1.İSLAM FIKHINDA TAZİYE

Burada taziye konusunu fıkhi (İslam hukuku) açıdan ele aldığımızda ümmetin çoğunluğu tarafından kabul edilen dört büyük mezhep fıkhının hükümleri kastedilmektedir. Çünkü İslam fıkhını sadece Hanefi mezhebi veya Şafii mezhebi olarak algılamak İslam'ın hükümlerini yansıtmaz. Aynı zamanda Şafii ilmihalini veya Hanefi ilmihalini İslam ilmihali olarak yansıtmak da doğru değildir. Çünkü sadece bir mezhebin görüşü tamamen İslam'ın görüşü olmayabilir.

İslam fıkhına göre taziyede asıl olan şey cenaze sahibinin üzüntüsünü giderecek ve onu maddi külfete sokmayacak her türlü davranış ve söz meşru ve merğubtur. Cenaze sahibinin üzüntüsünü arttıracak ve maddi olarak ona külfet getirecek her şey İslam'a göre men edilmiştir.

a) Taziye İle İlgili Hükümler

Ölünün defninden önce ve defninden sonra üç güne kadar taziye yapmak sünnettir. Üç günden sonra taziye yapmak mekruhtur. Ancak taziye sahibi veya taziyeye giden kişi taziye zamanında hazır bulunmamışsa üç günden sonra da taziye yapabilir. (17)

Taziye için özel bir dua yoktur. Taziyede bulunan herkes taziye sahibine teselli vermek için ve ölüye de rahmet okumak için herhangi bir duayı yapabilir. Ancak Hanefi mezhebine göre peygamber efendimizin taziyede kullandığı kalıp sözleri kullanmak sünnettir.(18)

Taziyeye bir defa gidilir. Maliki mezhebine göre bir kaç defa da gitmekte bir sakınca yoktur.(19) Taziye evde, camide(20) ya da uygun bir yerde yapılır. Şafii ve Hanbelilere göre özel olarak taziye sahibinin taziye için bir yer oluşturması veya masrafta bulunması mekruhtur. Taziye sahibinin komşuları veya dostları bu yerleri ve masrafları yapabilirler.(21)

 Taziye evine yemek götürmek ve taziye sahiplerine yemek yedirmek sünnettir. Taziye sahibinin ise taziyeye gelenlere yemek yedirmesi mekruhtur. Ancak taziye evinde buluğ çağına ermemiş çocuklar varsa o evin yemek vermesi haram olur.(22) Ölü için yüksek sesle olmamak kaydıyla ağlamanın bir mahzuru yoktur, ancak bağırıp çağırarak ağlamak haramdır.(23)

Bir müslümanın vefatından dolayı müslüman olan yakınlarının taziyesine gitmek sünnettir. Müslüman olmayan ölünün müslüman yakınına taziyede bulunamak ise mendubtur. Müslüman olan kişinin ölümünden dolayı müslüman olmayan yakınına taziye vermek caizdir. Şayet müslüman olmayan kişinin taziyesine gitmekle İslam'a yakınlaşması umudu varsa, onun taziyesine gitmek müstahabtır. Müslüman olmayan birinin müslümanlarla savaş halindeki durumunda taziyesine gitmek mekruhtur. Ancak yine müslüman olma umudu varsa, o zaman taziyesine gitmek müstehabtır.(24)

Müslüman ölü için dua yapmak, affı için yalvarışta bulunmak ve Kur'an okumak bütün ehli sünnet alimlerinin icmaıyla kabul edilmiştir.(25) Ancak gayrimüslim olan ölüler için Kur'an okumak, dua etmek ve istiğfarda bulunmak haramdır. Bayanlar için taziye yapmak ve kabir ziyaretinde bulunmak mendubtur.(26)

Müslüman taziyesinde; 'Allah sevabını çoğaltsın, güzel sabırlar versin, merhumu affetsin.' gibi duada bulunmak sevaptır. Gayrimüslim ölüsü olan müslümanın taziyesinde ise; ' Allah senin sevabını arttırsın ve sana sabırlar versin.' gibi duada bulunmak gerekir. Müslüman ölüsü olan gayrımüslimin taziyesinde; 'Allah ölünü affetsin ve sana da güzel sabırlar versin' denilmesi uygundur.(27)

İslam şiarı olan ve toplumun sosyal dayanışmasını pekiştiren taziyelerin bu günümüzde taziye sahiplerinin taziye külfetini hafifletmek maksadıyla organize edilmesi müslümanlar için dini vecibe ve insani vazifedir. Bu vazifeyi devamlı olarak toplumun erdemli ve saygın insanları tarih boyunca ifa etmiştir. Toplumdaki üzüntü ve sevinçleri kontrol altına almak içinde bulunduğumuz asırda bu erdemli ve saygın insanların görevlerini yerine getiren dernek ve vakıflar bu misyonu taşımaktadırlar. Artık toplumun her kesimini ihata eden bu vakıf ve cemiyetler gün geçtikçe kültür ve medeniyetini kaybetmeye yüz tutmuş şehirleşmedeki halkın umudu ve sığınağı olmuştur. Bu hizmetlerde bulunanlar ahlaki ve insani açıdan bu dünyada, dini ve manevi açıdan ahirette izzet ve şerefe şayandırlar. Çünkü dinimize göre ibadete vesile olan her şey ibadettir. Toplumu bir arada tutan her vesile millet ve devletin payidar olması için fazilettir. Cenabı Allah cümlemizi, ' En hayırlınız topluma en çok faydalı olanınızdır'(28) hadisi şerifinin sırrına mazhar eylesin.

Dipnotlar

17-Şerbini, Muğnil Muhtac, c. 1, s. 481.

18- Cüzeyri, el-Fıkhu alal-Mezahibul erbaa, c. 1, s. 539.

19- age, c. 1, s. 539.

20- *Hanefi mezhebine göre.

21-Züheyli, el-Fıkhul İslami, c. 2, s.544; Yusuf Erdebili, el-Envar li Amalil Ebrar, c. 1, s. 125.

22-Züheyli, age, c.2,s. 549; Şerbini, age, c.1, s. 498.

 23-Şerbini, age, c.1, s. 482; Züheyli, age, c.2, s. 545.

24-Şerbini, age, c.1, s. 482.

25-Züheyli, age, c. 2, s. 550.

26-İbni Abidin, Reddul Muhtar, c. 3, s. 140.

27 Şerbini, age, c. 1, s. 481.

28-Acluni, Keşful Hafa, c. 1, s. 472.