric, izafilik, gerçekçilik, uyum ve insicam olan "fıtrata uygun külli kanunlara" dayanan bir sistemdir. Nursî bir Kur'an adamı ve onun metodu da Kur'an'ın metodu olduğuna göre, ahlakının Kur'an ahlakı olması ve ahlaki nazariyesinin de Kur'an kaynaklı olması gerekir. O iki temel kaynağa itimat ettiği halde nazariyesi nasıl böyle olmasın.(13)

Prof. Dr. Abulmu'ti M. Beyyumi (14)

Dikkat çekici en önemli husus, Bediüzzaman'ın zaman itibarıyla İslam hakikatlerinin toprak altına gizlendiği bir dönemde yaşadığı halde, bu hakikatlerin tekrar gün yüzüne çıkacağına, âlemin bütün kıtalarında hâkim olacağına, İslam'ın –O'nun tabiriyle- arş-ı hakaik ve maarife yükseleceğine, İslam güneşinin kötü anlayış ve tevehhüm perdelerini aralayacağına olan sonsuz inancıdır. (15)

Dipnotlar

1-Fas'ın El Arais şehrinde doğdu. Gırnata Üniversitesi Sami Dilleri Bölümünden mezun oldu. 1991'de doktor oldu. Fas Milli Akademik Merkezinde Fas dilleri üzerinde uzman olarak çalıştı. Halen Âdâb ve İnsanî İlimler Fakültesi Dinler Tarihi ve Doğu Medeniyetleri Araştırmaları Enstitüsü öğretim üyesi olarak çalışmaktadır. İbranice, İspanyolca, Fransızca, Portekizce ve Latince yayınlanmış çok sayıda akademik eserleri bulunmaktadır.

2-Müslüman Düşünürlerin Gözüyle Said Nursi-Dr. Veli Sırım-Nesil Yay-İstanbul-2003-s:188-189

3-Müslüman Düşünürlerin Gözüyle Said Nursi-Dr. Veli Sırım-Nesil Yay-İstanbul-2003-s:192-193

4- Müslüman Düşünürlerin Gözüyle Said Nursi-Dr. Veli Sırım-Nesil Yay-İstanbul-2003-s:196

5-Mısır'lı Yazar İslam Kültürü Araştırmacısı

6-Müslüman Düşünürlerin Gözüyle Said Nursi-Dr. Veli Sırım-Nesil Yay-İstanbul-2003-s:199

7-Müslüman Düşünürlerin Gözüyle Said Nursi-Dr. Veli Sırım-Nesil Yay-İstanbul-2003-s:200-201

8-Müslüman Düşünürlerin Gözüyle Said Nursi-Dr. Veli Sırım-Nesil Yay-İstanbul-2003-s:210

9-Mısır Yazarlar Birliği, Pakistan İslam Davası Yüksek Meclisi ve Sudan İslam Davası Cemiyeti Üyesi.

10-Tespitler Işığında Bediüzzaman ve Risale-i Nur-Talat Ordu-Seyyit N. Erkal-Şahdamar Yay.-İzmir-2005-s:31-32

11-Müslüman Düşünürlerin Gözüyle Said Nursi-Dr. Veli Sırım-Nesil Yay-İstanbul-2003-s:77-78

12-Casablanka Ãœniversitesi, FAS

13-Tespitler Işığında Bediüzzaman ve Risale-i Nur-Talat Ordu-Seyyit N. Erkal-Şahdamar Yay.-İzmir-2005-s:151

14-Mısır el-Ezher Üniversitesi

15-Tespitler Işığında Bediüzzaman ve Risale-i Nur-Talat Ordu-Seyyit N. Erkal-Şahdamar Yay.-İzmir-2005-s:57