Soru-2: "Ümmetim yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır…" hadisindeki 'ümmet'ten kastedilen nedir?

Cevap-2: "Ümmetim yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır. Biri hariç hepsi ateştedir. O kurtulanlar kimlerdir ey Allah'ın Resûlü? diye sordular. Peygamberimiz de (s.a.v.): 'Onlar benim ve ashabımın bulunduğu çizgi üzere olanlardır' buyurdu" hadisindeki 'ümmet'ten maksat, icâbet ümmetidir. Sözü edilen fırkalar ise İslam fırkalarıdır. 'Ateştedir' ifadesinin anlamı da 'inançlarından ötürü ateşe girmeyi hak ederler' demektir. Yoksa 'fiilen girmişlerdir' anlamında değil..Çünkü –inançlarının insanı küfre sokan nitelikte olmaması kaydıyla- Allah Teala'nın affına mazhar olmaları veya şefaatçilerin şefaati sebebiyle cehenneme girmemeleri de mümkündür.

Ne var ki insanı küfre düşüren bir inanca sahip olanlar, İslam fırkalarının dışına çıkmış ve ateşte ebedi olarak kalmayı hak etmiş kimselerdir. Mesela, âlemin ezelî olduğunu savunan felsefeciler ve tüm olayları eşyanın doğasına dayandırarak açıklamaya çalışan inkârcı materyalistler böyledir. Bu mesele, el-Akaidu'l-Hayriyye adlı eserde bu şekilde izah edilmiştir.(1)

Soru-3: Ehl-i Sünnet ve'l-Cemaat kimlerdir?

Cevap-3: Ehl-i Sünnet ve'l-Cemaat, fırka-i nâciyedir. Yani Mâturidiyye ve Eş'ariyye. Zira dalalet fırkalarının aksine, inançlarında nasların zahiri, açık anlamını çiğnemeden, Hz. Peygamber'e (s.a.v.) ve ashabına tam manasıyla bağlılık göstermeleri sebebiyle "ümmetim yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır" hadisindeki 'kurtulmuş fırka' tarifine uygun düşmektedirler. el-Akaidu'l-hayriyye'de şöyle denmektedir: "Bil ki eh-i sünnet ve'l-cemaat iki fırkadır. Biri, Şeyh Ebû Mansûr el-Mâturîdî'ye tâbi olan Mâturîdiyye fırkası, diğeri Şeyh Ebu'l-Hasan el-Eş'arî'ye bağlı bulunan Eşariyye fırkasıdır. Bunlar her ne kadar iki ayrı fırka gibi gözükseler de gerçekte inanç esasları aynıdır; birbirlerini dalaletle suçlamayı gerektirecek kadar bir ihtilafları yoktur. Bu açıdan tek bir fırka olarak kabul edilmiştir.

Öte yandan inançlarında nasların zahiri-açık anlamını çiğnemeden, Hz. Peygamber'e (s.a.v.) ve ashabına tam manasıyla bağlılık göstermeleri ve mücerret akıllarına göre hareket etmemeleri sebebiyle de fırka-i nâciye (kurtulmuş fırka) diye isimlendirilmişlerdir. Çünkü fiilleri, hadiste sözü edilen tanıma uygun düşmektedir. Bu sebeple de onlar hakkında fırka-i naciye hükmünü vermek gerekmektedir. Dalalet fırkalarına gelince, onlar her ne kadar kendilerinin fırka-i nâciye olduklarını iddia etseler de, gerçekte Resulullah'a (s.a.v.) ve O'nun ashabına tabi olmamaları ve Sünnet ve Cemaat'e muhalefet etmeleri sebebiyle haklarında 'fırka-i dâlle' (sapık fırka) hükmünü vermek ve bu isimle adlandırmak gerekmiştir. Zira tevile hiç gerek olmadığı halde nasların zahiri-açık anlamını başka şekillerde yorumlamaya kalkışmış ve heveslerine uymuşlardır. Çoğu zaman manası gayet açık ve net olan nakillere ve aklın tartışmasız delillerine ters düşmüşlerdir. Bu sebeple fiil ve durumları, hadiste geçen tanıma uymamaktadır. Çünkü fiilleri, onların dalaletine şahitlik etmekte ve asıl "nâciyenin (kurtulmuş)' kendileri olduğu şeklindeki iddialarını yalanlamaktadır. Dolayısıyla fiillerinin de şahitliğiyle sapık bir fırka olarak değerlendirilmeleri, gerçeklere tamamıyla uygundur."(2)

Dipnotlar

1-Gelenbevî'nin Celal'e yazdığı şerhinden özetle, s. 5-7

2-A.g.e., s. 7