Hadisleri anlama konusunda problem yaşayanların tenkid mevzuu yaptıkları bir diğer hadis de, daha süt emen ve diğer gıdaları almayan erkek çocuk ile kız çocuğun idrarlarının nasıl temizleneceğini beyan eden hadistir. Bu hadisin vurûd sebebi de bellidir: Sahabe, Allah Resûlü'nün namaz, abdest, gusül, namaz gibi konularda getirdiği hükümleri tatbik ederken bireysel ve ailevi hayatlarında bazı detay meseleleriyle de karşılaşıyordu. Bunun üzerine Kur'ân'daki Allah'a ve Resûlü'ne itaati emreden, Allah Resûlü'nü örnek olarak almayı tavsiye eden, bir mesele çıktığında Allah ve Resûlü'ne havale etme talimatı veren âyetler gereğince, ayrıca Hz. Muhammed'e verdikleri değer sebebiyle direk ona sormakta idiler. Bunun üzerine Hz. Peygamber ya Kur'ân âyetiyle, ya Rabbimizin izin ve müsaadesi ile cevap vermekteydi. İşte bu tür konulardan birisi de Kur'ân'da hakkında açık nass bulunmayan çocuk idrarı ile ilgili hadislerdir. Burada da birkaç muteber hadis kaynaklarından nakilde bulunacağız:

a) Buhârî hadisi şöyle rivâyet etmektedir:

حدثنا عبد الله بن يوسف قال أخبرنا مالك عن ابن شهاب عن عبيد الله بن عبد الله بن عتبة عن أم قيس بنت محصن أنها أتت بابن لها صغير لم يأكل الطعام إلى رسول الله صلى الله عليه و سلم فأجلسه رسول الله صلى الله عليه و سلم في حجره فبال على ثوبه فدعا بماء فنضحه ولم يغسله. [ ش أخرجه مسلم في الظهارة باب حكم بول الطفل الرضيع وكيفية غسله . وفي السلام باب التداوي بالعود الهندي رقم 287 . ( فنضحه ) رشه بماء عمه من غير سيلان . حدثنا عبدان أخبرنا عبد الله أخبرنا هشام بن عروة عن أبيه عن عائشة رضي الله عنها قالت: 
كان النبي صلى الله عليه و سلم يؤتى بالصبيان فيدعو لهم فأتي بصبي فبال على ثوبه فدعا بماء فأتبعه إياه ولم يغسله ) ش أخرجه مسلم في الطهارة باب حكم بول الطفل الرضيع وكيفية غسله رقم 286(

"…Resûlullah'a süt emen bir erkek çocuk kendisine dua etmesi için getirildi. Çocuk, Resûlullah'ın elbisesine idrarını yaptı. Bunun üzerine Hz. Peygamber su istedi, çocuğun idrarını yaptığı yere döktü. Orayı yıkamadı."(1)

b) Aynı hadisi Müslim şöyle rivâyet etmektedir:

باب حكم بول الطفل الرضيع وكيفية غسله. 101 - ( 286 ) حدثنا أبو بكر بن أبي شيبة وأبو كريب قالا حدثنا عبدالله بن نمير حدثنا هشام عن أبيه عن عائشة زوج النبي صلى الله عليه و سلم أن رسول الله صلى الله عليه و سلم كان يؤتى بالصبيان فيبرك عليهم ويحنكهم فأتي بصبي فبال عليه فدعا بماء فأتبعه بوله ولم يغسله. [ ش ( فيبرك عليهم ) أي يدعو لهم ويمسح عليهم وأصل البركة ثبوت الخير وكثرته ( فيحنكهم ) قال أهل اللغة التحنيك أن يمضغ التمر أو نحوه ثم يدلك به حنك الصغير وفيه لغتان مشهورتان حنكته وحنكته بالتخفيف والتشديد والرواية هنا فيحنكهم بالتشديد وهي أشهر باللغتين ] 103 - ( 287 ) حدثنا محمد بن رمح بن المهاجر أخبرنا الليث عن ابن شهاب عن عبيدالله بن عبدالله عن أم قيس بنت محصن أنها أتت النبي صلى الله عليه و سلم بابن لها لم يأكل الطعام فوضعته في حجره فبال قال فلم يزد على أن نضح بالماء. [ ش ( نضح ) النضح من بابي ضرب ونفع هو البل بالماء والرش.

c) Ebû Dâvûd bu hadisi şöyle rivâyet etmektedir:

