Ders: 23. Söz. 1. Mebhas

İzah: Mehmed Kırkıncı Hocaefendi

*Cenab-ı Hakkın nihayetsiz mahlûkatı var. Ama bunlar arasında sadece insan için "ahsen-i takvimde yarattık" (Tin Suresi: 4) buyuruyor. Bak, melaikeler hakkında böyle demiyor. Buradan "insanları mahlûkatın en güzeli olarak yarattım" manası çıkıyor.

İnsanın ruhu da, cesedi de ahsen-i takvime mazhar. Mesela akıl ruhun bir sıfatı. Akıl öyle bir nimet ki ondan büyük nimet yok. Akıl cennetten de üstün. Deli adamı cennete koysan ne anlar?

Sadece akıl değil? Kör adam cennette ne etsin yani? Kulağı olmayan cennette ne yapsın? Demek göz de, kulak ta ahsen..

*Allah'ı bilene cahil denmez. Allah'ı bilmeyenden büyük cahil olmaz. Onun için mümine cahil denmez. Malumatı eksik bile olsa..

Not: Kastamonu ulemasından merhum Mehmed Feyzi Pamukçu Efendi de bir sohbetinde şöyle der; " Mümine 'cahil' demeyelim de, "malumatı kifayetsiz" diyelim. Çünkü müminde iman nuru, marifet nuru, tasdik nuru vardır.' 

* İmanın binler mehasininden.. diyor. (Sözler s: 311 ) Demek ki iman etmenin binlerce güzelliği var. İlki de cenneti kazandırması..

* "İman, insanı Sâni'-i Zülcelal'ine nisbet ediyor; iman, bir intisabdır. (Sözler s: 311 )

 Allah'a nispette büyük bir şeref var. Allah'ın kulu olmak ne büyük şeref..

Mesela adamın babası fakir, ama dayısı zengin. Kendisini tanıtırken "ben filanın yeğeniyim" diyor. O nispet ile kendisini gösterme istiyor. İşte iman ile kul da kendisini Allah'a nispet ediyor, "Onun mahlukuyum, Onun masnuuyum, onun kuluyum" diyor.. Başkalarına kulluktan kurtuluyor, imandaki nispetinin kuvvetine göre..

*Herşey Allah'ın yarattığı bir nakış, ama insan üstadın tabiriyle "nakş-ı azam.."

*Bir zaman Mehmed Fırıncı ağabeyle merhum Hattat Hamid Aytaç beyi(1891-1982) ziyarete gitmiştik. Bir yandan hat yazıyor, öte yandan bizimle sohbet ediyordu. Derken bir adam içeri girdi, "efendi bana bir besmele yazar mısın" dedi. Hamid bey "yazarım "dedi. Hemen eline aldığı kağıda bir besmele yazıverdi. Adam borcunu sorunca "bin lira" dedi. Adam "ya olur mu bir dakikada yazdın" deyince cevaben dedi ki; "Yetmiş senede yazdım."

İşte bir besmele önemsiz bir kağıd parçasını birden bin lira kıymetine çıkardı. "Demek Sâni'ine intisabdan ibaret olan iman; insandaki bütün âsâr-ı san'atı izhar eder. İnsanın kıymeti, o san'at-ı Rabbaniyeye göre olur ve âyine-i Samedaniye itibariyledir. O halde şu ehemmiyetsiz olan insan, şu itibarla bütün mahlûkat üstünde bir muhatab-ı İlahî ve Cennet'e lâyık bir misafir-i Rabbanî olur." (Sözler s: 312 ) ifadesine bir misal..

*Cenab-ı Hakkın isimlerinin dereceleri var. Mesela Hâlık ismini derecesine bakalım, sinekler bir derecesi, gergedanlar bir derecesi.. İnsan ise nihai derecesi.. Diğer isimler de böyle..

Not: Bu sözü izah sadedinde Hocamızın Hikmet Pırıltıları adlı eserinden şu nükte yerinde olur; "Muhtelif sanatlarda maharet kesbetmiş bir usta tasavvur ediniz. Bu zat süpürge yapabildiği gibi, koltuk takımı da yapabilsin; aynı şekilde taksi yapabildiği gibi, uçak ve füze de yapabilsin. Mezkûr eserlerin her biri ustasını göstermekte ve onun bilgili ve kudretli bir zat olduğuna şahadet etmektedir. Lâkin şurası zâhirdir ki; bu zatın ilminin, kudretinin ve maharetinin süpürgedeki tecellisiyle taksideki tecellisi bir olmadığı gibi, taksideki tecellisiyle de uçaktaki ve füzedeki tecellisi bir değildir. Tecelli ziyadeleştikçe eserin de kıymeti yükselmektedir.

Şimdi bu zatın öyle bir eser yaptığını farzediniz ki, bu eser kendisinin eser olduğunu bilsin, bir ustanın tezgâhından çıktığını müdrik olsun ve sahibini tanısın, Ayrıca diğer eserleri ve onların vazifelerini de anlasın.

Artık bu eser kıymet ve ehemmiyetçe diğer eserlerle kıyas kabul etmez.

İşte "İnsan, Cenâb-ı Hakk'ın böyle antika bir sanatı ve eseridir." Şöyle ki:

Güneş ışık verdiği halde, yaptığı işi anlayamamakta, ışıklandırdığı şeyleri görememekte, hattâ kaç tane gezegene sahip olduğunu dahi bilememektedir. Buna mukabil insan; kendinin nasıl bir eser olduğunu ve ne gibi vazifelerle mükellef bulunduğunu bilmesi ve Sâni'ini tanıması yanında, güneşin de vazifelerini bilmekte ve onu tanımaktadır. Bu cihetle güneş, insanın çok aşağısında kalmaktadır.

Diğer mahlûkat da buna kıyas edilebilir.