Zübeyr bin Avvam(r.a)'ın sekiz yaşında Müslüman olduğunu..(1)

Tabiin âlimlerinden Said bin Müseyyeb'in belirttiğine göre, İslam'da ilk çekilen kılıcın, Mekke'de Allah Rasulünün şehid edildiği şayiası üzerine kılıcına sarılan Hz Zübeyr'in kılıcına sarılması olduğunu..O sırada kendisinin 12 yaşında olduğunu.(2)

Hz. Zübeyr(r.a)'ın cihad meydanlarının bir arslanı olduğunu. Onun vücudunu gören bir sahabenin şöyle dediğini; "Onun göğsünde göz çukurları gibi ok ve kılıç izleri vardı."(3)

Hz. Zübeyr'in (r.a) babası Avvam'ın Hz. Hatice'nin(r.a) erkek kardeşi olduğunu..(4)

Hz. Zübeyr bin Avvam'ın(r.a) Hz. Ebubekir(r.a)'in damadı olduğunu..(5)

Mekke devrindeki muahat'ta(iki kişinin birbiriyle kardeş yapılması) Peygamberimizin(aleyhissalatu vesselam) Hz. Zübeyr'i (r.a) Talha bin Ubeydullah(r.a) ile kardeş yaptığını..

Hz. Zübeyr'in Bedir'de büyük kahramanlıklar gösterip vücudunda yara almadık yer kalmadığını..(6)

Bedir savaşında Hz. Hamza, Hz. Ali ve Ebu Ubeyde bin Haris(r.a)'ın meşhur mübarezesinden sonra müşriklerden er meydanına Said bin el As'ın oğlu Ubeyde'nin çıktığını. Onun karşısına İslam safları arasından Zübeyr bin Avvam(r.a)'ın dikildiğini. Zırhı içinde sadece gözleri görülebilen bu müşriki Hz. Zübeyr'in bir mızrak savurarak gözünden isabetle yere serdiğini. Bu mızrağın hatıra olarak önce Allah Resulü(aleyhissalatu vesselam) sonra dört halife tarafından muhafaza edildiğini.(7)

Hz. Zübeyr'in oğlu Urve'nin; "Babam Zübeyr bilhassa üç kılıç darbesi yemişti. Bu darbelerden ikisi Bedrin, biri ise Uhud'un yadigarı idi. Bunlardan biri boynunda idi. Yara o kadar derin iz bırakmıştı ki, içine parmağımı sokabiliyordum" dediğini..(8)

Urve bin Zübeyr'in babası Hz. Zübeyr bin Avvam'dan(r.a) bahsederken; "Küçüklüğümde babamın yara izlerine parmağımı dokundurur, oynardım" dediğini..(9)

Hz. Zübeyr'in Bedir günü sarı bir sarık(amame) sardığını.. Resul-i Ekrem'in (aleyhissalatu vesselam); "Meleklerin sarı amamelerle Zübeyr'in simasına benzer şekilde indiklerini görüyorum" diye ferman ettiğini..(10)

Uhud savaşı başlarken, müşriklerin bahadırlarından ve Kureyş ordusunu sancaktarı Talha el Abderî'nin Müslümanlardan karşısına çıkacak er dilediğini, insanların onun karşısına çıkmaya cesaret edememeleri üzerine Zübeyr bin Avvam(r.a)'ın sıçrayarak onun devesine atlayıp, onu düşürdüğünü.. Bunun üzerine Allah Rasulünün (aleyhissalatu vesselam) onu överek; "Her Peygamberin bir havarisi(yardımcısı) vardır; benim havarim ise Zübeyr"dediğini ve "Zübeyr karşısına çıkmamış olsaydı onun karşısına ben çıkacaktım. Çünkü insanların ondan çekindiğini görmüştüm" buyurduğunu..(11)

Hendek muharebesinin bütün dehşetiyle sürdüğü günlerden birinde Rasulullah'ın(aleyhissalatu vesselam) düşman hakkında malumat almak için birkaç kişinin etrafa dağılmasını istediğini.. Buna kendisinde takat bulabilen yegâne zatın Zübeyr bin Avvam(r.a) olduğunu.. Bundan dolayı, o gün Hz. Peygamberin ona "havari" namını verdiğini..(12)

Abdullah bin Abbas'ın(r.a); "Zübeyir, Rasulullah'ın havarisidir, yani en hâlis muavini ve en samimi dostudur" dediğini..(13)

Nesai'nin rivayetine göre Zübeyir bin Avvam hazretlerinin Hendek gazasında Peygamber efendimiz tarafından düşmanın durumunu haber almak üzere üç defa Ben-i Kureyza topraklarına gönderildiğini. Bu göreve o zaman Telia dendiğini, günümüzdeki karşılığının askeri casusluk olduğunu..(14)

Zübeyir bin Avvam'ın(r.a) Hendek savaşında bilgi toplamak amacıyla üç kere gittiği Ben-i Kureyza topraklarından döndüğünde Allah Rasulünün(aleyhissalatu vesselam); "Zübeyir babam, anam sana feda olsun" buyurduğunu..(15

Buhari'nin ravilerinden Davudi'nin; "Rasulullah'ın "anam babam sana feda olsun" dediği Ashab arasında iki kişi vardır; "Zübeyir, Sa'd bin Ebu Vakkas" dediğini..(16)

Hendek muharebesinde hendeği atlayan müşriklerden Nevfel Mahzumi'yi yukarıdan aşağıya kadar ikiye biçen Zübeyir bin Avvam'a(r.a); "senin kılıcın gibi kılınç görmedik" diyenlere o kahramanın ; onu yapan kılıç değildir, bilektir" cevabını verdiğini..(17)

