Takdim

Değerli ziyaretçilerimiz! Yeni bir hizmetimizi sizlere arz etmekle mesruruz. Geçen günlerde değerli bir hocamız bendenize el yazma bir eser hediye ettiler. Kitabın ismi "Birketü'l Kelimat Fi Menakıbı Ba'dı Sâdât" Müellifi ise Şarkın büyük alimlerinden merhum Şeyh Asım Turel(1919-2011) efendi idi. Şeyh Fethullah Verkanisi'nin torunu, Şeyh Alaaddin Efendi'nin de oğlu olan Asım Efendi Bitlis'te büyük ilim yuvası Ohin medreselerinin amud-u nuranisi idi.

Ömrünü ilme ve talebe yetiştirmeye adamış bu büyük ruh, Birket'ül Kelimat adlı 200 sahife tutan bu değerli eserinde Osmanlının son döneminde şarkta yaşamış bir çok alim ve fazıl zatların hayatlarına ve hatıralarına ışık tutmakta ve çok nadir şeyler anlatmaktadır.

Biz bu eserden Üstad Bediüzzaman ile alakalı olan kısımların tercümesini sizlerle paylaşacağız. Arapçadan tercümeyi, kendisi de Ohin medreselerinde okumuş olan Seyda Molla Fehmi Türkmen Hocaefendi yaptı, kendisine minnetarız.

İnşallah bu çalışma ilk defa duyacağımız bazı bilgilere yer vermesi hasebiyle Üstadla alakalı bundan sonra yapılacak çalışmalara da kaynaklık edecektir.

Bu vesileyle, Türkçeye tercümesi için hamiyetkar yayınevlerini bekleyen bu değerli eserden dolayı Cenab-ı Hakkın merhum Şeyh Asım Efendi'yi büyük hayırlarla mükafatlandırmasını diliyoruz. Saygılarımızla. Salih Okur/cevaplar.org

"Şarkın büyük alimlerinden birisi de Molla Said-i Nursi'dir. Bediüzzaman lakabıyla meşhurdur. Allah'ın rahmeti onun üzerine olsun ve Allah ondan razı olsun. Nursi, Sofi Mirza'nın oğludur, İsparit'e bağlı olan Hizan'lıdır.

Onun bir kaç kardeşi vardır. En büyükleri Molla Abdullah'tır. Sonra yaş sırası itibarıyla Üstad Bediüzzaman'dır. Sonra Molla Abdülmecid'dir. Bu üç kardeş, ilimlerde en üstün tabakadadırlar. Sonra Molla Muhammed gelir.

Bediüzzaman hazretlerinin ilmi ise, Kerim olan Allah'tan vehbiydi. Tahsille elde edilmemişti. O ve büyük kardeşi Molla Abdullah dini ilimleri bir çok medreselerde büyük alimlerden okudular ve çok ilerlediler. Arkadaşlarını çok geçtiler. Çok açık ve mükemmel bir üstünlük sağladılar.

Ve en son olarak Molla Abdullah, Bitlis'te Şeyh-i Ekber Molla Fethullah Verkanisi(ks.)'nin(1) medresesinde okudu ve Molla Fethullah Efendi kendisine icazet verdi. Ve Molla Abdullah'ın icazesi büyük Şeyh Molla Fethullah'ın Bitlis'te vermiş olduğu ilk icazet idi. Kendisi daha önce başka memleketlerde bir çok icazetler vermişti, ama Bitlis'te verdiği ilk icazet bu oldu.

Şeyh Fethullah ona Şeyhin evine yakın olan mahalle camisinde icazet vermek istedi. Şeyhin müridleri ise istediler ki, Ulu Cami'de, insanların huzurunda onun icazesi okunsun. Ulu Cami ki, şehrin ortasında idi. Burada okutma istemelerinin bir sebebi de, herkesin bu törene iştiraki idi. Valiye gittiler ve durumu anlatıp kendilerine yardımcı olmasını istediler. Vali de onlara yardımcı oldu.

Vali, Şeyh Fethullah'ı çok severdi. Şeyh de onların isteklerine razı oldu. O ve vali bu hususta ittifak ettiler. Şeyh Fethullah efendi mihrabın sağ tarafına ve meclisin tam başına oturdu. Onun yanında Şeyh Diyaüddin(Hazret) vardı. Mihrabın sağ tarafında Şeyh Emin Efendi vardı. Onun yanında da Şeyh Muhammed Küfrevi'nin oğlu Şeyh Abdülbâki bulunuyordu. (kaddesallahu esrarühüm)

Vali, subaylar ve memurlar da her iki grubun altında oturdular. Cami dinleyenlerle dolmuştu. Camide yer kalmadığı için çevre dükkanların üstlerine kadar çıktılar. Sokaklar ve caddeleri de doldurmuşlardı.

