"Dünyanın lezzetini, zevkini, saadetini, rahatını isterseniz; meşru dairedeki keyfe iktifa ediniz. Hayatın lezzetini ve zevkini isterseniz, hayatınızı iman ile hayatlandırınız ve ferâizle zinetlendiriniz ve günahlardan çekinmekle muhafaza ediniz." 

İzah: Gençlere yapılan bir propaganda var, "eğer namaz, niyaz içinde olursanız, dünyadan zevk alamazsınız." Her zevkin meşru hali var, onu tatmak lazım. Her türlü et caiz; it, domuz haram. Meşru dairede ahbaplar arasında zevk caiz, hatta daha rahat tadarsınız.

Elmada 2 türlü zevk var, Allah tablanın içinden meyve yaratmış, bir elmanın birinci zevki tadı. Allah sofranın içinden nimet çıkarıyor, bu manada yedin mi; "ben Allah'ın misafiriyim, iltifat ediyor bana" Kalp ve ruh bedenden ne kadar ileri ise, iman zevki tüm zevklerden öte. Bu zevk hayata hayat oluyor. Hayatınızı günahlarla zayi etmeyin, takva ile muhafaza edin…

"Hakiki zevk ve elemsiz lezzet ve kedersiz sevinç ve hayattaki saadet yalnız imândadır." 

İzah: Hakiki deyince bir de ahireti hatırlamak lazım… ehl-i dünyayı ölüm rahatsız eder, hastalıktan konuşmak bir Avrupalıyı rahatsız eder, iman ise ölümü gölgeden asla, imtihandan mükafat menziline geçmek olarak anlatır bize.

"Güneş, kayıdsız nuruyla ve maddesiz aksi cihetiyle; sana, senin ruhun penceresi ve onun âyinesi olan gözbebeğinden daha yakın olduğu halde; sen, mukayyed ve maddede mahpus olduğun için ondan gâyet uzaksın." 

İzah:Kurbiyet yakınlık, budiyet uzaklık demek. Allah mekandan münezzeh olduğuna göre, ona yakınlık mekan olarak düşünülemez, dünya ve güneşin yakınlığı gibi değil, o zaman uzaklık, yakınlık başka...

İman ve salih amel ve takva ile kul Allah'a yakınlaşır. Bir alim zat düşün, torunu da kucağında, torun mu yakın, oradaki talebe mi, İmam-ı Azam'a torunu mu yakın, İmam Muhammed mi ?

Demek manevi yakınlık önemli. En büyük yakınlık iman, en büyük uzaklık küfürdür… Şirk, ateizm, küçük günahlar Allah'ın rahmetinden bizi uzaklaştıran şeyler oluyor . Farz, sünnet, zekat, sadaka, ilim tahsili vs bunların tamamı bizi Allah'a yakınlaştırır.

"Allahu ekber demekle kat'ı meratip ve terakkiyat-ı mâneviyeye ve cüz'iyattan devâir-i külliyeye çıkmasına bir işarettir ve marifetimiz haricindeki kemâlât-ı kibriyâsının mücmel bir ünvanıdır." 

İzah:Allahu ekber, Allah daha büyüktür en büyüktür, büyüklük maddi değil, İstanbul valisi Erzurum valisinden o da Hasankale kaymakamından…. Padişah hepsinden büyük.

Allah'ın varlığı vacip, mahlukatın mümkin, vacip varlık; zatından kadim ve baki, olmaması muhal.

Mümkin varlık kendi zatından değil, zatından olmadığı için yok oluyor, bir şey zati olsa acz ona arız olamaz,

Mahlukatta zati olmayan her şey ona arız oluyor .

Vacip mümkinin olmasını olmamasına tercih ediyor, böyle iki varlık arasında mahiyet farkı namütenahi…

Mahlukat, kelimat-ı kudret…

Marifet bir şeyi tanımak demek, imandan sonra marifet geliyor. Elhamdü lillahi, bütün hamd ve sena Allah'a mahsus, peki Allah kim, rabbül alemin, sıfatları şunlar vs.

Allah'ı tanıma noktasında ne kadar ileri gitsek, Allah hepsinden daha büyük, kudreti kendi hayalimizdeki kudretten daha büyük, ne düşünürsek hepsi mahluk, izafiyet, ölçü mikyas… Allah hepsinden sonsuz derece büyük…

"Nimet içinde in'am görünür; Rahman'ın iltifatı hissedilir. Nimetten in'ama geçsen, Mün'im'i bulursun." 

İzah:Nimetten in'ama geçemeyince münim bulunmuyor. Bugünkü sorun eğitimde sadece nimet ve eser anlatılması ile ilgili . Eğer deseniz ki bunlar Allah'ın rahmeti, "bunlar laiklik ve hakikate aykırıdır" ebleh cümlesi geliyor. 

İnam, nimet verilmesi. Bir elmayı ağaçtan kopardık. Elmanın şöyle özellikleri vardır. Faydaları koy kenara al ağacı eline, ağaç bunlara sahip olduğunu biliyor mu, benim ona ihtiyacımı biliyor mu ? Ağaç oldu sofra, demek bu sofrayı benim önüme seren var… nimet şükür ister, bunu ağaca mı yapacağız? Hayır, o zaman kime yapacağız ?

İlim bu zaten. Nasıl ilme aykırı olacak bu durum ? Dolayısı ile şükürsüz bir hayat ve isyankar bir toplum…

Son senaryo nimetten in'ama geçen, geçemeyen bir birinden ayrılacak, biri resulün yanı, diğer ondan çok daha uzak olacak.

"Hem, her eser-i Samedânî, bir mektup gibi, bir Sâni-i Zülcelâlin esmâsını bildirir. Nakıştan mânâya geçsen, esmâ yoluyla Müsemmâyı .bulursun."

İzah:Samet: eser-i samedani: her şey onu muhtaç o hiçbir şeye muhtaç değil, bir gerçek portakal ve onun resmini düşün, resim yeyilmez.. portakal, ağaca, ağaç yer yüzüne bahara güneşe muhtaş, insan portakala muhtaç…

Meyve, mektup kudret kalemiyle yazılmış, rızık suret şifa gıda vs tamamen Allah'ı gösteren bir ayine,

Sen nakıştan manaya geçsen Rezzak, Müzeyyin, Musavvir isimlerini görsen, okusan. Nakıştan manaya, rızıktan rezzaka, şifadan şafiye geçersin, rızık verici ağaç olamaz, çünkü o rızık nedir bilmez, çünkü kendi de rızıklanıyor, ağaç da akşama kadar yiyor…

Bu misal tüm örneklere uygulanabilir.

-devam edecek-