GiriÅŸ:

Hac kelimesinin sözlük anlamı, Allah'a yönelme, günahlardan arınma demektir. Bu sözlük anlamının hac kelimesinin terim/ıstılah anlamı içinde yer alması şöyledir:

Hac, terim olarak Kâbe'yi ve çevresindeki kutsal yerleri belli zamanlarda ve belli kurallar çerçevesinde Allah'a yönelip ziyaret ederek, ömürde bir kere yapılması farz olan ibadeti ifa etmektir. Bu ibadetin, geçmiş günahlarımızın affına vesile olması da ümit edilir.

Bu ibadeti yerine getiren kişinin, geçmiş günahlarının affedilmesi için bir fırsat elde ettiği aşağıda mealleri verilen iki hadis-i şerifte şöyle müjdelenmektedir:

Ebû Hüreyre (r.a.)'den rivayet edildiğine göre Resûlullah (s.a.s.) şöyle buyurdu: "Hac ve Umre yapanlar Allah'ın misafirleridir. O'ndan bir şey isterlerse, onlara cevap verir. Af isterlerse, onları affeder. " (İbn Mâce, "Menâsik", 5).

Hz. Ömer (r.a.)'den rivayet edildiğine göre Resûlullah (s.a.s.) şöyle buyurdu: "Hac ve umreyi peşi peşine yapınız. Bu ikisi, körüğün; demir, altın ve gümüşün pasını yok ettiği gibi, fakirliği ve günâhları yok eder. Mebrûr haccın sevabı ancak cennettir" (Tirmizî, "Hac", 2; Nesâî, "Hac", 6; İbn Mâce, "Menâsik", 3)

Hac görevini ifa etmek İslam'ın beş şartından biridir. Bu konuda Kur'an-ı Kerim'de şu emirler bulunmaktadır:

 "Haccı ve umreyi Allah için tam yapın..." (2.Bakara–196)

"Hac bilinen aylardadır…" (2.Bakara–197)

"…Yoluna gücü yetenlerin o evi haccetmesi, Allah'ın insanlar üzerinde bir hakkıdır. Kim inkâr ederse bilmelidir ki, Allah bütün âlemlerden müstağnîdir. (Âl-i İmran-97)

Hac İbadetini Yapmak İçin Ne Kadar Zengin Olmak Gerekir?

Yukarıda da meali verilen, "…Yoluna gücü yetenlerin o evi haccetmesi, Allah'ın insanlar üzerinde bir hakkıdır." (Âl-i İmran-97) ayetindeki yoluna gücü yetmek bölümü, binek ve azık olarak tefsir edilmiştir. Bu çerçevede günümüz şartlarında şu sonuca varılabilir:

Hac ibadetini yapmak için, hicaza gidip gelecek kadar ve kendisi bu yolculukta bulunduğu süre içinde ailesinin geçimine yetecek kadar parası bulunması yeterlidir. Bugün ki şartlarda, borçları hariç, on beş bin lirası bulunan kişi, hacca gidecek kadar zengindir.

Samimi olarak hacca gitmek istediği halde/gitmek için müracaat ettiğ halde, gitme imkânı bulamayan kişi, bu imkanı buluncaya kadar sorumlu değildir.

Hac ve Umre Yolculuğu İçin Ne Gibi Hazırlıklar Yapılmalıdır?

Hac ve umre yolculuğuna çıkacak olanlar, abartıya kaçmadan, yolculuk boyunca ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde hazırlık yapmalıdırlar.

Yola çıkmadan, yakın akraba ve dostlar ziyaret edilerek helallik istenmelidir. Kutsal yerlerde, kendileri için, dua isteği olan kişilerin isteklerini unutmamak için, gerekli notların tutulması faydalı olur.

Dönüşte misafirlere hediye edilmesi düşünülen tespih ve seccade gibi eşyaları gitmeden almak faydalı olur; böylece Mekke ve Medine'de hediyelik alma telaşı yaşanmayarak ibadetlere daha çok vakit ayırma imkânı sağlanmış olur.

Yolculuk için valizler hazırlanırken terlik, sandalet ayakkabı, bol miktarda iç çamaşır, sürekli kullanılan ilaçlar ve bir miktar ağrı kesici unutulmamalıdır.

Yola çıkmadan geride kalanların erzak ihtiyaçları hazırlanmalı ve yeteri kadar para bırakılmalıdır.

