I-Allah'a Tanrı Denebilir mi?

Bu soruya cevap vermeden Allah ismi hakkında şu bilgileri sıralayalım:

1-Allah, varlığı zorunlu (vacip) olan yaratıcının özel adıdır.

2-Allah lafzı başka bir varlığa isim olarak verilmez.

3-Allah isminin çoğulu kullanılmaz.

4-Allah ismi, cinsiyet ifade etmez ve cinsiyet ifade edecek şekilde kullanılmaz.

Allah'ın zatını ifade etmek üzere Farsçada "Huda", Türkçede "Tanrı", "Yezdan" ve "Çalap" kelimeleri kullanılır. Başka dillerde ise başka kelimeler Allah'ın zatına isim olarak verilmişlerdir. Mesela İngilizler "God", Fransızlar "Dieu" derler. Tanrı kelimesi bunlardan biridir.

Tanrı kelimesinin değişik kullanılma biçimleri vardır:

1-Tanrı kelimesi, Arapçadaki ilah kelimesinin karşılığıdır.

2-Kelime-i tevhit, "la ilahe illallah" ibaresiyle ifade edilir. Bunu Türkçeye "Allah'tan başka Tanrı yoktur." diye çevirebiliriz.

3-Kur'an-ı Kerim'de Allah'ın zatı için "İlah", "Rab", "Mevla" kelimeleri kullanılmıştır.

4-Tanrı kelimesi, gerçekte ilah olmayan varlıklar için kullanılır. Yer tanrısı, gök tanrısı gibi.

5-Tanrı kelimesi, tanrılar diye çoğul olarak kullanılır.

6- Tanrı kelimesi, tanrıça denerek, kendisi için kullanıldığı varlığa cinsiyet izafe edecek şekilde kullanılır.

Allah kelimesi, ancak varlığı vacip yani zorunlu olan, kendisinden başka yaratıcı bulunmayan ve yokluğu asla düşünülemeyen zat için kullanılır.

Sonuç olarak şöyle diyebiliriz:

Allah, yüce yaratıcının özel adıdır. Tanrı kelimesi ise, hem Allah'ın zatını ifade etmek hem de mitolojik varlıklara ve semavi olmayan dinlerde varsayılan tanrılara ad olmak üzere kullanılmaktadır. O halde tanrı kelimesini İslam dinine ait bir kavram olarak kullanırken, Arapçadaki ilah kelimesinin karşılığı şeklinde ifade etmemiz gerektiğini unutmamalıyız.

II-Allah, Cennette Görülecek midir?

Cennette Allah'ın görülüp görülmeyeceği (rü'yetullah) konusu, İslam âlimlerinin ilgilendikleri meselelerin başında gelir. Az sayıdaki mutezile mensubu bilgin hariç, hemen hemen bütün ulema sınıfı Allah'ın cennette görüleceği fikrinde birleşmişlerdir.

İslam bilginlerini, Allah'ın cennette görüleceği kanaatine götüren delillerin başında aşağıdaki ayetler gelir:

"Yüzler vardır ki, o gün ışıl ışıl parıldayacaktır. Rablerine bakacaklardır."(1)

Aşağıdaki ayet ise bu kanaati kuvvetlendiren bir delil olarak görülmüştür:

"...derhal biz senin perdeni kaldırdık. Bugün artık gözün keskindir (denir)."(2)

Bu ayet, ahirette insanın önündeki gayb perdesinin kaldırılacağını ve gözlerinin daha önce görmediklerini görecek kabiliyete kavuşacağını anlatılmaktadır.

Şu ayet de rü'yetullah konusunda başvurulan delillerdendir:

"Hayır! Onlar şüphesiz o gün Rablerinden (O'nu görmekten) mahrum kalmışlardır."(3)

Kelâm bilginlerinin çoğu bu ayeti, ahirette Allah'ın görüleceğine dair bir delil olarak görmüşlerdir. Buna göre; kâfirler, Allah'ı görmekten mahrum olacaklar, mü'minler ise onu göreceklerdir.

