5.Cilt

 *Hûy-i şâhân der riayet câkünend

Çarhı ahdar hâkra hadra küned

"Padişahların tabiatı teb'aya tesir eder. Nitekim yeşil felek toprağı yeşertir." Hz. Mevlana

*Çun der-î mânâ zeni bâzet künend

Perr-i Fikret zenkî şehbazet künend

"Mânâ kapısını çalacak olursan, sana açarlar. Fikir kanadını salarsan seni şehbaz ederler" Hz. Mevlana

*Nan gılest û guşt kemter hor ezin

Ta nemâni hemçû gıl ender zemin

"Ekmek ve et çamur gibidir. Onlardan az ye ki, çamur gibi yerde kalmayasın." Hz. Mevlana

* "Bana kötü söz söyledin, ben rıza gösterdim. Allah seni affeylesin. Şeker çiğnemiş gibi tatlı olan o dudaklara acı söz de yakışıyor." Hafız Şirazi

*Evvela bişnev in halk-ı muhtelif

Muhtelif cânend ez ya ta elif

"Evvela dinle ve anla ki, mahlûkatın hepsi de(elif)'ten (yâ)'ya kadar olan harfler gibi, muhtelif ruhludur." Hz. Mevlana

*"Sofiyye hazerâtının ve sulehâ-yı ümmetin bazılarının gördükleri bir Hızır vardır ki, bunda şüphe yoktur. Fakat o Hızır, Hz. Musa'nın musâhibi olan Hızır mı, yoksa o asırda Hızır kademinde bulunan bir zat mı olduğu, belli değildir." Tahir'ül Mevlevi

* "Medeniyetten bahsolundu mu, İnkılâp prensiplerinden söz geçti mi, "ya hep ya hiç" diyenler, Ezan-ı Muhammediyenin aslına ircaı dolayısıyla "Atatürk'ün prensipleri bozuluyor" diye az mı yaygara edildi. Doğru yapılmamış bir hareketin düzeltilmesine tahammül edemeyen bu gayretkeşler, Allah'ın emir ve peygamberin tebliğ eylemiş olduğu hükümlerin değiştirilmesinde beis görmüyorlar." Tahir'ül Mevlevi

* Her nebiyy û her veli râ meslekist

Lik tâ hak mi bered cümle yekist

"Enbiya ve evliyadan her birinin ayrı bir mesleki vardır. Fakat o meslekler sâliklerini Hakka götürdükleri için hepsi de birdir." Hz. Mevlana

*Çunki cem'i müstemirâ hâb burd

Senghây-i âsyara ab burd

"Dinleyen cemaati uyku bastıracak olursa, söz değirmenin taşlarını su götürür." Hz. Mevlana

* Ber der-i yârân tuhi dest âmeden

Hest bi gendem suy-i tâhun şuden

"Dostların kapısına eli boş gelmek, buğdaysız, değirmene gitmek demektir." Hz. Mevlana

* Her ki naksi hişrâ did u şinaht

Ender istikmal-i hod deh esbetaht

"Her kim kendi noksanını görür ve tanırsa, nefsini kemale erdirmek için adeta on atla ve fevkalade koşar." Hz. Mevlana

*İllet-i İblis ene hayrun budest

Vin maraz der nefs-i her mahlûk hest

"Şeytanın illeti "ene hayrun"(ben daha hayırlıyım) demesi idi. Bu hastalık her mahlûkun nefesinde vardır." Hz. Mevlana

*"Bir aralık din lehinde söz söylemek adeta haram sayılıyor, aleyhinde hezeyan etmek ise mubah görülüyor, bazı huluskâr muallimler de bilmem kime yaranmak için din hakkında bilir bilmez dil uzatıyor ve talebenin zihnini çeliyorlardı.

Bunlardan biri bir gün bana ; "Ayetle hadis arasında bir tenakuz buldum" dedi.

-Ne gibi diye sordum. Aramızda şöyle bir muhavere geçti.

-Kur'an, Âdem'in topraktan yaratıldığını, haber veriyor. Peygamber ise, kızını Ali'ye nikâh ettiği zaman "insanı sudan yaratan Allah'a hamdolsun" demiş. 

-Ey?

-Bu bir tenakuz değil mi? Allah 'topraktan' diyor. Peygamber ise 'sudan' diyor. Birinin dediğini öbürü nakz ediyor.

-Mirim, tenakuz var ama ayetle hadiste değil, senin anlayışında..

-Neden?

-Allah'ın topraktan yaratıldığını haber verdiği kim? Âdem değil mi?

-Evet.

-Peygamberin sudan yani mâ-i meniden halk edildiğini söylediği Âdem'in evladı ve ahfâdı değil mi?

-Ha!

-Yaa.. Tenakuz ayetle hadiste değil, senin anlayışında daha doğrusu anlamayışında.

…Bu kadarcık bir şeye aklı ermeyen münekkit bey, sükûta mecbur olmuştu. Tahir'ül Mevlevi

*Her ki âra berg-ı an iman buved

Her çu berg ez bim-i an erzan buved

"Her kimde o imandan bir nasip bulunursa, onun zevali korkusundan kavak yaprağı gibi titrer." Hz. Mevlana

*Gayret koymuyor der de, eder gıybete âgaz

İfşa-yı uyub etmede midir gayret-i ahbab"

*His bin çun ez kesi cürm-i bidid

Ateşi der vey zi duzeh şuh bidid

"Kendini gören ve beğenen kimse birinde bir kabahat görse, kendisinde cehennem ateşi peyda olur." Hz. Mevlana

*"Parti menfaatini, memleket menfaatinden üstün tutmak ve iktidarı kazanmak için türlü entrika yapmak ta hamiyet-i cahiliyyenin modern nevinden olsa gerektir." Tahir'ül Mevlevi

*İlahi hamiyet ve dini gayret neticesinde adalet zuhura gelir. Adalet tatbik edilen bir memleket yemyeşil bir cennet halini alır. Kur'an "hırsızın elini kesin" diyor. Herkesin malına uzanan bir yed-i gasbın kesilmesi, adaletin ta kendisidir.