حَدَّثَنَا مُسَدَّدُ بْنُ مُسَرْهَدٍ وَالرَّبِيعُ بْنُ نَافِعٍ أَبُو تَوْبَةَ - الْمَعْنَى - قَالاَ حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ عَنْ سِمَاكٍ عَنْ قَابُوسَ عَنْ لُبَابَةَ بِنْتِ الْحَارِثِ قَالَتْ كَانَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِىٍّ - رضى الله عنه - فِى حِجْرِ رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- فَبَالَ عَلَيْهِ فَقُلْتُ الْبَسْ ثَوْبًا وَأَعْطِنِى إِزَارَكَ حَتَّى أَغْسِلَهُ قَالَ « إِنَّمَا يُغْسَلُ مِنْ بَوْلِ الأُنْثَى وَيُنْضَحُ مِنْ بَوْلِ الذَّكَر(2)

d) İbn Mace'de bu hadis şöyle geçmektedir:

بَابُ مَا جَاءَ فِي بَوْلِ الصَّبِيِّ الَّذِي لَمْ يَطْعَمْ. حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ ، حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ ، عَنْ سِمَاكِ بْنِ حَرْبٍ ، عَنْ قَابُوسَ بْنِ أَبِي الْمُخَارِقِ ، عَنْ لُبَابَةَ بِنْتِ الْحَارِثِ ، قَالَتْ : بَالَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ فِي حِجْرِ النَّبِيِّ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ ، فَقُلْتُ : يَا رَسُولَ اللهِ ، أَعْطِنِي ثَوْبَكَ ، وَالْبَسْ ثَوْبًا غَيْرَهُ ، فَقَالَ : إِنَّمَا يُنْضَحُ مِنْ بَوْلِ الذَّكَرِ , وَيُغْسَلُ مِنْ بَوْلِ الأُنْثَى(3)

e) İbn Ebi Şeybe de şöyle rivâyet etmektedir:

بَوْلُ الطِّفْلِ. 37278- حَدَّثَنَا ابْنُ عُيَيْنَةَ ، عَنِ الزُّهْرِيِّ ، عَنْ عُبَيْدِ اللهِ ، عَنْ أُمِّ قَيْسٍ ابْنَةِ مِحْصَنٍ ، قَالَتْ : دَخَلْتُ بِابْنٍ لِي عَلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم لَمْ يَأْكُلَ الطَّعَامَ ، فَبَالَ عَلَيْهِ ، فَدَعَا بِمَاءٍ فَرَشَّهُ.
37279- حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ ، عَنْ سِمَاكٍ ، عَنْ قَابُوسَ بْنِ الْمُخَارِقِ ، عَنْ لُبَابَةَ ابِنْةِ الْحَارِثِ ، قَالَتْ : بَالَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ عَلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم ، فَقُلْتُ : أَعْطِنِي ثَوْبَك وَالْبَسْ غَيْرَهُ ، فَقَالَ : إِنَّمَا يُنْضَحُ مِنْ بَوْلِ الذَّكَرِ ، وَيُغْسَلُ مِنْ بَوْلِ الأُنْثَى. 

Yukarıdaki Hadisi Ahmet b. Hanbel Müsned'inde, Hâkim en-Nisaburi el-Müstedrek'de, İbn Huzeyme Sahih'inde, Beyhaki Sünen-i Kübra'da ve Taberânî Mu'cemu'l-Kebîr'de rivâyet etmişlerdir. Farklı senedler konusunda farklı hükümler verilmiş olsa da hadisin birçok vechi sahihtir. Bu nedenle muhtelif mezhepler tarafından değerlendirilerek fıkhî hükümlere medar kabul edilmiştir. Örneğin su serpmek Şafii mezhebinin görüşüdür, Maliki ve Hanefi mezhebi ise yıkanır demişlerdir. Bu hadisin Buhârî ve Müslim'de geçmesi, diğer hadis kaynakları tarafından desteklenmiş olması da sahih olduğunu kuvvetlendirmektedir. Genel itibarıyla hadiste erkek ile kız çocuğunun idrarı arasında bir ayırım yapılmaktadır. Bu ayırım; erkek ve kız çocuğun maddî veya manevî değeri konusunda veya insanî hakları husûsunda mevcut bir ayırım şeklinde değildir. Hadisi kadını aşağılama ve erkeğe nisbeten ikinci sınıf vatandaşı durumuna düşürme şeklinde yorumlayanlar meseleyi çarpıtmaktadırlar ve Allah ve Resûlü'ne iftira atmaktadırlar. Buradaki farklılık sadece idrar maddesi ve necaset durumu ile ilgili olup söz konusu ayrılığı şu zatlar da belirtmiştir: Hz. Ali, Ata b. Rabia, Hasan el- Basri, Ahmet b. Ahmet, seleften bir cemaat. Erkek çocuğun idrarı hakkında yukarıda naklettiğimiz hadislerden istihraç edilen birçok hükümler bulunmaktadır. Bunlardan birkaç tanesini aşağıda maddeler halinde arz edeceğiz:

-Bir kavle göre erkek çocuğun idrarının değdiği elbise su serpme yoluyla temizlenir. Kız çocuğun idrarı değmiş ise, yıkanarak temizlenir. 

