İsm-i Azam, Allah'ın en büyük ismi demektir.

Hadislerde İsm-i Azam'dan bahsedilir. Kur'an'da İsm-i Azam terimi geçmemektedir; ancak Allah'ın isminin azamet ve yüceliği dile getirilir:

"Azamet ve ikram sahibi Rabbinin adı yücedir."(1)

Ayrıca Rabbin yüce olduğu ifade edilerek adının tespih edilmesi istenir:

"Yüce Rabbinin adını tespih et."(2)

Yine Azamet sahibi Rabbin tespih edilmesi emredilir:

"Öyleyse çok büyük Rabbinin adını tespih et."(3)

İsm-i Azam'ın hangi isim olduğu konusunda net bir bilgi yoktur.

Şu ayette geçen olayın gerçekleşmesinde İsm-i Azam ile yapılan duanın etkili olduğu bildirilmektedir:

"Kitaptan (Allah tarafından verilmiş) bir ilmi olan kimse ise: Gözünü açıp kapamadan ben onu sana getiririm, dedi. (Süleyman) onu (melikenin tahtını) yanı başına yerleşmiş olarak görünce: Bu, dedi, şükür mü edeceğim, yoksa nankörlük mü edeceğim diye beni sınamak üzere Rabbimin (gösterdiği) lütfundendir. Şükreden ancak kendisi için şükretmiş olur, nankörlük edene gelince, o bilsin ki, Rabbimin hiçbir şeye ihtiyacı yoktur, çok kerem sahibidir."(4)

Müfessir Sabuni bu ayeti şöyle tefsir eder: 'Kendisinde kitap bilgisi olan kimse ise, "Gözünü açıp kapamadan ben onu sana getiririm" dedi. Tefsirciler şöyle der: "O, Âsaf b. Berhiyâ'dir. Sıddîklardan olup, dua edildiğinde kabul olunan ism-i a'zam duasını bilirdi. Belkıs'ın tahtını getiren odur. Süleyman'a (a.s) şöyle demişti: Sen gözünü açıp kapamadan ben onu sana getiririm. Allah'a dua etti. Taht anında geliverdi, Süleyman (a.s) bakıp tahtı yanında hazır görünce: "Bu, Allah'ın bana lütfu ve ihsanıdır" dedi. Lütuf ve ihsanına şükür mü yoksa onu inkar mı edeceğimi denemek için böyle yaptı. Kim şükrederse, faydası kendisinedir. Çünkü şükür, Allah'ın lütfunu artırır. Nitekim âyet-i kerimede, "Eğer şükrederseniz sizin için mutlaka artırırım" (14/İbrahim-7) buyrulmuştur. Kim de şükretmez ve Allah'ın lütfune nankörlük ederse, bilsin ki, Allah'ın ona ve şükrüne ih­tiyacı yoktur. Allah, nimetine nankörlük edenlere lütfetmede de cömerttir.'(5)

Hz. Muhammed (s.a.v.), İsm-i Azam'ın hangisi olduğunu tam olarak bildirmemekle birlikte bazı işaretlerde bulunarak İsm-i Azam ile yapılan duaların kabul edileceğini haber verir.

İsm-i Azam konusunda üç hadis-i şerif şöyledir:

1-"Resulullah (s.a.s.), bir kişinin şöyle dua ettiğini işitti: 'Allah'ım, şehadet ettiğim şu hususlar sebebiyle senden talep ediyorum: Sen, kendisinden başka ilah olmayan Allah'sın, birsin, Samedsin (hiçbir şeye ihtiyacın yoktur, her şey sana muhtaçtır), senden çocuk olmadı (kimsenin babası olmadın), doğmadın (kimsenin çocuğu olmadın), bir eşin ve benzerin yoktur." Bunun üzerine Efendimiz (s.a.s.) buyurdular: "Nefsimi kudret elinde tutan Zat'a yemin olsun, bu kimse, Allah'tan İsm-i Azam'ı adına talepte bulundu. Şunu bilin ki, kim İsm-i Azamla dua ederse Allah ona icabet eder, kim onunla talepte bulunursa (Allah ona dilediğini mutlaka) verir."(6)  

2-Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu "Allah'ın İsm-i Azam'ı şu iki ayettedir: a)"İlahınız tek olan ilahtır, ondan başka ilah yoktur. O Rahman ve Rahimdir."(7) b)"Elif Lam Mim, O Allah ki ondan başka ilah yoktur. O hayy ve kayyumdur."(8)"(9)

3-Bir adam şöyle dua etmişti: "Ey Allah'ım, hamdlerim sanadır, nimetleri veren sensin, senden başka ilah yoktur. Semavat ve arzın celal ve ikram sahibi yaratıcısısın. Hayy ve kayyumsun. Bu isimleri şefaatçi yaparak senden istiyorum." Bu duayı işiten Resulullah (s.a.v.) sordu: "Bu adam neyi vesile kılarak dua ediyor biliyor musunuz?" "Allah ve Resulü daha iyi bilir." "Nefsimi kudret elinde tutan Zat'a yemin ederim ki, o Allah'a, İsm-i Azam ile dua etti. İsm-i Azam ki, onunla dua edilirse Allah icabet eder, onunla istenirse verir."(10)

Kadir gecesi nasıl Ramazan ayında gizlenmişse, İsm-i Azam da Allah'ın güzel isimleri arasında gizlenmiştir. Bütün Ramazan'ı en güzel şekilde ibadetle geçirmemiz gerektiği gibi, Allah'ın bütün güzel isimlerini de okuyup onlarla zikir ve duada bulunmalıyız.

İsm-i Azam tam olarak bilinmediğine göre, ancak çeşitli rivayetler göz önünde bulundurularak tahminde bulunulabilir.

İsm-i Azam olma ihtimali bulunan isimler:

1-Allah.

2-Besmele.

3-Kelime-i Tevhit.

4-Allahümme veya hu zamiri.

5-Hayyun Kayyumun.

6-Er-Rahman, Er-Rahim.

7-Malikü'l-Mülk.

7-El-Mennan, Bedîu's-Semâvâti ve'el-Erd, Zü'l-Celali ve'l-İkram.

8-La ilahe illa ente sübhaneke inni küntü minezzalimin.

9-Ferdun, Hayyun, Kayyumun, Hakemun, Adlun, Kuddusun.

10-Rab.

11-Ahad

12-Es-Samed.

13-Lâ ilâhe illâ hû

14-Doksan dokuz Esmaü-l Hüsna okunduğunda, İsm-i Azam'ın okunmuş olma ihtimali yüksektir.

15-Kur'an'ın tamamı okunduğunda İsm-i Azam da okunmuş olur.

İsm-i Azam ile ancak hayır istenmelidir. İsm-i Azam'ı insanların arasını bozmak gibi şeylere alet etmeye kalkışmak günahtır. İsm-i Azam ile maddi sonuçlara ulaşma beklentisi içinde olma yerine, manevi yönden terakki etmeye çalışmalıyız.

Dipnotlar

1-Rahman-78

2-A'la-1

3-Vakıa-74

4-Neml-40

5-Sabuni, Safvetü't-Tefasir, C: 4, S: 379

6-Tirmizî, Da'avât-65/3471; Ebu Davud, Salât-358

7-Bakara-163

8-Al-i İmran: 1-3

9-Ebu Davud, Salât-358; Tirmizi, Daavat-65/3472

10-Tirmizi, Daavat-109; Ebu Davud, Salât-358; Nesai, Sehv-57