Ders: 26. Söz (Kader Risalesi–1. Mebhas)

Ders Okuyan: Prof. Dr. Ahmed Akgündüz

*Üstadın Miraç Risalesinin başındaki izahı, Kader meselesi için de aynen geçerli. Yani; Kader meselesi, erkân-ı imaniyenin usûlünden sonra terettüb eden bir neticedir. Ve erkân-ı imaniyenin nurlarından meded alan bir nurdur. Erkân-ı imaniyeyi kabul etmeyen dinsiz mülhidlere karşı elbette bizzât isbat edilmez. Evvelâ o erkânı isbat etmek lâzım geliyor.

*Kader meselesinde öncelikle Cenab-ı Hakkın adil ve hakim olduğu meselesi üzerinde durmak lazım geliyor. Kırkıncı hocam, "Kader Nedir" adlı eserinde öncelikle bu hususu izah etmiş. Üstad da 10. Sözün 3. Hakikatında bunu ispat ediyor.

*Bir kanun ortaya koyabilmek için nizam ve kaidelerin tam olması gerekiyor. Ancak o zaman mesele nazariye olmaktan çıkıp kanunlaşıyor. Bu da bir plan ve programı ihsas ediyor. Kâinattaki bütün ilim ve fenler ve bunların kanunları; nizam, mizan ve adaletin varlığına işaret eder diyor üstad.

 *İnsanla alakalı Cenab-ı Hakkın plan ve programına kader diyoruz.

*Allah'ın yarım kalan işi yok. Her şeyi en güzel yaratıyor.

*Kaderi en güzel anlatan ayet: Ala suresi: 87: 3: "O ki (yarattığını) belli ölçüye göre ortaya çıkardı ve (ona göre de) yolunu gösterdi."

*Kader: Kâinatta olmuş ve olacak her şeyin ve her mevcudun Cenab-ı Hakkın ilminde bulunmasına denilir. O ilim dairesinde n mevcuda çıkmasına kaza denilir.

*Bir kitabın, müellifin zihnindeki ilk şekline kader, yazıya geçirilmesine kaza diyoruz.

*Kâinattaki mükemmel nizamı inkâr edemeyen kaderi de inkâr edemez. Zira nizam zihni bir plan programın eseridir ki, kader demek ilahi program demektir.

*Bütün meyve çekirdeklerinin ana maddeleri aynı. Ama içlerindeki program ayrı. Onun için karpuz çekirdeği karpuz, kavun çekirdeği kavun, elma çekirdeği elma oluyor.

*Kırkıncı Hocamın "Asansör" misali..Bu misal olmadan gençlerin kaderi anlamaları zor. Şöyle diyor hocam; "Bir padişahın misafirhânesinde bulunduğunuzu, bu misafirhânenin her katında ayrı ayrı nimet ve ihsanların sergilendiğini ve bir hikmet için bodrum katının kaplan, pars gibi vahşî ve yılan gibi zehirli hayvanlarla dolu olduğunu farzediniz. Ve yine padişahın, elçileri ve fermanlarıyla sizi üst katlardaki ziyafet yerlerine dâvet ve teşvik, alt kata inmekten ise men ettiğini kabul ediniz. Siz bu misafirhânenin asansörüne bindiğinizde istediğiniz katın düğmesine basabilirsiniz. Siz hangi düğmeye dokunursanız asansör sizi o kata çıkaracaktır. Yâni asansör sizin tercihinize tâbidir. Siz defalarca üst katlara ait düğmelere basıp, oralarda hazırlanmış nimetlerden istifade ettikten sonra, nefsinize uyarak, bir de bodrum katının düğmesine basayım, deseniz ve o kata inseniz, karşılaşacağınız dehşet verici durumu elbette kendiniz hazırlamış olacaksınız. İşte misâlde padişahın iradesini temsil eden asansör, sizin arzunuza, kararınıza, tercihinize tâbi kılınmıştır. Hayrı istediğinizde sizi hayra götürmekte, şerri istediğinizde şerre indirmektedir. İşte bu misâl gibi, bizler cüz'î irademizle hayır ve şer, müsbet ve menfî fiillerden herbirini seçebilecek durumdayız. Hayrı seçtiğimizde Allah-u Azimüşşân küllî iradesiyle hayrı, şerri seçtiğimizde ise şerri yaratmaktadır. İnsan neye bakmak isterse, güneş ışığıyla insanın önüne o şeyi sergilediği gibi, Cenâb-ı Hakk'ın küllî iradesi ve mutlak kudreti de cüz'î iradeye taalluk etmekte, ona göre hüküm vermekte, kul neyi isterse, Allah onu yaratmaktadır. Bizim elimizde olan tek şey asansör düğmesine basmak hükmündeki tercihimizi kullanmaktır. Bu tercihten sonra vücudumuzdaki azalarımızın çalışmasından, söz konusu fiilin meydana gelmesi için kâinatta yapılması gerekli faaliyetlere kadar, bütün fiiller Hâlık-ı Teâlâ'nın küllî iradesi ve mutlak kudretiyle yaratılmaktadır. Meselâ, görme fiilinde insanın elinde olan şey, helâl veya haramdan birisine bakmayı tercih etmektir. Bundan sonrası, yâni görmemizin dahilî ve haricî şartlarının yaratılması Cenâb-ı Hakk'a aittir. Zira görmek için gözdeki bütün hareketleri, görmeye sebep olan güneş ışığını ve diğer şartları yaratan hep O'dur. O halde, kendi iradesiyle harama nazar eden veya ahlak dışı bir kitabı okuyan kimse: Ne yapayım, bunları bana güneşin ışığı gösterdi diyemediği gibi, insan cüz'î iradesiyle işlediği bir günahı ve hatası için, İrade-i Küllîye'nin mahkûmu olduğunu iddia edemez."

*İnsanın seyyiatta eli uzun. Bir pilotun elini düğmeden bir çekmesiyle bütün yolcular ölebilir. Ama yolcuları taşımak için yapması gereken sadece bir düğmeye dokunmasıdır. Onunla gururlanamaz.

*Bir bıçak körelirse bileyciye götürülür. Tekrar körelirsse yine götürülür. Böyle böyle nihayet onda bıçaklık istidadı kalkar. Günahlar da ısrarın insan istidadını köreltmesine bu bir misal olabilir.