Kur'an, vahiy eseri olduğu için, bir bütün olarak nakli delildir. Ancak nakli delil olan Kur'an'da, birçok husus ile ilgili olarak, akli ve kevni deliller vardır. Allah'ın varlığı bu tür konuların başında gelir.

Allah'ın varlığını akli ve kevni delillerle ispat eden Kur'an ayetlerinden bir kısmı ve açıklamaları on bir bölüm halinde şöyledir:

I-Bir Ayet, Ä°ki Delil:

"Göklerde ve yerde nice deliller vardır ki, onlar bu delillerden yüzlerini çevirip geçerler."(1)

Bu ayet şu iki delil ile Allah'ın varlığını ispat etmektedir:

1-Göklerde bulunan, yıldızlar, güneş ve ay gibi varlıklar Allah'ın varlığının delilleridir.

2-Yerde bulunan denizler, dağlar, ırmaklar, çeşmeler, bitkiler ve meyveler Allah'ın varlığını ispat ederler.

Bu ayetten şu sonuç çıkar:

Bir yaratıcı olmadan, bütün bunların kendiliklerinden var olmaları mümkün değildir. Akıl sahibi olmak, bu delilleri görüp iman etmeyi gerektirir. Bu delillerden yüzlerini çevirenler ise inkarı tercih edip sapıtmış olurlar.

II-Ä°ki Ayet, Dokuz Delil:

"Allah, gökleri gördüğünüz herhangi bir direk olmadan yükselten, sonra Arş'a kurulan, güneşi ve ayı buyruğu altına alandır. Bunların hepsi belli bir zamana kadar akıp gitmektedir. O, her işi (hakkıyla) düzenler, yürütür, âyetleri ayrı ayrı açıklar ki Rabbinize kavuşacağınıza kesin olarak inanasınız. O, yeri yayıp döşeyen, orada dağlar, nehirler meydana getiren, orada her türlü meyveden (erkekli-dişili) iki eş yaratandır. O, geceyi gündüze bürüyor. Şüphesiz bunlarda, düşünen bir kavim için (Allah'ın varlığını gösteren) deliller vardır."(2)

Bu iki ayette geçen ve aşağıda sıralanan dokuz harika durum, Allah'ın varlığını hem aklen hem de ilmen ispat etmektedir:

1-Allah, gökleri direksiz olarak yaratmıştır.

2-Allah, güneşi ve ayı yaratarak, ahir zamana kadar, kullarının istifadesine sunmuştur.

3-Allah, kullarının işlerini düzenleyip yürütmektedir.

4-Allah, ahirette Rabbimize kavuşacağımıza inanalım diye, burada olduğu gibi ayetleri açıklamıştır.

5-Allah, yeri yayıp döşeyerek, insanların yaşamasına elverişli bir hale getirmiştir.

6-Allah, üzerindekileri sarsmaması için yeryüzünde dağlar yaratmıştır.

7-Allah, insanların hayvanların ve denizlerin su ihtiyaçlarını gidermek için nehirler yaratmıştır.

8-Allah, döllenip çoğalmaya müsait olacak şekilde, erkek ve dişi olmak üzere, her meyveyi çifter çifter yaratmıştır.

9-Allah, kurduğu sistem ile gece ile gündüzün düzenli olarak birbirinin ardından gelmesini sağlamaktadır.

Sayılan bu dokuz delilden çıkarılması gereken sonuç:

Art arda sayılan bu dokuz hususta, Allah'ın varlığını net olarak ispat eden dokuz delil vardır. Sayılan bu akli ve ilmi delilleri düşünen akıl sahiplerinin, Allah'ın varlığını inkâr etmeleri asla mümkün değildir.

III-Sekiz Ayet, On Delil:

"Gökten suyu indiren O'dur. Ondan hem size içecek vardır, hem de hayvanlarınızı otlatacağınız bitkiler. (Allah) su sayesinde sizin için ekinler, zeytinler, hurmalar, üzümler ve diğer meyvelerin hepsinden bitirir. İşte bunlarda düşünen bir toplum için büyük bir ibret vardır. O, geceyi, gündüzü, güneşi ve ayı sizin hizmetinize verdi. Yıldızlar da Allah'ın emri ile hareket ederler. Şüphesiz ki bunlarda aklını kullananlar için pek çok deliller vardır. Yeryüzünde sizin için rengârenk yarattıklarında da öğüt alan bir toplum için gerçek bir ibret vardır. İçinden taze et (balık) yemeniz ve takacağınız bir süs (eşyası) çıkarmanız için denizi emrinize veren O'dur. Gemilerin denizde (suları) yara yara gittiklerini de görüyorsun. (Bütün bunlar) onun lütfunu aramanız ve nimetine şükretmeniz içindir. Sizi sarsmaması için yeryüzünde sağlam dağları, yolunuzu bulmanız için de ırmakları ve yolları yarattı. Daha nice alâmetler (yarattı). Onlar, yıldızlarla da yollarını doğrulturlar. O halde, yaratan (Allah), yaratmayan (putlar) gibi olur mu? Hâlâ düşünmüyor musunuz?"(3)

Bu on ayette Allah'ın varlığını ispat etmek üzere on tane kevni, akli ve ilmi delil sıralanmaktadır:

1-Allah, içmeye ve kullanılmaya elverişli olsun diye, kudretiyle suyu tatlı olan yağmur yağdırır.

2-Yağmur suyu ile hayvanların yemeleri için bitkiler yetişir.

3-Allah, yağmur suyu ile insanlar için ekinler, zeytinler, hurmalar, üzümler ve diğer meyvelerden bitirir.

4- Allah; geceyi, gündüzü, güneşi ve ayı insanların hizmetine vermiştir.

5- İnsanların, kendileriyle yollarını buldukları yıldızlar da Allah'ın emri ile hareket ederler.

6-Allah, yeryüzünde insanlar için rengârenk hayvanlar, bitkiler, madenler ve daha birçok değişik varlıklar yaratmıştır.

7- Allah, insanlar içinden taze balık alıp yesinler ve takacakları süs eşyası çıkarsınlar diye, denizi onların emrine vermiştir.

8-Allah; denizleri, insanların gemilerle üzerinde yolculuk yapıp yüklerini taşımalarına elverişli bir şekilde yaratmıştır.

9-Allah, insanları sarsmasın diye, yeryüzünde sabit dağlar yaratmıştır.

10-Allah, yarattığı yollar, ırmaklar ve yıldızlarla insanların yollarını bulmalarını sağlamaktadır.

Akıl sahipleri, sayılan bu on delil ile şu yedi sonuca varmalıdırlar:

1-Tek yaratıcı Allah'tır.

2-Allah'ın kudreti sınırsızdır.

3-Allah, insanların hayatlarını kolaylaştırmak için onlara sayısız nimetler vermiştir.

4-Sayılan nimetlerin, insanlara Allah tarafından verilmiş olduğunun ifade edilip, onların inanmaya ve şükretmeye davet edilmeleri, insanoğlu için bir öğüttür.

5-Kul, Allah'ın kuvvet ve kudretini görerek tefekkür etmelidir.

6-Kul, Allah'a iman edip şükretmelidir.

7-Allah'tan başka yaratıcı yoktur. Yaratıcı olmayanın, ilah olması düşünülemez. Yegâne ilah, Allah'tır.

Dipnotlar

1-Yusuf-105

2-Rad-2.3.

3-Nahl: 10-17