HAYIR VE ŞERRİN ALLAH TARAFINDAN YARATILMASI

Yaratıcı tek olduğu için, hayrın da şerrin de yaratıcısı Allah’tır. Allah, hem hayrı hem de şerri yarattığı halde, hayra rızası vardır şerre rızası yoktur.


Ali Bozkurt

alibozkurt.02@hotmail.com

2019-10-22 15:06:24

Yaratıcı tek olduğu için, hayrın da şerrin de yaratıcısı Allah'tır. Allah, hem hayrı hem de şerri yarattığı halde, hayra rızası vardır şerre rızası yoktur.

Faydalı ve iyi işler hayır kapsamındadır. Dini anlamda, Allah'ın yapmamızı istediği ve yapılmasından hoşnut olduğu şeylere hayır, yani maruf denir.

Kötü ve fena işler, şer kapsamındadır. Allah'ın yasakladığı, yapılmasından hoşnut olmadığı, meşru olmayan ve işlenmesi halinde ceza gerektiren işlere şer, yani münker denir.

Bu dünyada hayır da şer de mevcuttur. İnsana düşen, iradesini doğru yönde kullanarak hayra koşup şerden kaçmaktır.

İnsanın hayatı boyunca hayır ve şerle imtihan halinde olduğu Kur'an'da bildirilmektedir:

"Her canlı, ölümü tadar. Bir deneme olarak sizi hayırla da, şerle de imtihan ederiz. Ve siz, ancak bize döndürüleceksiniz."(1)

Elmalılı bu ayeti şöyle açıklar: 'Ve biz sizi bir imtihan olarak kötülük ve iyilikle deneyeceğiz. Bu dünya öyle bir imtihan ve deneme yeridir ki, her iyiliğin önünde bir şer engeli vardır.'(2)

Peki, Allah hayrın yanında niçin şerri de yaratmıştır?

Cevap kısa ve net: Çünkü bu dünya bir imtihan dünyasıdır. Şerrin olmadığı bir dünyada imtihandan bahsedilemez.

Peki, şerrin yaratıcısı niçin insan değildir de Allah'tır?

Cevabı kısa ve net: Çünkü Allah'tan başka yaratıcı yoktur.

Peki, şerri Allah yarattığı halde kul niçin sorumlu olur?

Cevabı kısa ve net: Çünkü şerri hür iradesiyle isteyip ona sahip çıkan kuldur. Kul, hayrı yaratmadığı halde nasıl onu yapmak isteyip sahip çıktığında sevap kazanıyorsa, şerri de yaratmadığı halde onu yapmak isteyip sahip çıktığında günaha girer.

Mutezile mezhebine göre Allah, şer olan şeyleri yaratmaz; şer olan şeyleri kul yaratır. Mutezile fırkası, Allah'ı tenzih etmek maksadıyla bu görüşü savunurken, insana yaratma niteliğini isnat ederek Allah'ın tek yaratıcı olma sıfatını görmezden gelmiştir.

Kulun sorumlu olduğunu kabul etmek için, fiillerinin yaratıcısı olduğunu savunmak gerekmez. Şer olanı yapmayı irade etmek, sorumlu olmak için yeterlidir.

Bu konu çerçevesinde, bazı yanlış anlamaları ortadan kaldırmak için şu ayeti de incelemeliyiz:

"Sana ne iyilik gelirse Allah'tandır. Sana ne kötülük gelirse kendindendir. (Ey Muhammed!) Seni insanlara bir peygamber olarak gönderdik. Şahit olarak Allah yeter."(3)

Diyanet Tefsiri, bu ayeti şöyle açıklar: 'Daha ziyade yahudiler işleri iyi gittiğinde, sağlık, kazanç ve ürünleri iyi olduğunda -kendilerini Allah'ın seçkin kulları olarak gördükleri için- "bu Allah'tan" diyorlar, işler ters giderse bunu da -hâşâ- Hz. Peygamber'in uğursuzluğuna bağlıyor, onun yüzünden böyle olduğunu ileri sürüyorlardı. Bu vesileyle onlara ve bütün insanlığa iyilik-kötülük, hayır-şer meselesi hakkında işin doğrusu bir kere daha anlatılmaktadır. Buna göre insanların başına ne gelirse gelsin, çevrelerinde iyi veya kötü ne olursa olsun bunların tamamı, hayrı-şerri, iyisi-kötüsü Allah'tandır; O takdir etmiş, murat eylemiş ve yaratmıştır, ancak olup biten şeylerde insanların katkısı, iyilik ile kötülük, hayırla şer bakımından -yine Allah böyle istediği için- farklı olmaktadır. Eğer iradelerine bırakılmış konularda iyi bir şeyle karşılaşır, bir nimete nâil olur, bir başarı elde ederlerse Allah'ın verdiği aklı, bilgiyi, iradeyi ve gücü doğru ve yerinde kullanmış oldukları anlaşılır. Allah böyle istediği, buna razı olduğu, verdiği kabiliyetleri bu sonucu elde etmek üzere kullansınlar diye verdiği için hayır, iyilik, başarı Allah'tandır. Yine insanların irade ve tercihlerine bırakılan konularda, alanlarda, işlerde insanlar akıl, bilgi, irade ve güçlerini -ki bunların hepsini veren Allah'tır- yerinde ve doğru kullanmazlar, bu yüzden O'nun razı olmadığı, kendilerinin de hoşlarına gitmeyen sonuçlar elde ederlerse bu sonuçlar (şer, kötülük) kendilerindendir; bunlara kendileri sebep olmuşlardır. İmkân verdiği halde rızâsı bulunmadığı için kötülük Allah'a yüklenemez, "O'ndandır" denemez'(4)