Hac ve Umre Yolcularından İstenen Gereksiz Şeyler

Hac ve umre yolcularından onları sıkıntıya sokacak ve ibadetin özüyle bağdaşmayan şeyler istenmemelidir. Bunlardan bir kısmı şöyle sıralanabilir:

1.Hac ve umreye gidecek kişiye bir miktar para verilerek, Mekke ve Medine'deki dilencilere verilmesi istenmektedir. İslamiyet'te asıl olan, ihtiyaç sahiplerinin dilenmemesi ve sadaka verecek kişilerin, ihtiyaç sahiplerini tespit ederek onlara yardımda bulunmalarıdır. Ayrıca sadakayı en yakınımızdaki fakire vermemiz daha uygundur.

2.Hac ve umreye gidecek kişiye, oradan almak üzere kumaş, inci gibi şeyler ısmarlamak şık olmaz. Bu tür istekler, kişinin ibadetlerini aksatmasına yol açar. Ayrıca alınan eşyanın beğenilmemesi ve pahalı alındığının düşünülmesi gibi durumlar da ortaya çıkabilir.

3.Hac ve umreye gidecek kişiye, çocuğunun göbek bağını veya dişini vererek kutsal mekânlara gömmesini istemek yanlış olur.

4.Hac ve umreye gidecek kişiye seccade, tespih, başörtüsü gibi bir şey vererek, bunu Kâbe'ye sürtüp getirmesini istemek hurafedir. Kişinin, bu tür şeyleri kendisi için de başkası için de yapması doğru olmaz.

Hac ve Umre YolculuÄŸunda Nelere Dikkat Edilmelidir?

*Hac ve umre yolculuğuna çıkacak kişi gusül abdestini alıp gerekli vücut temizliklerini yapmış olmalı ve yolculuğa abdestli olarak başlamalıdır.

*Kişini yolculuğa başlamadan iki rekât namaz kılarak, yolculuğunun güzel geçmesi ve ibadetlerinin mebrur olması için dua etmesi faydalı olur.

*Binilecek vasıtanın bulunduğu yere zamanında gidilerek orada yapılacak duaya katılmak gerekir.

*Yolculuk sırasında bir takım aksaklıklar yaşanabilir. Özellikle hava alanlarında gereğinden fazla beklenmesi, uykusuz kalınması, yolcuların sabrını zorlayan durumlardır. Unutulmamalıdır ki, hac ve umre için yola çıkıldığı andan itibaren yaşanan bütün yorgunluklar genel anlamda yapılacak ibadetlerin birer parçası olarak, sabrımız ölçüsünde, bizlere sevap kazandıracaktır. Elbette hac ve umre organizasyonunu yapanların hava alanlarında fazla beklenmemesi için gerekli planlamayı yapmaları da onların görevleri arasındadır.

*Yola çıkıldığı andan itibaren kişi seferi (yolcu) sayıldığından, yolculuk sırasında kılınacak farz namazlar, akşam namazı hariç, ikişer rekât olarak kılınmalıdır. Bu durum, on beş günden az kalınacaksa Mekke ve Medine'de de devam eder; ancak Mescitlerde imama uyularak kılınan namazlar elbette tam kılınır.

Mekke'ye Gitmenin Önemini Bilmek Gerekir

Mikat yerini geçmeden ihrama giren kişi, ne kadar önemli bir yere gitmekte olduğunun bilinci içinde olmalıdır. Hac ve umre yolcusu, müşriklerin ayak basmaları yasak olan, ancak mü'minlerin girebilecekleri bir şehre gitmektedir. Bu konudaki ayet şöyledir:

"Ey iman edenler! Müşrikler ancak bir pisliktir. Onun için bu yıllarından sonra Mescid-i Haram'a yaklaşmasınlar. Eğer yoksulluktan korkarsanız, (biliniz ki) Allah dilerse sizi kendi lütfundan zengin edecektir. Şüphesiz Allah iyi bilendir, hikmet sahibidir." (9.Tevbe-28)

Harem; yasaklanmış, dokunulmaz anlamına gelir. Bu anlamda Kâbe, Mescid-i Haram ve Mekke dokunulmazlıkları olan yerlerdir. Onun için, Mekke'ye, Beldetü'l-Haram; Kâbe'ye, Beytü'l-Haram; Kâbe'yi Çevreleyen mescide ise, Mescidu'l-Haram denir.

Hac ve Umre İbadeti Sırasında Genel Anlamda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

1.Hac ve umre yolcusu, çevresine ve diğer insanlara bir müfettiş edasıyla bakmamalı, kendisini ibadetin anlamıyla bütünleştirme gayreti içinde olmalıdır.

2.Her renkten, her ırktan değişik insanlarla ilk olarak karşılaşan kişi, gördüğü herkese Allah'ın bir eseri olarak bakmalıdır.

