Bir insan malının üçte birini ister mirasçıları içinde bazılarına, isterse mirasçısı olmayan başka kişilere bağışlayabilir veya vasiyet edebilir. Yalnız mirasçılarından bazılarına yapmış olduğu vasiyetin yerine getirilmesi, sair mirasçıların iznine tabidir. Çünki Allah Rasulü (sav) bir hadis-i şeriflerinde "varise vasiyet yoktur. Allah her hak sahibine hakkını vermiştir"(1) buyurmuştur. Bu hadisten hareketle Hanefi fukahası varise yapılan vasiyetin yerine getirilmesini, sair varislerin iznine bağlamıştır. Fakat kişi hayatta iken varisine veya başkalarına malının üçte birini de, hepsini de bağışlayabilir. Bununla beraber Allah Rasulü bu uygulamanın adalet anlayışına ters olduğunu bazı hadis-i şeriflerde açıkça ifade buyurmuştur. Mesela mal dağıtmada çocuklarının bazısını diğerlerinden daha fazla pay ayıran babaya bu uygulamasını geri almasını istemiştir.(2) Öte yandan Allah Rasulü, malının hepsini Allah yolunda infak etmek için kendinden izin isteyen Sa'd b. Ebi Vakkas'a "madem istiyorsun üçte biri yeter hatta o bile çok. Vereseni zengin bırakman, insanlara el-avuç açıp dilenen dilenciler olarak bırakmandan daha hayırlıdır" demiştir. (3) Yalnız muris -kim olursa olsun- bu kaidelere bir yerde uymayabilir. O da mirasçıların bazıları dini inkar ettiği ve hükmen mürted olduğu durumlarda geçerlidir. Yani muris, bu konumda bulunan mirasçılarını mirasından mahrum bırakabilir. Bunun ölüm sonrası tartışmalara, kavgalara vesile olmaması için, murisin hayatta iken mal taksimini kendi iradesiyle yapması gerekmektedir. Aksi takdirde bunu vasiyet edecek olduğunda, vasiyet malın üçte biri üzerinden geçerlidir. Hem de mahrum bırakılan varisin izninin alınması şartıyla. Kaldı ki o buna razı olsa bile, malın üçte ikisi üzerinde şer'an hak sahibidir. ___________________ 1-Darimi, Vesaya, 27 2-Darimi, Vesaya, 26 3-Darimi, Vesaya, 7