Müfessir Ömer Nasuhi Bilmen ise, ayetin şer ile ilgili kısmını şöyle yorumlamıştır: '(ve sana kötülükten) sıkıntıdan, kötü gördüğün hâdiselerden (her ne şey isabet ederse) o da (kendi nefsindendir) onu gerektiren, günahları işlemiş olduğundan dolayıdır. Gerçekte kötülüğü senin hakkında yaratan yine Cenâb-ı Hak'tır, fakat ona sebebiyet veren ise senin kendi arzunla tercih etmiş olduğun günahtır. İşte bu günah sebebiyle o kötülük bir ceza olarak Allah'ın irâdesi ile vücuda gelmiştir. Bu, bir hikmet gereğidir, bu teklif âleminin gereklerindendir.'(5)

Bu dünya bir imtihan yeridir. İmtihan olmak, hayrın yanı sıra şerrin varlığını da gerektirir. Allah, imtihan şartlarını oluşturmak için hem hayrı hem de şerri yaratmıştır. Allah, kulunun hayır işlemesini istemiş, şer işlemesini ise yasaklamıştır.

Dipnotlar

1-Enbiya-35

2-Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, c. 5, S: 452

3-Nisa-79

4-DİB Kur'an Yolu Tefsiri, C: 2, S: 98

5-Ömer Nasuhi Bilmen, Kur'an-ı Kerim'in Türkçe Meali Alisi ve Tefsiri, C: 2, S: 630

 

Bu yazıya yorum yazın


Not: Yanında (*) işareti olanlar zorunlu alanlardır.

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

ALLAH’IN SANATI

ALLAH’IN SANATI

Edebiyatımızda anlatılan bir “Molla Kasım” anekdotu (hikâyesi) vardır. Bu anekdotu bu gün

İLAHİ SANAT İNSAN SANATINA BENZEMEZ

İLAHİ SANAT İNSAN SANATINA BENZEMEZ

A benim iki gözüm, a benim tatlım, a benim gülüm, ilahi sanatla beşeri sanat, birbirinden çok

İSM-İ AZAM

İSM-İ AZAM

İsm-i Azam, Allah’ın en büyük ismi demektir. Hadislerde İsm-i Azam’dan bahsedilir. Kur

ESMAÜ’L-HÜSNA HAKKINDAKİ HADİSLER

ESMAÜ’L-HÜSNA HAKKINDAKİ HADİSLER

Esmaü’l-Hüsna hakkında bilgi veren üç hadis-i şerif şöyledir: 1-Buhari’de yer alan hadi

ESMAÜ’L-HÜSNA HAKKINDAKİ AYETLER

ESMAÜ’L-HÜSNA HAKKINDAKİ AYETLER

Esmaü’l-Hüsna terimi, dört ayette geçer. İçinde Esmaü’l-Hüsna terimi geçen dört ayet

ALLAH’IN KADERİ VE KAZAYI BELİRLEYİP YARATMASI

ALLAH’IN KADERİ VE KAZAYI BELİRLEYİP YARATMASI

Kader, Allah’ın ilim ve irade sıfatlarıyla, kaza ise tekvin sıfatı ile ilgilidir.

ALLAH’IN HAYATLARI SONA ERDİRMESİ (ECEL)

ALLAH’IN HAYATLARI SONA ERDİRMESİ (ECEL)

Ecel kelimesinin sözlük anlamı: Mutlak vakit, önceden tespit edilmiş süre. Ecel kelimesinin te

KULUN RIZKININ VERİLMESİ

KULUN RIZKININ VERİLMESİ

Rızık kelimesi sözlükte yenilen, içilen ve faydalanılan şey; terim olarak ise Allah’ın can

HAYIR VE ŞERRİN ALLAH TARAFINDAN YARATILMASI

HAYIR VE ŞERRİN ALLAH TARAFINDAN YARATILMASI

Yaratıcı tek olduğu için, hayrın da şerrin de yaratıcısı Allah’tır. Allah, hem hayrı he

KULLARIN FİİLLERİNİN YARATILMASI

KULLARIN FİİLLERİNİN YARATILMASI

İnsan, Allah tarafından yaratılan en mükemmel varlıktır. İnsanın en önemli özellikleri, ak

ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-8

ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-8

Allah’ın Tekvin Sıfatı Tekvin, yaratmak demektir. Allah’ın sıfatı olarak Tekvin, Allah’

İnsanlardan öylesi var ki, herhangi bir ilmî delile dayanmadan Allah yolundan saptırmak ve sonra da onunla alay etmek için boş lafı satın alır. İşte onlara rüsvay edici bir azap vardır.

Lokman,6

GÜNÜN HADİSİ

İman ve İslam'ın Fazileti

"Mü'min kişinin durumu ne kadar şaşırtıcıdır! Zira her işi onun için bir hayırdır. Bu durum, sadece mü'mine hastır, başkasına değil: Ona memnun olacağı birşey gelse şükreder, bu ise hayırdır; bir zarar gelse sabreder, bu da hayırdır" (Müslim, Zühd 64, (2

TARİHTE BU HAFTA

*Kanije müdafaası(18 Kasım 1601) *Hz.Fatıma'nın(r.anha) Vefatı(22 Kasım 632) *İstanbul'un Müttefikler Tarafından İşgali(23 Kasım 1918) *Alparslan'ın Şehadeti(24 Kasım 1072) *Öğretmenler Günü(24 Kasım)

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...

SİTE HARİTASI