Soru: Hac Suresi 66. ayetde "Sizi dirilten,sonra öldüren,sonra yine diriltecek olan O'dur. İnsan kesinlikle çok nankördür" buyruluyor. Ayetteki "nankör insan" ne manayı ifade etmektedir?

Cevap: Bazı alimlere göre, burada "nankör insan" ifadesi, Esved b. Abdulesed, Ebu Cehil, As b. Vail ve Ubey b. Halef gibi belli bazı kâfirler hakkındadır (bk. Razi, ilgili ayetin tefsiri).

-Başta İbn Abbas olarak,diğer bazılarına göre, buradaki "nankör insan" ifadesi, genel olarak bütün nankör kâfirler hakkındadır(bk.a.g.y).

-Bununla beraber, bir insan çocuklarına yaptığı iyilikleri anlattıktan sonra, onları nankörlükten uzak tutmak ve yapılan iyiliklere karşı teşekkür etmelerini öğretmek için "Çocuklar babalarına karşı nankördür" demiş olsa, bu güzel bir eğitim metodu olarak kabul edilir. Çünkü, insanlara iyi şeyleri iyi; kötü şeyleri de kötü olarak öğretmekten daha güzel bir talim metodu olamaz.

-Bu gün bütün dünyada geçerli olan eğitim sistemlerinde, "iyiliklerin teşviki yanında kötülüklerden de sakındırma" adına hem iyi hem kötü vasıflardan bahsedilir. Şairin dediği gibi, "kötülüğü öğreniyorum ki ondan uzak durayım/Çünkü kötü ile iyilik farkını bilmeyen, iyilik adına kötülük yapabilir"

"Kaş yaparken göz çıkarmak" sözü de bu manaya işaret eder.

-Daha önce ifade edildiği gibi, bu ve benzeri ayetlerde -meal olarak-yer alan "nankör insan" ve benzeri ifadeler genellikle inkârcı, ateist, kâfirler hakkındadır. "İnsan" kelimesinin başında yer alan "el" takısı, ismin belirlilik halini ifade der. Bu gibi ayetlerde bu "belirlilik" vasfı, zikredilen" kötü" özelliğin özüne uygun olan şahıslara bakar. Yani burada "el-İnsan" kavramı bütün insanlara değil, "nankör insanlar" a bakar. Nankör insanlar ise, küfür ve inkâr ile imandan uzaklaştıkları için Allah'ın nimetlerini de inkâr ederek nankörlük eden kimselerdir.

-Ayette yer alan ve "nankör" olarak ön plana çıkarılan "kefur" kelimesinin asıl manası "şiddetli kâfir, dehşetli inkârcı"dır. Dolayısıyla mesele tamamen nankör, ahlaksız, edepsiz kâfirlerle alakalıdır. İnkârcılık vasfı, insanlık vasfını ortadan kaldıracak niteliktedir. onun için ayette özellikle "insan" kavramı kullanılmış ki, bu tür nankörlerin "insanlık" adını lekelendirdiğini çağrıştırsın diye..