Müellif: Muhammed Sâcid Kasımi

Mütercim; Ahmed İz

Takdim

Büyük imam, islam filozofu, rabbani alim, büyük ıslahçı, mücahid bir kahraman, İslam düşmanlarının itiraz ve şüphelerini parlak şeriattan uzaklaştıran, sahih akidenin nâşiri ve akaidi bidat tozlarından ve cahiliye hurafelerinden temizleyen, Diyobend dâr'ul ulum'unun kurucusu ve Hint alt kıtasında ehliyetli İslami medreseler tesis hareketinin önderi.

DoÄŸumu ve nesebi

Muhammed Kasım bin Esed Ali bin Gulam şah bin Muhammed bahş bin Alaeddin es-sıddiki en-Nanatovi, Nanato kasabasında şerefli ve asil bir ailede (Şevval ayında, 1248 h/1833 Miladi) Mart ayında dünyaya geldi. Soyu Kasım bin Muhammed bin Ebubekir Sıddık'a (r.a) dayanmaktadır.

Babası Şeyh Esed Ali salih bir zattı. Bilgisi az olmakla beraber, cömert, güzel ahlak sahibi, misafirperver, alimler ve salihlerle oturmayı seven biriydi. Kendisi çiftçilikle uğraşırdı ve ziraat işlerinde tecrübesi vardı.

Eğitimi ve öğretimi

Çocukluğunun ilk dönemlerinden itibaren kendisinde zeka alametleri görülmüştü. İlk eğitimini kendi kasabası olan Nanato'da yaptı. Sonra Diyobend'e götürüldü. Orada Şeyh Mehtap Ali'nin medresesinde Farsça kitaplar ve sarf, nahiv kaidelerini okudu.

Sonra dayılarının yanına (Seharanfur)taşındı. Orada Farsça ve Arapça kitapları şeyh Muhammed Navaz Seharanfuri'de okudu. Anne tarafından dedesi şeyh Vecheddin vefat ettiğinde, memleketine döndü.

Sonra şeyh Memluk Ali Nanatovi'nin yanında Delhi'de kaldı. Şeyh onu kendi evinde barındırdı ve orada nahiv ilminden Kafiye kitabını ve mantık ve felsefe kitaplarını okudu.

Şeyh Memluk Ali'nin evi, şeyh Mevazeş Ali Dehlevi'nin medresesine yakındı. Orada talebelerden büyük bir topluluk bulunuyordu. Onların arasında ilmi münakaşa ve tartışmalar yapılırdı. Muhammed Kasım da bu tartışmalara katılır ve herkese galip gelirdi. Böylece şöhreti yayıldı ve ileri gelen talebelerden birisi sayıldı.

Sonra Şeyh Memluk Ali onu Delhi'dek Delhi Koleji'ne yerleştirdi. Şeyh Memluk Ali, Muhammed Kasım'ın matematik hocasına dedi ki: "talebenin durumuna bakma. Kendim ona ders vereceğim." Memluk Ali ona kendi başına Oklid geometrisini mütalaa etmesini ve onun kurallarını öğrenmesini emir etti. Kendi gayretleri ile kesirler ve hesaplamalarda söylenen sözlerin tamamına mutalli oldu.

Bu durum üstadlarını ve talebelerin tamamını dehşete düşürdü. Talebeler ona çeşitli sorular sordular ve doğru cevaplar aldılar. En son Münşi Zekaullah Dehlevi ona gayet zor sorular yöneltti ve ondan doğru cevaplar aldı. Bu durum sebebiyle büyük bir şöhret kazandı. Senelik imtihanların vakti geldiğinde nefsine bir gurur ve kendini beğenme duygusu gelmesinden korkarak sınavlara girmedi ve kolejden ayrıldı. Kolejdeki hocaları ve özellikle İngilizce hocası (Taylor) bu duruma çok üzüldü ki, onlar şeyhin tabiatını ve hayat yolculundaki tavırlarını bilmiyorlardı.

Sonra Sahih Buhari, Müslim, Tirmizi ve İmam Malik'in Muvatta'sını ve Celaleyn tefsirini Şah Abdulgani ed Dehlevi'nin yanında okudu. Yine Ebu Davud, Nesai ve Muvatta'yı Şeyh Ahmet Ali Seharunfuri'den ders aldı. Ders arkadaşı muhaddis, fakih Reşit Ahmet Gangohi ile birlikte Hacı Şeyh İmdadullah Faruki et- Tehanevi' ye biat etti ve kendisinden tasavvuf yolunda icazet aldı.

Özellikleri ve ahlakı

Çok zeki birisi idi. Gayretli, sabırlı, cesurdu.Yaşıtları arasında öne çıkmıştı.Yazısı güzeldi. Sade yaşayışta örnekti. Fıtraten suskundu. Alçak gönüllüydü. Yeme ve içmesinde iktisatlıydı, giymesinde ve meskeninde mütevaziydi. En sevdiği şey yalnızlık(uzlet) ve dikkat çekmemekti. En sevmediği şey ise şan ve şühret sahibi olmaktı. Belalara karşı sabırlıydı ve şikâyetçi olmazdı. Cömertti ve misafirlare karşı eli açıktı.

Beker yaşamayı arzu etti. Ama babası ile Şeyhi İmdadullah (Tehanevi) onu evlenmeye zorladılar ve kabul etti.

Elinden geldiğince kendisi gizlerdi. Parmakla gösterilmekten hazzetmez ve insanlar arasında şeyh ve alim olarak bilinmekten hoşlanmazdı. Fetva verdiğinde kendisini gizlemek için fetvaya imza atmazdı. Zaman geçtikçe insanların kendisine alim ve şeyh olarak çağırmalarına karşı hoşnutsuzluğu daha çok arttı. Kendisini biri ismiyle çağırdığında "buyur" der sevinçten yüzü aydınlanırdı.

İnsanlar arasında vaaza ve konuşmaya ilk başlayan olmazdı. Onun dilinin çözülmesi ve hitaba başlaması Kandehle'de Şeyh Salih Muzaffer Hüseyin Kandehlevi'nin emriyle oldu.

Çalışması ve aktifliği

Hocası Şeyh Memluk Ali Nanatovi vefat ettiğinde, onun evinden ayrıldı. Kısa bir zaman Delhi'de Ahmediye matbaasında musahhih olarak çalıştı. Bu süre zarfında şehirdeki Daru'l Bekâ medresesinde bir kaç gün kaldı.

Bu döneme dair zikre değer bir husus şudur; Hocası Ahmed Ali es Seharunfuri Sahih Buhari'ye çok değerli bazı haşiyeler yazmıştı. Bir sebebten dolayı sonundaki bazı bölümlere haşiye yazmadı. Şeyh Ahmet Ali, kalan bölümlere haşiye yazmasını ona emretti. Bir yandan Ahmediye matbaasında çalışırken, bunu da en güzel bir şekilde yaptı. Ki o sıralar aynı zamanda her gün (Meerut) şehrindeki Matbaa-yı Müctebiyat ve Matbaa-yi Haşimiyye'de çalışıyordu. Matbaalardaki bu çalışmalar sırasında aynı zamanda talebelere ders veriyordu.

-devam edecek-