Hidayet kelimesinin sözlük anlamı: Doğru yol, hak yolu, yol gösterme, kılavuz olama.

Hidayet kelimesinin terim anlamı: Allah tarafından gösterilen doğru yol, İslamiyet yolu.

Hidayet kavramının zıddı, dalalettir. Dalalet, yanlış yol, sapıklık, İslamiyet dışı gidişat anlamlarına gelir.

Şu ayet-i kerime hidayet ile dalalet arasındaki farkı ortaya koymaktadır:

 "Şimdi (düşünün bakalım), yüz üstü kapanarak yürüyen mi (varılacak) yere daha iyi erişir, yoksa doğru yolda düzgün yürüyen mi?"(1)

Yüzüstü kapanarak yürümeye çalışmak dalalet, doğru yolda düzgün yürümek ise hidayettir. Dalalette olan yolunu bulup hedefine varamaz; hidayet üzere olan ise gideceği yere kolayca varır.

Kafir, müşrik ve münafıklar dalalette olup yüzüstü yürümeye çalışan kimse gibidirler. Mü'minler ise hidayet üzere bulunup, doğru yolda düzgün bir şekilde yürüyen kişiye benzerler. Ne mutlu, hidayet üzere olanlara!

Şimdi hidayet kavramının insan ile ilgisini, Kur'an'ın ışığında, değişik açılardan incelemeye çalışalım:

1.Kur'an, İnsanlara Doğru Yolu Gösterir:

Bu hususu, dört ayet-i kerimeyi incalayarak anlamya çalışalım:

1-"Bu, kendisinde şüphe olmayan kitaptır. Allah'a karşı gelmekten sakınanlar için yol göstericidir."(2)

Bu ayetten şu beş hususları anlıyoruz:

*Kur'an'ın Allah'ın kelamı olduğu kesindir.

*Kur'an'daki bilgilerin doğruluğu kesindir.

*Kur'an, bu iki özelliği nedeniyle şaşmaz bir rehberdir.

*Kur'an'a uyanlar doğru yolu bulmuş olurlar.

*Kur'an'ın yol gösterici özelliğinden faydalanmak için, Allah'a karşı gelmekten sakınmak gerekir.

2-"Ramazan ayı, insanlara yol gösterici, doğrunun ve doğruyu eğriden ayırmanın açık delilleri olarak Kur'an'ın indirildiği aydır"(3)

Ramazan ayında indirilen Kur'an şu özelliklere sahiptir:

*Kur'an, insanlara doğru yolu gösterir.

*Kur'an, açıklamalarıyla hak ile batılı birbirinden ayırır; neyin doğru neyin de yanlış olduğunu net olarak ortaya koyar.

*Kur'an, ortaya koyduğu delillerle, muhaliflerini aciz bırakır.

3-"Biz bu Kitab'ı sana sırf hakkında ihtilafa düştükleri şeyi insanlara açıklayasın ve iman eden bir topluma da hidayet ve rahmet olsun diye indirdik."(4)

Bu ayetten Kur'an'ın şu özelliklerini öğreniyoruz:

*Kur'an, insanların hakkında ihtilafa düştükleri şeyleri açıklayıp doğru olanı bildirir. İnsanlar, bu sayede nelere iman etmeleri gerektiğini, nasıl ibadet edeceklerini ve nelerin helal, nelerin de haram olduğunu öğrenirler.

*Kur'an, iman edenlere doğru yolu gösteren bir rehberdir; iman edenler bu sayede doğru yolu bulmuş olurlar.

*Kur'an, iman edenler için bir rahmettir; iman edenler bu sayede kurtuluşa ererler.

4-"Bu (Kur'an), insanlar için bir açıklama, Allah'a karşı gelmekten sakınanlar için bir hidayet ve bir öğüttür."(5)

*Kur'an, insanlar için bir açıklamadır; bütün insanlara hak ile batılı anlatır.

*Kur'an, yol gösteren ve öğüt veren bir kitaptır.

*Kur'an'ın yol gösterici ve öğüt verici özelliğinden takva sahipleri, yani Allah'tan sakınanlar istifade eder.

