Çocukları terbiyeli olarak yetiştirmek herkes için vazgeçilmez bir görevdir. Çocuğunu seven, onun terbiyeli olmasını istemelidir. Çünkü hem Allah hem de insanlar tarafından sevilmek için, güzel ahlak sahibi olmak gerekir.

Allah (c.c.) şöyle buruyor:

"Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun. ..." (66.Tahrim-6)

Kendini ve aileni cehennem ateşinden korumak için, Allah'ın rızasına uygun davranman gerekir. Bütün aileler böyle davranmalıdır.

Hz. Muhammed (s.a.v.) güzel ahlakın önemini şu şekilde anlatmıştır:

"Bir baba evlâdına güzel edep ve ahlâktan daha üstün bir miras bırakmış olmaz." (Tirmizi, Birr-33)

O halde çocuklar için en üstün miras olan güzel ahlakı, daha küçük yaşlarda ona kazandırmak için gerekli çabayı göstermek gerekir.

Hz. Peygamber (s.a.v.)'in; "Çocuklarınıza ikram edin ve onları güzelce terbiye edin." (İbn Mâce, Edeb-3) " şeklindeki hadis-i şerifi de herkes için önemli bir uyarıdır.

Bunları anlatırken şu soruyu sorduğunu duyar gibiyim:

Çocuklarımı terbiyeli yetiştirmek için nelere dikkat etmeliyim?

Çocuklarını terbiyeli yetiştirmek için şu hususlara dikkat etmen gerekir:

1.Çocuklarını terbiyeli yetiştirebilmek için, her şeyden önce doğru bir evlilik yapman gerekir. Sağlam temelleri olmayan bir ailede yüksek ahlaka sahip çocuklar yetiştirmek zordur. Evlenirken bir süs eşyası arar gibi davranma. Çocuklarına anne/baba olacak niteliklere sahip bir eş seç. Eşin, beraberliğinizin hem bu dünyada hem de ahirette devam edeceği bir kişi olsun. Evlenmeden önce açık konuş. Evleneceğin kişiden hiçbir şeyi gizleme. Yerine getiremeyeceğin hiçbir vaatte bulunma. Eşinin Allah'ın bir emaneti olduğunu unutma. Allah'ın emanetine riayet etmek için yapman gerekenleri titizlikle yerine getir. Böyle bir ailede yetişen çocuklar, terbiye kurallarını daha kolay benimserler.

2.Kazancını haram yollardan elde etme, rızkına haram karıştırma, eve haram lokma sokma. "Ey insanlar! Yeryüzünde bulunanların helâl ve temiz olanlarından yeyin. ..." (2.Bakara-168) Evine ancak helal ve temiz olan şeyler götür. Çocuklarını hem domuz eti, içki gibi haram li-zatihi olan yiyeceklerden, hem de gasp, hırsızlık gibi elde ediliş yöntemlerindeki gayr-ı meşruluk nedeniyle haram li-gayrihi olan yiyeceklerden uzak tut. Haram yiyecekler, hem haram olmaları nedeniyle, hem de haramın meşru gibi görülmesinin oluşturacağı zihinsel ve ahlaki tahribat nedeniyle çocukların ahlakını bozar. Helal kazan, helal ye ve helal yedir.

3.Çocuklarına ve eşine şiddet uygulama, sesini yükselterek kızma. Kibar ve saygılı ol. Şiddet, sinirli olma, bağırıp çağırma gibi durumlara şahit olan çocuk, önce bu durumları taklit etmeye, daha sonra benimseyip uygulamaya başlar. Bütün bunlar, aile saadetini dinamitleyeceği gibi, çocukların terbiyesini de bozar. Hz. Muhammed (s.a.v.)'in şu sözünü muhakkak davranış haline getir: "Sizin hayırlınız, eşi ve aile fertlerine hayırlı olanınızıdır. Ben sizin, eşi ve aile fertlerine en hayırlı olanınızım." (İbn Hıbbân, Nikâh, IX, 484. No: 4177) Cenabı Hak, kadınları kastederek; "Onlarla iyi geçinin. ..." (4.Nisâ-19) buyurmaktadır.