-Bu hadisin fıkhî hükmü; kız çocukların bevli erkek çocuklarına göre daha katıdır.

-Arapların o günkü örf-adetleri gereği erkek çocuklarını daha çok kucağa alınırdı. O dönemde babalar kız çocuklarını daha az kucağa alırlardı. Bu anlamda sürekli erkek çocuğun bevlini yıkamak ağır gelmektedir. "المشقة تجلب التيسير meşakkat kolaylığı celbeder" kaidesi gereğince meşakkat sebebiyle bir kolaylık sağlanmıştır.

- Hz. Âdem örneğinde olduğu gibi, erkekler yaradılış itibariyle çamur ve sudan yaratılmıştır. Hz. Hava örneğinde de olduğu gibi kadınlar, et ve kandan yaratılmışlardır.

-Erkeklerin ergenliğe girmesi meni iledir. Şafii mezhebinde meni necis değildir. Kız çocukların ergenliğe girmesi ise hayızladır. Bu ise necis sayılmıştır. 
Erkek çocukların idrarı öyle incedir ki düştüğü yere yapışmaz, kız çocukların bevli katı olmasından dolayı düştüğü yere yapışır. Bundan dolayı kız çocukların bevli yıkanır, erkek çocukların bevli ise su serperek temizlenir. Şüphe duyan var ise hastahane laboratuarlarında tahlil ettirebilir. Bu günümüzde zor olmayan bir durumdur.

Tirmizi'nin şerhinde şöyle denilir: Erkek çocukların idrarı ile kız çocukların idrarı üç yönden farklıdır:

1-Kız ve erkek çocukları arasında erkek çocukları daha çok kucağa alınır ve sürekli bunların bevlini yıkamak zahmetli bir iştir.

2-Erkek bevli üç aşama da gelir, bu da sürekli yıkamaya külfetlidir.

3-Kız çocukların bevli daha ağır ve daha necistir. Ve rutûbet çok yoğun olduğundan kokusu ağırdır. Erkeklerin bevli daha az kokar.(4)

 Genellikle erkek çocuklar daha fazla ilgi görür, kucağa daha fazla alınır. Aynı şekilde erkek çocukların bevlinin birçok yere dağılma ihtimali vardır. Kızlar gibi değildir. Kızların bevli sadece bir yere akar. Tüm bu sebeplerden dolayı çocukların idrarından sakınmak güçtür. Bu bakımdan erkek çocuklara biraz daha müsamaha gösteriliyor. 

 Sonuç olarak, İslam'ın gelişinden bugüne kadar İslam âlimleri Hz. Peygamber'den bize bilgi ve haber ulaştırmak için özel gayretler vermiş ve büyük hizmetlerde bulunmuşlardır. Bu bağlamda Peygamberimizin sözlerine göz bebeğinden daha büyük değer vererek tarihin gördüğü en hassas ölçüleri uygulamışlar ve bizlere birçok hadis ulaştırmışlardır. Ele aldığımız bu hadis de muteber hadis kitaplarında bulunmakta, mezhep imamları ve müctehitleri tarafından hükme ve ictihada delil olarak kabul edilmiş bulunmakta, tefsirciler tarafından kabul görmektedir. Ne acıdır ki Hadis-i Nebevî ve Sünnet-i Seniyye bugüne dek bu kadar yoğun saldırılara maruz kalmamış idi. Ancak günümüzde kendi kişisel anlayışlarına dayanarak, hasseten ekserisi İslam düşmanlarından sirâyet eden önyargılara istinaden Müslüman evlatları tarafından çok büyük ithamlara maruz bırakılmaktadır. Bu durum hayra alamet değildir. Ümmet tarihinin hiçbir aşamasında kendi selefine ve ulemasına bu kadar düşman bir nesil görmemiştir.

Dipnotlar

1-Buharî, Vudû', 59.

2-Ebû Davût, Taharet, 135.

3-İbn Mâce, Taharet, 76.

4-Ebu'l-A'lâ,Tuhfetu'l-Ahvazî Şerhu Câmi'i't-Tirmizî, I, 201.