2. Peygamberler, İnsanlara Doğru Yolu Gösterirler:

Bu konu ile ilgili olan iki ayeti inceleyelim:

 1-"De ki: Allah'ı bırakıp da bize fayda veya zarar veremeyecek olan şeylere mi tapalım? Allah bizi doğru yola ilettikten sonra şeytanların saptırıp şaşkın olarak çöle düşürmek istedikleri, arkadaşlarının ise: «Bize gel!» diye doğru yola çağırdıkları şaşkın kimse gibi gerisin geri (inkârcılığa) mı döndürüleceğiz? De ki: Allah'ın hidayeti doğru yolun ta kendisidir. Bize âlemlerin Rabbine teslim olmamız emredilmiştir."(6)

*Asıl hidayet, Allah'ın gösterdiği doğu yoldur.

*Allah'ın gösterdiği yoldan başka doğru yol arayan kimsenin durumu, şeytanlar tarafından kandırılarak çöllere sürüklenip orada helak olmayla yüz yüze kalan kimsenin durumuna benzer.

*İnsanoğlu, daima iki çağrıcı ile karşı karşıyadır: Birincisi Allah'ın Resulü, ikincisi ise şeytandır. Allah'ın Resulüne uyan, doğru yola girip kurtulur; şeytana uyan ise sapıtıp helak olur.

2-""Onları bizim emrimizle doğru yolu gösteren önderler yaptık ve kendilerine hayırlar işlemeyi, namazı dosdoğru kılmayı, zekâtı vermeyi vahyettik. Onlar sadece bize ibadet eden kimselerdi."(7)

Peygamberler, doğru yolu gösteren örneklerdir; Allah'ın vahyine itaat edip hayır yapar, namaz kılar ve zekat verirler, Allah'tan başkasına ibadet etmezler. Peygamberler, böyle davranarak doğru yolu bilfiil yaşayıp tebliğ etmiş olurlar.

3.Beytullah, İnsanlar İçin Hidayet Kaynağıdır:

Bunu anlatan bir ayet şöyledir:

"Şüphesiz, âlemlere bereket ve hidayet kaynağı olarak insanlar için kurulan ilk ev (mâbet), Mekke'deki (Kâbe)dır."(8)

Bu ayet vesilesiyle şu bilgileri hatırlamak gerekir:

*Yeryüzünde inşa edilen ilk mabet Kabe'dir.

*Kabe, tevhid inancının sembolü, hac ibadetinin kaynağı ve İslam Dininin kıblesidir.

*Kabe, mübarek kılınmıştır. Buranın hayır ve bereketi, diğer yerlerden fazladır. Tavaf ancak burada yapılabilir. Namaz, gibi başka yerlerde de ifa edilebilecek bazı ibadetlerin ise burada eda edilmesi daha sevaptır.

*Kabe, hac ibadetinin merkezi olmasının yanı sıra kıble olması nedeniyle de hidayet kaynağıdır.

4.Akıbetinden Korkmadan Yaşamanın Tek Çaresi Hidayet Üzere Olmaktır:

Bunu haber veren bir ayet şöyledir:

"Dedik ki: Hepiniz cennetten inin! Eğer benden size bir hidayet gelir de her kim hidayetime tâbi olursa onlar için herhangi bir korku yoktur ve onlar üzüntü çekmezler."(9)

Konumuz çerçevesinde bu ayetten şunları anlamalıyız:

*Allah, Hz. Adem ile Hz. Havva'yı cennetten yeryüzüne gönderince, onların yeryüzünde doğru bir şekilde ve akıbetlerinden korkmadan yaşayabilmeleri için, onlara ilahi emirler göndereceğini haber vermektedir.

*Gerek Hz. Adem ile Hz. Havva ve gerekse onların soyundan gelecek nesillerden Kim Allah'tan gelen hidayet yoluna uyarsa, ahiretini sağlama almış olur.

*Hz. Adem ile Hz. Havva'nın yasak meyveyi yemeleri sebebiyle çıkarıldıkları cennete, yeniden dönmeleri için, yeryüzündeki ömürlerini Allah'ın emirleri doğrultusunda yaşamaları icap etmektedir.

*Hz. Adem ile Hz. Havva'nın neslinden gelecek insanların cennete girmelerinin yolu da kendilerine gönderilen peygamberlere tabi olmalarıdır.

*Sonuç itibarıyla; bu dünyada, ahiret hayatı için endişelenmeden mutlu bir şekilde yaşamanın tek yolu, Allah'ın bildirdiği hidayete uymaktır.

Dipnotlar

1-Mülk-22

2-Bakara-2

3-Bakara-185

4-Nahl-64

5-Al-i İmran-138

6-En'am-71

7-Enbiya-73

8-Al-i İmran-96

9-Bakara-38