4.Anne babanın kendi aralarında veya misafirleriyle birlikte dedikodu yapmaları, çocukların ahlaklarının bozulmasına neden olur. Bu tür dedikodulara şahit olan çocukların bir taraftan anne babalarına saygıları kalmazken, öte taraftan dedikodusu yapılan tanıdıklara düşmanca hisler içine girmeleri kaçınılmaz olur. Çocuğun, annesi babası tarafından yarım saat boyunca dedikodusu yapılan amcası kapıyı çalıp içeri girince, çocuktan amcasına yeterince saygılı davranması beklenemez. Yine çocuğun her gün dedikoduları yapılan komşularına iyi hisler içinde olması da mümkün değildir. Ne dedikodu yap, ne de dinle. Çocuklarına her konuda iyi örnek ol.

5.Hem öyle olmak gerektiğinden hem de çocuklara iyi örnek olmak için, hayatının her aşamasında düzenli ol. Sünnete uygun olarak erken yatıp erken kalkmak, hafta sonunda uyku düzenini bozmamak, beden ve elbise temizliğine özen göstermek, kılık kıyafetine dikkat etmek, olumlu ve olumsuz tepkilerinde ölçüyü elden bırakmamak icap eder. Kısaca şöyle denebilir: Çocuğunun nasıl olmasını istiyorsan, sen de öyle ol.

6.Evde hep birlikte sofraya oturmak, çocukların terbiyeli yetişmeleri açısından önemlidir. Bu, hem çocukların yemek yeme adabına uymaları; hem de yemekten önce, yemek esnasında ve yemekten sonra uygulanması gereken sünnetleri alışkanlık haline getirmeleri açısından faydalı olur. Ayrıca yemek saatleri, bütün aile fertlerinin buluştuğu bir zaman dilimi olarak, gerekli hususların açıklanması, istişarelerin yapılması ve çocukları üzmeden, uymaları gereken kuralların açıklanması bir fırsat olarak değerlendirilmelidir. Bütün bunlara dikkat ederek hem iyi bir anne/baba hem de çocukların için iyi bir öğretmen olmalısın.

7.Çocuğunu, başarılı arkadaşlarına karşı hasetlendirerek değil, yapacağı işin önemine inandırarak çalışmaya teşvik et. Başarılı olan öğrenciler, başarılı olamayanların haklarını ellerinden almazlar, sadece kendi haklarını elde ederler. Senin çocuğun da daha çok şey hak etmek için çaba harcayabilir; o halde çocuğunu, daha çok çalışması konusunda ikna etmeye çalış.

8.Çocuğuna helal ve haramları öğret. Harama ve hak edilmeyen şeylere talip olmak, iyi bir ahlak ile bağdaşmaz. Ancak helal olana ve hak edilen şeylere sahip olmak, insanı mutlu eder. Çocuğuna, ulaşılması daha zor da olsa, helal rızk elde etmesini tavsiye et; haram yollardan para kazanmasını asla onaylama. Böylece onun, hem terbiyeli hem de mutlu olmasına katkıda bulun.

9.Çocuğa, küçük yaşlardan itibaren din eğitimi vermek ve zamanı geldiğinde ona din eğitimi verecek eğitim kurumlarına göndermek de çocuğun terbiyesi açısından alınabilecek en önemli tedbirlerdendir. Ağaç yaşken eğilir. Çocuğuna dini ve ahlaki bilgileri vermek için ileri yaşlara gelmesini bekleme. Öyle yaparsan, istediğin sonucu elde etmen zorlaşır. Hz. Muhammed (s.a.v.); "Çocuk yedi yaşına gelince namaz kılmasını emrediniz...." (Tirmizi, Mevakit, 182, Darimi, Salat-141) buyurmuştur. Diğer hususları da buna kıyas et.

10.Çocuğuna veremeyeceğin ödüller vereceğini vaat etmen doğru olmadığı gibi, onu veremeyeceğin cezalarla korkutman da doğru olmaz. Bu durumlar hem çocuğun anne babasına olan güvenini sarsar hem de zamanla kendisi de böyle davranır. Sadece yapabileceğin şeyleri söyle, çocuğunun güven duygularını sarsıp ahlaki değerlerini zayıflatma. Konuştukların doğru olsun ve konuştuğun gibi davran.

Son olarak şunları söylemek faydalı olacaktır:

Evliliğin en önemli meyvesi çocuktur.

Çocuğunu sorumluluk bilinci içinde yetiştir.

Çocuğunun hem dünyada hem de ahirette mutlu olması için gerekli tedbirleri al. Yukarıda sayılan hususlara titizlikle riayet et.

Çocuğunla birlikte bu dünyada mutlu olacak ahlaki şartları oluşturduğun gibi, ahirette de onunla birlikte ebedi cennet saadetini hak edecek şekilde yaşa.

Ali BOZKURT