Geçen hafta açıklamaya çalıştığımız Hâlık ism-i şerifiyle yakından ilgisi olan bu isim "'Her şeyi bir asıldan var eden; her şeyi muhtaç olduğu aza, tabiat ve surette en mükemmel ve uygun şekilde yaratan; yokluktan varlığa çıkaran, yarattıklarını birbirlerinden çeşitli şekillerde ayırt eden'(1),'her bir varlığı belli ve farklı suretlerle modelsiz ve benzersiz yaratan'(2) anlamlarına geliyor.Gördüğümüz gibi bu ism-i şerifte değişik ilham kaynakları,mana cevherleri gizli.Şimdi bunları inceleyip rahmet denizinden biraz daha içmeye bakalım. Evet, bu isim de önümüzdekilere ve önümüzdekilerden yola çıkarak ilk bakışta farkedilemeyebilen hikmetlere, gerçeklere dikkatimizi çekiyor.Çevremizde baktığımızda her şeyi bir ahenk içinde,birbirine uygun bir halde, görürüz değil mi?Tabiatta bu denge bütün güzelliğiyle apaçık ortadadır,varlıklar arasında yaratılış bakımından bir çelişki ve çatışma söz konusu değildir.Karakter uyuşmazlığı,savaşlar ya da canlıların birbirlerinden yaşamlarını sürdürmek için faydalanmaları dediğimizle ilgili değildir,fikir ve temel bazında ele aldığımızda bunların da vuku bulması bir gariplik arzetmez.Bu gibi gerçeklerde insanlara has olan akıl ya da tabiat dengesi(bu denge ki çelişki değil,tam bir uyumluluktur) gibi unsurlar yatabilir.Mesela bir besin zinciri vardır,kendi haline bırakıldığına bu zincir dengesini kaybetmez.Ya da bizim için uygun bir ortamın var edildiğini,yani özellikle her şeyin canlıların yaşayabilmesi için düzenlendiğini,bu ahengin iradesi,ilmi ve hikmeti olan bir varlık(Allahü Teala(cc)) tarafından ortaya konulduğunu söyleyen birçok bilim adamı mevcut.Tabii, düşündükçe bir sürü nokta bulunabilir; bir de şu cihetten bakalım:Eğer ağaçlar, bitkiler bizden binlerce kat daha büyük ya da hayvanlar çok küçük olsaydı,diğer varlıklar ile büyüklük oranımız uyuşmasaydı ya da acıktığımız halde bir ağzımız olmasaydı çok büyük zorluklar çekmez miydik?Düşündükçe bunlar gibi binlerce örnek bulunabilir, çünkü bence tabiat,kainat, zihayat öyle bir Sanatkar'ın eseridir ki,çözmekle bitmez,çözüldükçe duyulan şaşkınlık ise büyür, asla küçülmez.Ayrıca hemen ekleyelim; imansız ise hiç sezilmez,süzülmez.Öyleyse bize düşen ilmin amaç değil, Allahü Teala'ya(cc) götüren bir araç olduğunu bilmek ve buna göre yaşamaktır. Şimdi de bu ism-i şerifin diğer bir manası üzerinde duralım.Bütün varlıkları bir modeli olmadan yaratan Rabbimiz varlığı çeşitli guruplarda,bu gurupları ise yine çeşitli şekillerde var etmiştir.Mesela sadece cansız değil;canlı,şuurlu varlıklar da bulunur.Canlı olarak sadece hayvanlar değil insanlar da vardır.Sadece bir tek insan tipi değil,birbirlerinden çok farklı karakterde ve surette olan insanlar da vardır.Üstelik bunların parmak izi bile birbirleriyle aynı değildir.Rabbimiz bu hakikatı şöyle belirtir:"Evet, bizim, onun parmak uçlarını bile aynen eski haline getirmeye gücümüz yeter.