İcazetin okunması tamamlandıktan sonra, cübbeyi Molla Abdullah'a giydirmek istediler. Üç cübbe vardı. Birisi Şeyh Fethullah'tandı, birisi validendi, diğeri askeri komutandandı. Önce Şeyh Fethullah'ın cübbesini giydirmek istediler. Şeyh Fethullah ise önce valinin cübbesinin giydirilmesini istedi. Ve dedi ki; "ben burada icazeyi okumayacağım. Çünkü burada şöhret kokusu geliyor. Bu ise bize öldürücü bir zehirdir."

Molla Abdullah'ın çok te'lifleri vardır. Onlar bizim elimizde yoktur. Sadece Molla Halil'in Mahfuvvat'ına şerhi vardır.(Not: Mahfuvvat; Af olunan hususlar demektir. Eser, meşhur Molla Halil Siirdi'ye aittir.)

Seyda Molla Abdullah, şeriatı çok iyi bilen bir âlimdi. Ve bir çok fıkhi fetvaları da toplamıştı.

Üstad Bediüzzaman rahimehullah, kardeşi Molla Abdullah'tan ayrıldıktan sonra, Doğu Beyazıd'a gitti. Ve orada okumaya başladı. Biz orada ne yaptığını ve kimde okuduğunu bilmiyoruz. Sonra Şeyh Muhammed Celali'nin yanında okuduğunu gördük..Orada biraz kaldı. Sonra vatanını özledi ve Bitlis'e geri döndü. Baktı ki, Bitlis alimlerle ve ilmi bilen kişilerle dolmuş ve bayağı şenlenmiştir. Bitlis eski Bitlis değildi. Üstad ise dini ilimlere çok vâkıftı ve sanki her tarafından ilim akardı.

Kendisi Şeyh Emin Efendi'nin evinde kalırdı. Fakat alimlerin yanına, fazılların yanına gider, sonra büyük şeyh Fethullah Efendi'nin yanına gelirdi. Gündüzleri ekseriyetle Şeyh Fethullah'ın medresesinde bulunurdu. Bazen de valiye misafir olurdu.(2)

Bir gün demişti ki; "Ben Arslan için Arapçada üç yüz isim biliyorum." Ve Kamus-u Muhit'i ezberlemişti. Birisi dedi ki; "Esma-i Hüsna'yı ezbere bilir misin?" Dedi ki; "Hayır."

O zaman eski Said, ağalar kıyafetinde idi. Onlar gibi silahlıydı. Bizim hocamız Şeyh Mahmud Karakoyi, Üstad'dan bizzat nakletmiştir; "bir gün ben yoldan geçiyordum. Şeyh Fethullah beni gördü. Beni yanına çağırdı. Ben gittim. Bana dedi ki; "ben seni çok severim. Senin çok büyük bir makamın vardır. Fakat ben senin bazı hareketlerini sevmem. O şeyler sana layık değildir. Sana tavsiye ederim ki, şu duaya devam eyle; "Allahümme erine'l hakka hakkan verzuknâ ittibâ'ahü ve erinel bâtıla bâtılan verzuknâ ictinâbehü" (Allahım! Hakkı bize doğru olarak göster ve ona uymayı bize nasip et ve yanlış, bozuk olan şeylerin yanlış olduklarını bize göster ve onlardan sakınmamızı nasip et.) Bu duaya devam ettim ve ondan çok faydalandım.

Sonra Van'a gitti. Ve orada büyük bir medrese açtı. Birinci Dünya harbinde zalim düşman Rus'a karşı savaşıncaya kadar orada devam etti.

-devam edecek-

Dipnotlar

(1) Şeyh Fethullah-ı Verkanisi hazretlerinin vefatı: Hicri 1317, Miladi; 1900'dür.

(2)Üstad, bu validen bir vesileyle şöyle bahseder; "Tarih-i hayatımı bilenlere malûmdur: Ellibeş sene evvel ben, yirmi yaşlarında iken, Bitlis'te merhum vali Ömer Paşa hanesinde iki sene onun ısrarıyla ve ilme ziyade hürmetiyle kaldım. (Emirdağ Lahikası-1-s: 276)