3.Hac ve umre için mukaddes topraklara gelerek Allah'ın misafiri rütbesine ulaşan herkesin, sevgi ve saygıya layık olduğu bilinmelidir.

4.Kimse, kutsal mekânları, bulundukları yerlere ve bulundukları yerin halkına layık görmemek gibi hatalara düşülmemelidir; her Müslüman, büyük İslam ümmetinin bir ferdi olduğunun bilinci içinde olmalıdır.

5.Sağlığını bozacak derecede uzun süre ibadet etmek, hem nefsin hakkını gasp etmek anlamına gelir, hem de hastalanma halinde zaruri ibadetlerin yapılamaması sonucunu doğurabilir. Bu nedenle her gün yeteri kadar istirahat edilmelidir.

6.Haccın meşakkat olduğu ve bu meşakkat sayesinde çok sevaba nail olunacağı unutulmayarak yorgunluktan ve diğer insanlardan şikayetçi olunmamalıdır.

7.Her tavaftan sonra iki namaz kılmak gerekmekle birlikte sa'y bittikten sonra kılınacak bir namaz olmadığını bilmek gerekir.

8.Tespih, seccade, başörtüsü gibi şeyleri Kâbe'nin duvarına ve diğer kutsal yerlere sürerek o eşyalara bir üstünlük/kutsallık kazandırmak istemenin hurafe olduğu bilinmelidir.

9.Arafattaki Cebel- Rahme'nin üstünde bulunan taşa ve diğer bazı yerlere dilek yazmanın hurafe ve dolayısıyla günah olduğu unutulmamalıdır.

10.Kâbe dışındaki yerlere yüz çevirerek dua etmek yanlıştır.

11.Hz. Muhammed (s.a.v.)'in kabri ziyaret edildiğinde salavat okunur; Resulullah'tan dilekte bulunulmaz, Allah'ın, Hz. Muhammed (s.a.v.)'i mahşerde bize şefaatçi kılması istenir.

12.Hac ve umre yolcusu, tutum ve davranışlarıyla diğer insanların işlerini zorlaştırmak yerine kolaylaştırmalıdır.

13.Tavaf ve Sa'y gibi ibadetler yapılırken fotoğraf çekmek ve video kaydı yapmak yanlıştır; bu tür işler ibadet halinde değilken yapılmalıdır.

14.Her gün boy abdesti alınarak ter kokusuyla başkalarının rahatsız edilmesin önüne geçilmelidir.

15.Hac veya umre münasebetiyle sakal bırakmak çok yerinde olmakla birlikte, geçici bir süre için sakal bırakılmamalıdır; çünkü sakalı bırakmak sünnet, kesmek haramdır.

16.Hac ve Umre yolculuğu sırasında sevap ümidi taşımadan Araplar gibi giynmek mümkündür, ancak bu tecih ile bir sevap beklentisi içnde bulunmak yanlıştır.

17.Mescid-i Nebi ve Mescid-i Haram'a girerken, Günlük giyilen terlik ve ayakkabılar, çıplak olarak elde değil,çantada veya poşette taşınmalıdır.

18.Kullanılan peçete vb. şeyler yere atılmamalı ve asla boşluğa tükürülmemelidir.

Hac ve Umre Yolculuğunda Otel, Yemekhane ve Servis Araçlarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Daha önce birbirlerini tanımayan insanların, birlikte yolculuk yapıp otel, yemekhane ve servis araçlarında aynı mekânları paylaşmaları sırasında bir takım olumsuzlukların yaşanmaması için, kul hakkına riayet açısından, son drece dikkatli olmaları gerekir. Unutulmamalıdır ki, yapılacak hac ve umrenin makbul/mebrur olması için bir takım kurallara uymak gerekir:

*Yemek, asansör ve servis kuyruğunda herkes sırasını beklemeye özen göstermelidir.

*Yemek yerken, yemekten öce ve sonra elleri ve ağzı yıkarken dikkatli olunmalı, başkalarının midelerini bulandıracak davranışlardan kaçınılmalıdır.

*Oluşacak ter kokularıyla başkalarını rahatsız etmemek için sık sık banyo yapılmalıdır.

*Yemekhanede herkes ekmek tepsisinin üstüne yiyebileceği kadar ekmek ve yemek koyarak israftan kaçınılmalıdır.

*Otel odalarına zaruri durumlar dışında yemek götürülmemelidir.

*Yemekhanelerde dört saat süren her öğünde sadece bir kere yemek yenmelidir.

 

Ali BOZKURT

 

Yazının ikinci bölümü:

http://www.cevaplar.org/index.php?content_view=6218&ctgr_id=107