Zübeyir bin Avvam hazretlerinin kılınç kullanmakta, Hz. Sad bin Ebu Vakkas'ın(r.a) da ok atmakta çok mahir olduklarını..(18)

Hayber cengâverlerinden Merhab adlı Yahudi'nin Hz. Ali (r.a) ile mübarezesinde can vermesi üzerine, oğlu Yasir'in karşısına çıkacak er dilediğini, onun da Hz. Zübeyr bin Avvam'ın eliyle babasının gittiği yere gönderildiğini.(19)

Huneyn seferinde ilk bozgun sırasında herkes kaçışırken Hz. Zübeyr'in (r.a) düşman saflarına dalıp kahramanca müsademe ettiğini. Onun kahramanlığının herkesi şaşırttığını. Müşriklerin bile parmak ısırarak birbirlerine; "Lat ve Uzza namına kasem ederim ki, bu uzun boylu zat mutlaka Zübeyr bin Avvam'dır" dediklerini..(20)

Yermük savaşında Zübeyr bin Avvam'ın(r.a) tek başına bir ordu olduğunu..(21)

Zübeyr bin Avvam'ın gayet uzun boylu olduğunu.. Hatta katırına bindiğinde ayaklarının yere değdiğini..(22)

 Hz. Zübeyr'in kendisine emanet edilen şeyleri koruma hususundaki hassasiyetinin Asr-ı Sa'dette çok meşhur olduğunu. Hatta Hz. Ömer(r.a)'in ; "Bir ahidname bırakmış yahut bir mal bırakmış olsaydım, onu en çok Zübeyr'e emniyet etmeyi isterdim. Çünkü Zübeyr dinin erkanından bir rükündür" buyurduğunu..(23)

Zübeyr bin Avvam(r.a)'ın Mekke'de iken deve kasabı olarak geçimini sağladığını..(24)

Zübeyr bin Avvam'ın gür saçlı, seyrek sakallı, esmer tenli, ne zayıf ne de şişman ve olduğunu..(25)

Zübeyir bin Avvam(r.a) ile Cüheym ibn's Salt'ın(r.a) Peygamberimiz hayattayken zekât mallarının kâtipliğinde bulunduklarını..(26)

Zübeyr bin Avvam'ın beş kez evlenip, 18 çocuğu olduğunu.(27)

Zübeyir bin Avvam'ın şöyle dediğini; "Talha b. Ubeydullah, Muhammed (s.a.v.)'den sonra peygamber olmadığını bildiği hâlde çocuklarını peygamber isimleriyle adlandırıyordu. Ben de şehid olmaları ümidiyle, çocuklarımı şehid isimleriyle adlandırıyordum"(28)

Hayat tarihçesinde Zübeyir bin Avvam hazretleri için özetle şöyle denildiğini: "O ne emirlik yaptı, ne cizye topladı, ne de başka bir şey yaptı; sadece Allah yolunda savaştı…"(29)

Cemel savaşı sonrasında Hz.Zübeyr'in kılıcını getirdiklerinde Hz. Ali(r.a)'nin onu aldığını ve şöyle diyerek ağlamaya başladığını: "Bir kılıç ki, vallahi sahibi daima onunla Resûlullah (s.a.v.)'dan tehlikeleri uzaklaştırmıştır!"(30)

Dipnotlar

1-M. Yusuf Kandehlevi, Hayatü's Sahabe, Cilt: 1

2-M. Yusuf Kandehlevi, a.g.e, Cilt: 2

3-M. Yusuf Kandehlevi, a.g.e, Cilt: 1

4-Şah Muinüddin Ahmed Nedvi, Said Sahip Ansari, Asr-ı Saadet, Mustafa Asım Köksal, İslam Tarihi

5-Şah Muinüddin Ahmed Nedvi, Said Sahip Ansari, a.g.e

6-Şah Muinüddin Ahmed Nedvi, Said Sahip Ansari, a.g.e

7-Mevlana Şibli Numani, Siretü'n Nebi

8-Şah Muinüddin Ahmed Nedvi, Said Sahip Ansari, a.g.e

9-M. Yusuf Kandehlevi, a.g.e, Cilt: 2

10-Şah Muinüddin Ahmed Nedvi, Said Sahip Ansari, a.g.e

11-M. Yusuf Kandehlevi, a.g.e, Cilt: 2

12-Mevlana Şibli Numani, Siretü'n Nebi

13-Kâmil Miras, Tecrid-i Sarih Tercümesi ve Şerhi, Cilt: 9

14-Kâmil Miras, Tecrid-i Sarih Tercümesi ve Şerhi, Cilt: 8

15-Kâmil Miras, Tecrid-i Sarih Tercümesi ve Şerhi, Cilt: 9

16-Kâmil Miras, Tecrid-i Sarih Tercümesi ve Şerhi, Cilt: 9

17-Ahmed Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiya, Cilt:1

18-Ahmed Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiya, Cilt:1

19-Şah Muinüddin Ahmed Nedvi, Said Sahip Ansari, a.g.e

20-Şah Muinüddin Ahmed Nedvi, Said Sahip Ansari, a.g.e

21-Halid Muhammed Halid, Yeryüzü Yıldızları

22-Şah Muinüddin Ahmed Nedvi, Said Sahip Ansari, a.g.e

23-Şah Muinüddin Ahmed Nedvi, Said Sahip Ansari, a.g.e

24-Mustafa Asım Köksal, a.g.e

25-Mustafa Asım Köksal, a.g.e

26-Ahmed Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiya, Cilt:1

27-Şah Muinüddin Ahmed Nedvi, Said Sahip Ansari, a.g.e

28-Halid Muhammed Halid, Yeryüzü Yıldızları

29-Halid Muhammed Halid, Yeryüzü Yıldızları

30-Halid Muhammed Halid, Yeryüzü Yıldızları