Hicaz kıtası 923(Hicri) tarihinde ve Selim-i Evvel'in Mısır'ı fethetmesi üzerine Osmanlı idaresine geçmişti. Fakat Almanların hatırı için Birinci

Harb-i Umumiye'ye karışmak felaketine uğramamız üzerine elimizden çıkmıştı.

Asırlarca idaremizde kalan o mübarek kıtada şeriat âhkâmını tatbik etmediğimiz için, hırsızlık, eşkıyalık umumileşmişti.

Vaktaki, Suudiler orayı istila ettiler. Birkaç hırsızın bileğini kestiler. Çöllerde umumi bir âsâyiş husule geldi. O âsâyiş hâlâ devam ediyormuş. Şu sözlerimden Vehhabililere avukatlık ve propagandacılık yaptığım zannedilmesin. Abdülvehhab namında cahil ve mutaassıp bir herifin ihdâs etmiş olduğu Vehhabiliği Allah rızası için sevmeyenlerden biri benim. Fakat âsâyişi temin hususundaki muvaffakiyetlerini de inkâr edemem." Tahir'ül Mevlevi

* "Dil kurumunu uydurduğu ve herkese kabul ettirmeye çalıştığının Türkçe değil, Türkçenin güzelliğini bozacak yalan yanlış bir takım dırıltı olduğu tamamıyla meydana çıkmış, bu hakikatı anlamayan bir tek Türk kalmamıştır." Tahir'ül Mevlevi

*İlm çun ber dil zened yâr-ı şeved

İlm çun ber ten zened bâr-ı şeved

"İlim, kalbe aksederse, sahibine yardımcı olur. İlim yalnız cesede aksederse, sahibine yük olur." Hz. Mevlana

*Yevme tublâ vesserair kulleha

Bâne minküm kâminun la yuştehâ

"Kıyamet gününde sırların hepsi meydana çıkacak, inkişafı arzu edilmeyen gizli şeyler zahir olacaktır." Hz. Mevlana

*Natıka çun fâdıh âmed aybrâ

Mi derâned perdehây-i gayb râ

"Söz, ayıbı meydana çıkarır ve gizli olan perdeleri yırtıp, sahibini rüsvay eder." Hz. Mevlana

*İnsanın ağzındaki dil, sahibinin gizli buluna hüner ve ayıp kilidinin anahtarıdır. İnsan söz söylemedikçe, cevahirci midir, çerçi midir anlaşılmaz. Sadi Şirazi

* Mal tuhmestu beher şure menih

Tigra derdesti her rehzen medih

"Mal, tohum gibidir. Onu çorak yere atma ki, o aynen yol kesici haydudun eline kılıç vermek gibidir." Hz. Mevlana

* Ehl-i dinrâ bâzdân ez ehl-i kin

Hemnişin Hak bicu bâ u nişin

"Din ehli ile kin ehlini ayırt et. Celis-i İlahi olanları, yani daima Hakkı zikreyleyenleri ara ve onlarla otur." Hz. Mevlana

*Harb-i Umumi içinde harici düşmanlarla uğraşırken, bir de dâhili muhtekirler zuhur etmişti ki, bu melunlar, efrad-ı milleti aç bırakıp, kasalarını dolduruyordu. Nâçâr kalmış ve şöyle demeye mecbur olmuştuk;

Yağmalı ebr-i keremden men ile selva bize

Vadi-i Tih oldu zira şimdiki dünya bize

Eyd-i firavniyanda kaldık ey Musa-yı vakt

Lütf u insan et de, göster yed-i beyza bize.

Sefalet ve açlık arasında İngiliz tayyareleri de ara sıra gelip bomba atıyorlardı. Şu kıt'a da, o felaketin hazin bir hatırasıdır;

"İhtikârın yed-i melununa duçâr olarak

Dehen-i cuûmuzu mâidene açmışken

Bir de tayyare zuhur eyledi Rabbim, kerem et.

Men ü selva yerine bomba mı yağsın gökten?"

*Şair şair doğan anadan,

Âsâr-ı görünür ibtidadan. Ziya Paşa

* Olmayınca hasta, kadrin bilmez Âdem sıhhatin. Şair Fitnat Hanım

*Tiğ-i hilm ez tiğ-i âhen tizter

Del zı sad leşker zafer engizter

"Hilm kılıcı çelik kılıçtan daha iyidir. Belki yüzlerce ordudan daha ziyade zafer temin eder." Hz. Mevlana

*Ekeleden biri, misafirlikte ve mükellef bir sofrada tuzlu, ekşi ve tatlı ne varsa, tıka basa atıştırmış. Tam kalkacağı sırada, pilav yerine zeytinyağlı patlıcan dolması gelmiş. Ev sahibinin ısrarına karşı "şuraya kadar doldu" diye boğazını gösterdiği halde, iri kemer patlıcanlarından yapılmış dört beş dolmayı da göçürmüş.

Ev sahibinin sofrada bulunan çocuğu;

-Bey baba misafir amcanın boğazından ağzına kadar beş dolma sığdı" demiş. Tahir'ül Mevlevi