Aşağıdaki hadis Buhari, Müslim, Ebu Dâvûd ve Tirmizi tarafından nakledilmiştir:

Cerir İbn Abdillah (r.a.) anlatıyor: "Resulullah (s.a.v.) bir dolunay gecesi aya baktı ve şöyle buyurdu:

"Siz şu ayı gördüğünüz gibi, Rabbinizi de böyle perdesiz göreceksiniz ve O'nu görmede bir sıkışıklığa düşmeyeceksiniz. (Herkes rahatça görecek) Artık, güneşin doğma ve batmasından önce hiçbir namaz hususunda size galebe çalınmamasına gücünüz yeterse bunu yapın (namazları vaktinde kılın, vaktini geçirmeyin)." Cerir der ki: "Resulullah, sonra şu ayeti okudu: "Rabbini güneşin doğmasından ve batmasından önce hamd ile tespih et." (Ta-Ha–130)(4)

Yukarıdaki hadis dışında da Allah'ın ahirette görüleceğini haber veren sahih hadisler mevcuttur.

Hz. Muhammed (s.a.v.) dâhil, bu dünyada kimse Allah'ı görmemiştir.

Müslim ve Tirmizi'nin rivayet ettiği bir hadis şöyledir:

Ebu Zerr (r.a.) anlatıyor: "Resulullah (s.a.v.)'e: 'Sen Rab Teala'nı hiç gördün mü?' diye sordum. 'Nurdur, ben O'nu nasıl görürüm' buyurdular."(5)

Bununla birlikte Hz. Peygamber'in, miraçta Allah'ı gördüğünü savunanlar da vardır. Necm suresinde yer alan şu ayetler bu hususta tartışmalara konu olmuştur: "Onun gördüğünü kalp yalan çıkarmadı. Andolsun ki onu diğer bir defa da Sidretü'l-Münteha'nın yanında gördü."(6)

Çoğunluk bu ayetlerde görüldüğü haber verilenin Cebrail (a.s.) olduğunu kabul etmiş, ancak az sayıda bilgin görülenin Allah olduğunu iddia etmiştir.

Allah'ın miraçta Hz. Muhammed (s.a.s.) tarafından görülmediğini bildiren haberler ile görüldüğünü savunan haberler şöyle telif edilmiştir: Hz. Peygamber, Allah'ı gözleriyle değil, kalbiyle görmüştür.

İslam âlimleri, Cenabı Hak'kın Hz. Musa'ya hitaben; "Beni göremezsin."(8) demesini ve "Gözler O'nu göremez; hâlbuki O, gözleri görür. O, eşyayı pekiyi bilen, her şeyden haberdar olandır."(9) ayetini, Allah'ın bu dünyada görülemeyeceği şeklinde anlamışlardır.

Cennetle ilgili ayetlerde, insanın ahiret hayatında ibadet edeceğine dair bir bilgiye rastlamıyoruz. İnsanın Allah'ı görmesi, her türlü ibadet ile hâsıl olacak manevi hazdan daha üstün bir haldir.

Hz. Muhammed (s.a.v.)'e bu dünyada İsra ve miraç nasip olmuştur. Mü'minin miracı ise namazdır.

Allah'ın, cennette görülecek olması, mü'minler için ulaşılacak en son kemal ve manevi haz noktasıdır. Böylece ibadetlerle varılmak istenen maneviyat ve kemal derecesinin en son noktasına ulaşılacaktır. Bir başka deyişle cennetlikler, ibadetin kendini aşarak sonucuyla müşerref olacaklardır.(10)

Dipnotlar

1-Kıyamet–22,23

2-Kaf–22

3-Mutaffifin–15

4-Prof. İ. Canan, Kütüb-ü Sitte, c:14, s:285, 5157. hadis

5-Prof. Dr. İ. Canan, Kütüb-ü Sitte, c:14, s:287

6-Necm–11.12.13.14

7-A'raf–143

8-En'am–103

9-Ali Bozkurt, Temel İnanç Sistemlerinde Tartışılan Konulara Sünni Bakış, S: 32-35