"İnsan, nur-u iman ile âlâ-yı illiyyîne çıkar, Cennete lâyık bir kıymet alır. Ve zulmet-i küfür ile esfel-i sâfilîne düşer, Cehenneme ehil olacak bir vaziyete girer. Çünkü, iman, insanı Sâni-i Zülcelâline nisbet ediyor. İman bir intisaptır. Öyle ise, insan, iman ile insanda tezahür eden san'at-ı İlâhiye ve nukuş-u esmâ-i Rabbâniye itibarıyla bir kıymet alır. Küfür o nisbeti kat' eder. O kat'dan, san'at-ı Rabbâniye gizlenir. Kıymeti dahi yalnız madde itibarıyla olur. Madde ise, hem fâniye, hem zâile, hem muvakkat bir hayat-ı hayvanî olduğundan, kıymeti hiç hükmündedir."

İzah: İman nurdur, göz nuru ile insan eşyayı görür, kulaktaki işitme de bir nur, akıl da bir nur. Aesler alemini ve hikmetleri anlarız bunlarla. İnsan kalpteki nurla hakaik-i imaniyeyi görür. İman,,, cüz'i irade sarfından sonra… hidayete yönelecek ki insan görsün marifet tablolarını. Cennete layık kıymet almak. İnsan cennette tefekkür edecek, dünyada numuneleri var, kainatı tefekkür edercek ki, oraya layık bir kıymet alsın.

Küfür karanlık. İman nurundan mahrum olan, Allah'ı, melekleri, kitapları bilemez.

İntisap, nispet, nispet birşeyi birşeye dayandırmak, herkes Allah'ın kuludur. İntisap ben Allah'ın kuluyum. Bilinçli olarak kendi kendimi Allah'a nispet ediyorum. Süleymaniye dese ki "ben Sinan'ın eseriyim, intisap olur bu. İnsan kendini Allah'a nispet edince, "halıkın mahlukuyum, masnuuyum, keremine mazharım… Yani, "Sâni-i Zülcelâlin masnuuyum, mahlûkuyum, rahmet ve keremine mazharım gibi mânâlarla, insandaki san'at-ı Rabbâniye tezahür eder.

Küfür, ben Allah'ın kuluyum nispetini kesiyor. İnsanın maddesi hiç hükmünde… koyunun kıymeti var, insanın yok. Ruha göre beden hiç hükmünde…

*"Sultan-ı Ezelîye iman ile intisap eden ve amel-i salih ile itaat eden bir insan, şu misafirhane-i dünya menzillerinden ve âlem-i berzah ve âlem-i mahşer dairelerinden ve hâkezâ kabirden sonraki bütün âlemlerin geniş hudutlarından berk ve burâk sür'atinde geçer, tâ saadet-i ebediyeyi bulur."

İzah: Kur'an'da cennet va'd edilirken iman ve amel-i salih birlikte zikredilir. Bir nefer kumandana intisap ediyorsa, orada verilen işleri görecek anlamına gelir bu durum. Asker ol itaat etme olmaz. İntisabın temel gereği salih amel, başta iman.

"İşte, böyle bir Sultana ubûdiyet ve imanla intisap etmek ve şu dünyada ona misafir olmak ne kadar âli bir saadet, ne derece büyük bir şeref olduğunu kıyas et."

 İzah: Hiç cennet ve ahireti düşünmeden, bu kainatta Allah'ın kulu ve onun misafiri olma şerefi üzerinde duruluyor, saadeti dareyn…padişaha 1 kez misafir olan onu bir ömür anlatır. Dünyada Allah'a kul ve misafir olmak öyle şerefli bir rütbedir.

"Şu perişan dünyada, âvâre nev-i beşer içinde, semeresiz bir hayatta, sahipsiz, hâmisiz bir surette, âciz, miskin bir insan, bütün dünyanın sultanı da olsa kaç para eder?"

İzah: Ne devletler, krallıklar gelmiş geçmişler… Sümerler, Etiler, Osmanlılar vs. Saraylar, padişahlar, işçiler, hizmetkarlar … Ahiret olmasa hepsi hiç hükmünde…

"Evet madem Allah var ve ilmi ihâta eder. Elbette adem, idam, hiçlik, mahv, fena, hakikat noktasında, ehl-i imanın dünyasında yoktur. Ve kâfirlerin dünyaları ademle, firakla, hiçlikle, fânilikle doludur."

İzah: İmanın peşin mükafatlardan biri. Ölümün hiçlik olmadığını biliyoruz. İlmi herşeyi muhit… ilim sonsuz eşya sınırlı, sonsuz ilim her şeyi kapsıyor. Her ne olursa bu ilimle yapılıyor. Madem herbir hüceyre ve kandaki herbir küreyvat Onun taht-ı emrindedir ve daire-i tasarrufundadır ve Onun kanunuyla hareket ederler.

Maddi alemdeki her şeyi bilen Allah manevi durumları da biliyor . Allah bilerek yaratıyor… Maddi alemi bilen Allah, manevi alemi de biliyor. O izin vermeden hiçbir şeyin faydası olmadığı gibi zararı da olmaz. Kader ilim nevinden. İlimle her şey takdir edilip yaratılıyor. Dolayısı ile ehl-i iman için yokluk yok. Dünyaya gelmek, ilim dairesinden kudret dairesine geçmek. Bir mümin böyle inanır ve bilirse onun dünyasında adem, idam, hiçlik, yokluk yoktur, gelen de, giden de ilimden ilime geçiyor . kafir için dünyada bu azap yeter. 

-devam edecek-