(75.Sure/4.Ayet)"(3) Bitkilerdeki, hayvanlardaki,meyvelerdeki,kainattaki çeşitliliğin gereksiz ve çirkin olduğunu kim iddia edebilir! Herkes bu çeşitlilikten memnundur;hatta tabiattaki incelik, çeşitlilik nice romanlara, destanlara,şiirlere, hikayelere, makalelere kaynak teşkil etmiştir,malzeme olmuştur.Nasıl olmasın ki?Rabb-il Alemin'in sanatı şüphesiz hikmet dolu ve en ince sanattır.Sırf bu bile şu hakikatı bütün bedahetiyle haykırır:Hamd Allahü Teala'ya(cc) mahsustur.O(cc)varlıkları yokluktan varlığa çıkarmıştır. Allahü Teala'nın(cc) bu ism-i şerifinin "her şeyi bir asıldan var eden, yokluktan varlığa çıkaran"(4) manasına da geldiğini söylemiştik.İmam Gazâli Hazretleri Hâlık ve Bâri' isimlerinden bahsederken şöyle der: "Allah,eşyayı takdir etmesi ve bu takdire uygun olarak yaratması itibariyle Hâlık'tır.Onları yokluktan varlığa çıkarması itibariyle de Bâri' dir."(5)Evet,gördüğümüz gibi bu ism-i şerif Hâlık ismiyle yakından ilgilidir;ama arada bazı anlamlarda ince nüans farkları vardır.Yeri gelmişken söyleyelim:Bunları anlamaya çalışmak,beyin jimnastiği yapmanın tadı da bir başkadır. Kanaatimce,bunları bilsek, bunlar hakkında tefekkür etsek ve bunlara göre yaşamaya çalışsak(Bâri' ism-i şerifinin bir manası "ahengi var eden"di. Mesela biz de ahengi temin etmeye ve korumaya çalışsak,en basidinden iş verirken ya da iki insan arasındaki ilişkiye müdahele ederken mecbur kalmadığımız takdirde ahengi ve karakter uygunluğunu göz önünde bulundurursak) kazancımız büyük olacaktır inşallah; inşallah yaparız ve kazancımız büyük olur. Dipnotlar: 1-www.kalbinsesi.com Tam adres:http://kalbinsesi1.hypermart.net/esma/bari.htm 2-İlimlerin Diliyle Allah-Şaban Döğen-Gençlik Yayınları(9.Baskı,Eylül 2000)-Montaj,Baskı ve Cilt:Bayrak Matbaası Sayfa:285 3-www.kalbinsesi.com Tam adres:http://kalbinsesi1.hypermart.net/esma/bari.htm 4-Mürşid 3.1 adlı yazılım-Turan Yazılım-(www.turan.com.tr) 5-Esma-i Hüsna Allah'ın Güzel İsimleri-Prof.Dr.Alaaddin Başar-Zafer Yayınları(Eylül 2001)-Baskı ve Cilt:Erkam Matbaası,İstanbul sayfa:54 Genel olarak faydalanılan kaynaklar: 1-Esma'ül Hüsna Şerhi-(Merhum)Ali Osman Tatlısu-Yağmur Yayınevi(İstanbul;1982) sayfa: 64 2-http://www.isimler.s5.com Tam adres:http://www.isimler.s5.com/bari.htm 3-Esma-i Hüsna Allah'ın Güzel İsimleri-Prof.Dr.Alaaddin Başar-Zafer Yayınları(Eylül 2001)-Baskı ve Cilt:Erkam Matbaası,İstanbul sayfa:53,54 4-İlimlerin Diliyle Allah-Şaban Döğen-Gençlik Yayınları(9.Baskı,Eylül 2000)-Montaj,Baskı ve Cilt:Bayrak Matbaası Sayfa:285,298,299 5- http://www.birdemet.net Tam adres: http://geocities.com/demetden/esmahusna.htm 6-http://www.esmaulhusna.com 7-www.kalbinsesi.com Tam adres:http://kalbinsesi1.hypermart.net/esma/bari.htm 8-Mürşid 3.1 adlı yazılım-Turan Yazılım-(www.turan.com.tr) 9-Beyan Dergisi'nin (Ekmel Yayıncılık,Paz. ve Tic. Ltd. Şti. http://www.beyan.com.tr) Ocak 2002'de(Yıl:3,Sayı: 35) verdiği "En güzel İsimler Esmâ-ül Hüsnâ" adlı cd