Habibullah Efendi (1926-1984); Gerede'mizde yetişen son devir hem ilme hem fenne kafa yormuş değerli din büyüklerimizdendir.

1926 yılında Demirciler Mahallesi'nde doğan Habibullah Hoca'nın babası Koca Müftü lakaplı Kemaleddin Efendi, annesi İstanbul Beşiktaş doğumlu Hatice hanımdır.

Habibullah Efendi, ilkokulu 3. Sınıfa kadar Ziya Gökalp İlkokulu'nda (şimdiki Halil Nom İlköğretim Okulu'nun eski ismi) okudu. Okulla birlikte devam ettirdiği dinî eğitimini okuldan ayrıldıktan sonra da devam ettirdi.

Dinî bilgiler eğitiminin yanı sıra babasıyla yine hafızlığa da çalıştı. Yine babası Kemaleddin Efendi'den Arapça öğrendi.

Dinî tahsilin tamamlayan Habibullah Efendi, Demirciler Mahallesi'ndeki Muharrem Ustaya tornacı çırağı olarak girdi. 2 yıl çalıştıktan sonra vatanî görevini yapmak üzere askere gitti.

Askerlik dönüşü Hacı Muharrem Efendi'nin kızı ile evlendi. Askerden sonra tornacılık mesleğine devam eden Habibullah Hoca, aynı zamanda, babasının yapımına başlayıp da bitiremediği, ayakkabıcılıkta kullanılan kalıp tezgâhlarını bitirdi.

Dinî ilimlere olduğu kadar tekniğe ilme ve fenne de oldukça ilgili olan Habibullah Hoca, Gerede'de ilk olarak hayvanla un ve tuz çekme sistemini kurup işletmiştir.

Bu anlamda Gerede'de pek çok ilk'e imza atan Habibullah Efendi, yine Gerede'de ilk defa gazoz makinesi yaparak gazoz imal etmiştir.

Üretmeyi çok seven imalata önem veren Habibullah Hoca, mermercilik, tornacılık, demircilik meslekleri ile yakından ilgilenmiş olup, keçi ve diğer hayvan boynuzlarından tarak imalatı da yapmıştır.

1950 yılında imam olan Habibullah Hoca, Hacı Emin Efendi Camii'nde hem vaizlik hem de imamlık yaparken tuzculuk ile geçimini temin etmiş, aynı zamanda diğer saydığımız meslek dalları ile de iştigal etmiştir.

Rakı Çayırı da denilen Değirmen Başı mevkiinde yani şu anki meslek lisesinin bulunduğu yerde eski dizel makine ile un değirmeni işletmiştir. Yani buradaki eski su değirmenini dizelle çalışan değirmen haline getirmiştir.

Kafası tekniğe ve icatlara çalışan Habibullah Hoca, burada da bir ilki gerçekleştirerek Gerede'de ilk defa dizelle çalışan bir su değirmeni kurmuştur.

Habibullah Hoca, imamlık vazifesini aksatmadan ve bunun yanı sıra vaizlik görevi olmadığı halde imam olduğu camide vaizlik de yapmıştır. Ancak bunların yanı sıra diğer saydığımız mesleklerden hiç kopmamış bilakis bu mesleklerin de tam içinde olmuştur.

Üretmeyi çok seven, imalâta önem veren, teknik ve teknolojiye büyük ilgi ve merak duyan Habibullah Efendi, bir din adamı kimliği taşımasına rağmen yerli otomobil imalatı için de çalışmalar yapmıştır.

Motor aksamının dışında tamamını kendi imkânları ile tornacı dükkânında yapmıştır. Kaportası, direksiyonu, tekerlekleri tamamı yerli üretim olarak büyük bir kısmını bizatihi kendi el emeği olarak imal etmiştir.

Habibullah Hoca'nın ilgi duyduğu salt olarak sadece bir şey, bir şeyler imal etmek değil; Onun asıl gayesi seri imalat yapan makineler üretmek, yani sanayileşmiş üretime dönük çalışmalar yapmaktır.

Hoca Efendi'nin yapmış olduğu diğer imalatlar şunlardır;

Çamaşır makinesi, Boru kıvırma makinesi (sandalye yapımında kullanmak için), Sandalye imalatı, Define arama makinesi, Mermer süs eşyaları, Bisiklet, Otomobil Habibullah Hoca, yaptığı otomobili ulaşımda kullandı. Yaptığı bisikleti ve arabayı oğlu Emin Üstün Gerede Panayırları'nda kiraya vererek para kazanırdı.

Habibullah Hoca Efendi; imamlıktan 1976 yılında 50 yaşında iken emekli oldu. Ve aynı yıl İstanbul'a gitti. 4. Levent'te Sanayi mahallesinde oğulları ile lif ve pres imalatı yapmak için kurmuş oldukları Lifsan Hidrolik Sanayii'de 1984 yılına kadar çalıştı.

Habibullah Hoca, Ebu-l Leys Semerkandî Hazretlerinin Tembih-ül Gafilin Bostan-ül Ârifin kitabını yarıya kadar tercüme etmiş fakat tamamlayıp basamamıştır.

Habibullah Efendi'nin; Gerede'de Hademe-i hayrat adı altında Gerede'de görev yapan İmam-Hatip, Müftü Efendiler ve eşrafla beraber birçok cami, çeşme, yol tamiri, yapımı ve İmam Hatip Okulu gibi okulların yapımında emeği geçmiştir.

Habibullah Efendi'nin belagati çok fasihti. Etkileyici hitabeti vardı. Onun vaazını, sohbetini dinleyen bir daha onun vaaz sohbetlerini terk etmezdi. Çok yumuşak kalpli ve gözü yaşlı bir mü'mindi, iyi bir baba iyi bir eşti. Çocuklarını hiç yanından ayırmazdı.

Dinî ilimlerin yanı sıra pratik fennî ilimlere son derece ilgili olan Habibullah Hoca Efendi 4 Eylül 1984 yılında vefat etti. Kabri Gerede'nin Çoğullu Köyü'nde babası ve dedesinin bulunduğu aile kabristanındadır.

Habibullah Efendinin eşi Memnune Üstün halen sağ olup İstanbul Sarıyer'de yaşamaktadır. Erkek çocukları; Emin Üstün- Emin Otomotiv ve Emin Evim Şirketler Grubu sahibidir. Abdurrahman Üstün İstanbul'da Camel Dış Ticaret ile dış ticaret üzerine faaliyet göstermektedir. Kemal Üstün ise Amerika'da ticari faaliyet göstermektedir.

Kız Çocukları; Ayşe Deniz, İstanbul Sarıyer'de yaşamaktadır. Hatice Özcan, Gerede'de yaşamaktadır; eşi Araştırmacı Yazar Yusuf Özcan Hoca Efendidir. Münire Özçelik, İstanbul'da yaşamaktadır; eşi eski Gerede Vaizi Mustafa Özçelik hocadır.

Kaynaklar:

Emin Üstün, Kemal Üstün, Abdurrahman Üstün, Yusuf Özcan